Yüz otuz iki vilayet, tek vatan

Çanakkale Savaşları’nda can veren Mehmetçikler memleketlerine göre tasnif edildiğinde tek mesaj ortaya çıkıyor.

Çanakkale Savaşları’nda can veren Mehmetçikler memleketlerine göre tasnif edildiğinde tek bir mesaj ortaya çıkıyor. Memleket yüz otuz iki vilayet, vatan ise bir tek.

Mehmet Bahadır Dördüncü taarfından hazırlanan Yitik Hazine Yayınları tarafından piyasaya sürülen “Bir Milletin İmtihanı Çanakkele” isimli kitap-dergi de Çanakkale’de verilen şehitler ilk defa il il listelenmiş. Her ilden beş şehit alınarak oluşturulan listede ilgili şehirden bir de şehit subay fotoğrafına yeri verilmiş. Kitap Kanlısırt’ta şehit düşen Adanalı Yüzbaşı Mustafa Efendi’den, Kirte’de şehit düşen Bağdatlı Üsteğmen Osman Nuri Efendi’ye, Arıburnu muhaberelerinde şehit olan Selanikli Üsteğmen Rauf Efendi’den, yine Arıburnu’nda şehit düşen Üsteğmen Mekkeli Aziz Agah Efendi’ye dönemin Osmanlı coğrafyasının yüz otuz iki vilayetinden Çanakkale’ye gelen kahramanların fotoğraflar eşliğinde künyesini veriyor.

Şehirler ve Şehitler

Eseri hazırlayan Mehmet Bahadır Dördüncü de şehit torunu. Tarihçi yazar Mehmet Bahadır Dördüncü şehit dedesi için şunları söylüyor: “Şehit kayıtlarını ilk defa vatani hizmetimi yaparken görmek nasip oldu. Annemin dedesin 1. Dünya Savaşı’nda şehit düştüğünü biliyorduk, ama teferruatlı bir bilgiye sahi değildik. Şehit listesinde adını görünce içim cız eti. Rahmetli anneannem çocukluğumuzda bize babasını hayal meyal hatırladığını söylerdi. Babasını asker aldıklarında kendisi beş yaşındaymış. Bilinen tek şey askere gittiği ve bir daha hiç dönmediği idi. Annemin dedesi olan Adanalı Ali oğlu Hasan Çanakkale’den yaralı olarak getirildiği İstanbul Gülhane Hastanesi’nde vefat etmiş. Kabri büyük ihtimal Edirnekapı Şehitliği’nde, ancak şehitliğin neresinde meftun olduğunu tam bilemiyorum.”

Şehit kayıtlarının ifade ettiği mananın çok farklı olduğunu belirten Dördüncü: “Şehit kayıtları milletimizin şerefli defteridir. Bu vatanın kıymetinin en mühim belgesidir. Çanakkale şehitlerinin memleketlerine göre tasnifi de bize bu milletin asla bölünemiyeceğinin en büyük ispatıdır” diyor.

Şehitlerin memleketleri verilirken şu an sınırlarımız içinde olan/olmayan gibi bir ayrım yapılmamış; “M” harfiyle başlayan illere baktığımızda Malatya, Manastır Manisa, Mardin, Mekke, Mersin, Mısır, Midilli, Muğla, Musul ve Muş’u bir arada görüyorsunuz. Bunun sebebini Dördüncü şu şekilde açıklıyor: “Çanakkale’nin binlerce kilometre ötesinden Batum’dan, Tunus’tan Saraybosna’dan gelenler Çanakkale’de koyun koyuna yatıyorlar. Yine Siirt’ten Edirne’den, Antalya’dan, Artvin’den, Diyarbakır’dan Bursa’dan gelenler de bir aradalar, böyle bir birlik varken, vilayetleri sınırlarımız içinde veya dışında olanlar şeklinde ayırmayı doğru bulmadık. Nihayetinde o şehitleri memleketleri çok farklıydı, ama vatanları Çanakkale idi. Onu kurtarmak için geldiler ve onun için burada kaldılar.”