Yılmaz Özdil'in bugünkü 'Domates' yazısı sosyal medyada TT listesine girdi. Yazının konusu Rusya ve domatesler... Meğer bakın bilmediğimiz neler varmış...
Abone olRUSYA Türkiye ile yaşadığı uçak krizinin ardından yaş sebze ve meyve alımını durdurdu. Peki Rusya malımızı alsa ne olur almasa ne olur?
Yılmaz Özdil bugün 'domates' yazısında hiç bilmediğimiz detayları aktardı. Meğer Türkiye'nin en önemli tesislerinden olan İskenderun demir çelik, Seydişehir alüminyum, Aliağa rafinerisi,
Oymapınar barajı ile bir dönemin devi Sümerbank'ı Ruslar yapmış. Asıl ilginç olan ise bütün bu tesisleri domates, salatalık ve mandalina karşılığı beş kuruş ödemeden yaptırmış olmamız.
İşte Yılmaz Özdil'in aktardığı hiç bilmediğimiz o anlaşma;
Mart 1967’de Türkiye’yle Rusya arasında anlaşma imzalandı, Haziran 1967’de Resmi Gazete’de yayımlandı. Bu anlaşma çerçevesinde, Sovyetler Birliği tarafından, Türkiye’de bir demir çelik fabrikası, bir alüminyum fabrikası, bir hidroelektrik santrali, bir petrol rafinerisi, bir sülfirik asit fabrikası, bir lif levha fabrikası, bir cam fabrikası “anahtar teslimi” kurulacaktı. Parasını, teçhizatını, malzemesini Ruslar verecekti, Türk personeli Ruslar eğitecekti.
Hibe değildi. Peki, geri ödeme nasıl yapılacaktı? Sebze, meyve, narenciyeyle!
PARA YERİNE ÜZÜM FINDIK ZEYTİN
Anlaşmanın dokuzuncu maddesinde aynen şöyle yazıyordu: İş bu anlaşma çerçevesinde, Sovyet teşekküllerince sağlanacak kredi, teçhizat, malzeme, teknik hizmetler ve Türk personelin mesleki eğitim bedeli, narenciye, yaş sebze meyve, kuru üzüm, zeytin ve fındıkla ödenecektir. Geri ödeme bedeli olarak Türkiye’den Sovyetler Birliği’ne ihraç edilecek malların fiyatları, dünya fiyatları esas alınarak tespit edilecektir.
RUSYA'YLA YAPILAN ANLAŞMAYLA YAPILAN TESİSLER
İş bu anlaşma çerçevesinde… Türkiye’nin en büyük demir çelik işletmesi, İskenderun Demir Çelik’i yaptılar. Seydişehir Alüminyum’u yaptılar. Oymapınar Barajı’nı yaptılar. Aliağa petrol rafinerisini yaptılar. Bandırma sülfirik asit fabrikasını yaptılar. Artvin lif levha fabrikasını yaptılar. Çayırova cam fabrikasını yaptılar.
Ve, bunların karşılığında bir lira bile ödemedik… Hepsinin parası, sebzeyle meyveyle narenciyeyle ödendi.
SÜMERBANK NARENCİYE İLE KURULDU
Türk tekstilinin temeli kabul edilen Nazilli Sümerbank basma fabrikası, 1937’de Ruslar tarafından kuruldu. Başlangıçta personele işi öğretmek için 120 Rus mühendis çalıştı. Kredisi, makinaları, her şeyinin parası narenciyeyle ödendi.
Kayseri Sümerbank bez fabrikası, 1935’te Ruslar tarafından kuruldu. Projesi, Nazilli basma fabrikasının da mimarı olan Ivan Sergeyeviç Nikolayev tarafından çizildi, o dönem itibariyle sadece Sovyetler’in değil, dünyanın en önemli mimar-mühendislerinden biriydi. Açıldığı gün üç bin kişiye istihdam sağladı. A’dan z’ye her şeyinin parası yaş sebze meyveyle ödendi.
1961’de Arpaçay barajı, Ruslar tarafından yapıldı. 1979’da Orhaneli termik santrali, Ruslar tarafından yapıldı. Ödeme şekli aynıydı, domates, kabak, biber, portakal, greyfurttu.
ÖNCEKİ HABERLER
