Yeni Anayasa'da yerel yönetim krizi

TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu bünyesindeki Yazım Komisyonu, 'Yerel Yönetimler' maddesini görüştü.

AK Parti Karabük Milletvekili Mehmet Ali Şahin başkanlığında toplanan komisyonda, ''yerel yönetimlerin'' tanımında mutabık sağlandı. Ancak CHP ve MHP, yerel yönetimleri, ''il, belediye ve köy halkının''; AK Parti ise ''yöre halkının'', yerel ortak ihtiyaçlarını karşılamak üzere, kuruluş esasları ile görev ve yetkileri kanunla düzenlenen ve genel karar organları seçimle belirlenen kamu tüzel kişileri olarak tanımladı. Ayrıca, kanunun, büyük yerleşim merkezleri için özel yönetim biçimleri de getirebileceği konusunda mutabık kalındı.

AK Parti'nin komisyonda getirdiği öneriye göre, yerel yönetimlerin kuruluşu, görevleri, yetkileri, karar organlarının seçim usul ve esasları ile görev ve yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenecek. Yerel yönetimler, kanunda belirtilen ve münhasıran başka bir kamu idaresine verilmeyen kamu hizmetlerini yerine getirmeye yetkili olacak.

CHP-MHP'nin önerisine göre ise yerel yönetimler, idarenin bütünlüğüne, hizmetin vatandaşa en yakın yönetim birimi tarafından hizmet gereklerine en uygun biçimde görülmesi amacıyla kurulacak. Yerel yönetimler, idari yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunun koyduğu esaslar çerçevesinde, hizmetleri kendi sorumlulukları altında yerine getirecek. Yerel yönetimlerin, merkezi yönetimle karşılıklı bağ ve ilgileri ile kendi aralarında kuracakları birlikler yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenecek.

Yerel yönetimlerin seçimlerinde de büyük ölçüde uzlaşma sağlandı. Buna göre, yerel seçimler, anayasada belirtilen esaslara göre 5 yılda bir yapılacak. CHP, seçimlerde ''başta cinsiyetler arası eşit temsil ve katılım ilkesi göz önünde tutulmak üzere'' şartının konulmasını istedi. Milletvekili genel seçiminden önceki veya sonraki 1 yıl içinde yapılması gereken yerel seçimlerin, milletvekili genel seçimleriyle birlikte yapılması öngörüldü. CHP ve MHP, milletvekili genel seçiminin yanı sıra ara seçimi önerisi getirdi.

Kabul edilen fıkralara göre, savaş nedeniyle yerel seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse, TBMM, üye tamsayısının salt çoğunluğuyla seçimlerin bir yıl ertelenmesine karar verebilecek. Erteleme nedeni ortadan kalkmamışsa, aynı usule göre bu işlem tekrarlanabilecek.

Yerel yönetim seçimleri, yargı organının yönetim ve denetimi altında yapılacak. AK Parti ve MHP, yerel yönetimlerin seçilmiş organlarının organlık sıfatının veya bu organlara üyeliğin kaybının ancak yargı kararıyla olmasını önerdi. CHP ise seçimle oluşan yerel yönetim organlarının bu sıfatlarının kazanılması ve kaybedilmesine ilişkin uyuşmazlıkların çözümünün ancak yargı kararıyla olmasını talep etti.

3 PARTİDEN 3 ÖNERİ

Görevleri ile ilgili bir suç nedeniyle hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan yerel yönetim organları veya bu organların üyelerinin, İçişleri Bakanı'nın geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmasına ilişkin fıkrada ise CHP, ''Görevden uzaklaştırılmalarına, İçişleri Bakanlığı'nın talebi üzerine, kanunla belirtilen idari yargı merci tarafından en geç 15 gün içinde karar verilmesi''ni, AK Parti ''kesin hükme kadar uzaklaştırabilmesini'' MHP ise ''tekrarlanmamak şartıyla en çok 2 ay görevinden uzaklaştırabilmesi''ni önerdi.