Zorunlu askerlik kalkıyor

Zorunlu askerlik Türkiye'nin AİHM tarafından mahküm edilmesiyle yeniden tartışılmaya başlandı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin "vicdani ret" kararıyla gündeme gelen "zorunlu askerlik" uygulamaları Avrupa Birliği ülkelerinde giderek azalıyor. Birlik üyesi 11 ülkede askerlik zorunlu değilken, diğer 14 ülkede ise, askerlik yapma zorunluluğu bulunmuyor.
      "Zorunlu askerlik" ve "vicdani ret" kavramları Türkiye'nin AİHM tarafından mahküm edilmesiyle yeniden tartışılmaya başlandı.
      Sivil ve askeri çevrelerin yeniden gündemine oturan "askerlik" tartışmalarına "insan hakları" açısından yaklaşılırken, Avrupa Birliği'ni oluşturan 25 ülkenin sadece 11'inde "zorunlu askerlik" uygulaması bulunuyor.
      Ancak söz konusu ülke vatandaşlarına, "zorunlu askerliğin" yanı sıra, "vicdani ret" hakkı da tanınıyor. AB üyesi 14 ülkede ise, askerlik yapma zorunluluğu bulunmuyor. Askerliğin zorunlu olduğu ülkeler ve süreleri şöyle:
     
     ASKERLİĞİN ZORUNLU OLDUĞU ÜLKELER VE SÜRELERİ

      "Avusturya: 8 ay, Kıbrıs Rum Kesimi: 26 ay, Danimarka: 9 ay, Estonya: 8-11 ay arası, Finlandiya: 180 gün, Almanya: 9 ay, Yunanistan: 12 ay, Litvanya: 12 ay, Letonya: 12 ay, Polonya: 12 ay, İsveç: 7.5 ay."
     
     ASKERLİĞİN ZORUNLU OLMADIĞI ÜLKELER

      Belçika, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Macaristan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovakya Cumhuriyeti, Slovenya, İspanya ve İngiltere'de ise askerlik yapma zorunluluğu bulunmuyor.
     
     VİCDANİ RET UYGULAMALARI

      Vicdani ret olayının tarihi de yüzyıl başına kadar gidiyor. Avrupa'da "vicdani ret" hakkını Anayasasına alan ilk ülke 1916'da İngiltere oldu. İngiltere'nin ardından 1917'de Danimarka, 1920'de de İsveç bu hakkı vatandaşlarına tanıdı.
      Bu ülkelerin ardından, Hollanda 1922, Finlandiya 1931, Avusturya 1974, Çek Cumhuriyeti 1990, Estonya 1994, Fransa 1963, Almanya 1949, Yunanistan 1997, Macaristan 1989, İtalya 1972, Litvanya 1997, Letonya 1990, Lüksemburg 1963, Polonya 1988, Portekiz 1976, Slovakya Cumhuriyeti 1990, Slovenya 1991, İspanya 1978 yıllarında "vicdani ret" hakkı tanıyan ülkeler oldu.
      AB üyesi tüm ülkelerde "vicdani ret" hakkı bulunurken, uygulama şekli faklılıklar gösteriyor. Bu ülkelerde vicdani retçiler, askerlik yükümlülüklerini "silahlı askerlik" yapmak yerine, yine söz konusu devletlerin belirlediği sınırlamalar çerçevesinde "sosyal hizmet üreterek" değerlendirebiliyorlar. Ülkeler arasındaki vicdani retçilere sunulan alternatif yükümlülüklerin süreleri ise şöyle:
      "Avusturya: 12 ay, Çek Cumhuriyeti: 18 ay, Danimarka: 9 ay, Estonya: 12 ay, Finlandiya 395 gün, Almanya: 9 ay, Yunanistan: 30 ay, Litvanya: 24 ay, Letonya: 18 ay, Polonya: 18 ay, İsveç 7.5 ay."
     
     KIBRIS'TA DA VAR AMA UYGULANMIYOR

      Kıbrıs Rum Kesimi'nde ise yasalarda bulunan "vicdani ret" hakkı fiilen uygulanmıyor. Burada yükümlüler vicdani ret hakkından yararlanmak için askerlik öncesi başvuruda bulunmak zorundalar. Vicdani ret kararını ve bu kararın hangi kriterlere göre verileceği konusunda yetkili makam ise Savunma Bakanlığı.