YAŞ kararlarında tarihi adım atıldı

Parti kapatmayı zorlaştıran ve YAŞ kararlarına yargı yolunu açan madde komisyonda kabul edildi.

Anayasa değişiklik teklifinin parti hakkında kapatma davası açılmasını TBMM'de kurulacak komisyonun iznine bağlayan hükmü de içeren 8. maddesi ile ''Kamu Denetçiliği (Ombudsman)'' oluşturulmasını öngören 9. maddesi Anayasa Komisyonunda kabul edildi.

TBMM Anayasa Komisyonunda Anayasa değişikliği teklifinin 16 maddesi kabul edildi.

Kabul edilen maddeler şöyle:

Madde (1): Anayasanın ''Kanun Önünde Eşitlik'' başlıklı 10. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddenin, ''Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür'' şeklindeki 2. fıkrasına, ''Bu maksatla alınacak tedbirler, eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar ve özürlüler ile harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz'' ibaresi eklendi.

Madde (2): Anayasa'nın, ''Özel Hayatın Gizliliği'' başlıklı 20. maddesinde değişiklik öngörülüyor.

Maddeye, ''Herkes kendisi ile ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisi ile ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızası ile işlenebilir'' hükmü ekleniyor.

Madde (3): Anayasa'nın ''Seyahat Hürriyeti'' başlıklı 23. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, ''vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ve hakim kararına bağlı olarak sınırlandırabilecek.''

''HER TÜRLÜ İSTİSMARA KARŞI'' TEDBİR

Madde (4): Anayasa'nın ''Ailenin Korunması'' başlıklı 41. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Maddenin başlığı, ''Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları'' şeklinde değiştiriliyor, maddeye, çocukların korunması konusunda hükümler ekleniyor.

Maddeye eklenen hüküm şöyle:

''Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça ana ve babası ile kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara karşı, çocukları koruyucu tedbirleri alır.''

SENDİKA KURMA HAKKI 

Madde (5): Anayasa'nın ''Sendika Kurma Hakkı'' başlıklı 51. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor. Böylece, bir kişinin aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmasının yolu açılıyor.

Madde (6): Anayasa'nın 53. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, memurlara ve diğer kamu görevlilerine toplu sözleşme yapma hakkı tanınıyor. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, taraflar Kamu Görevlileri Kuruluna başvurabilecek, kurul kararları kesin ve toplu sözleşme hükmünde olacak. Toplu sözleşmenin emeklilere yansıtılmasının yolu da açılıyor.

Madde (7): Anayasa'nın ''Grev Hakkı ve Lokavt' başlıklı 54. maddesinde değişiklik yapılıyor. Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan iş yerinde sebep oldukları maddi zarardan sendika sorumlu tutulamayacak. Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grevi ve lokavtı, genel grev ve lokavt, iş yeri işgali, iş yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişlere ilişkin yasaklar kaldırılıyor.

PARTİ KAPATMA ZORLAŞTI
YAŞ KARARLARINA MAHKEME YOLU
AÇILDI...

PARTİ KAPATMA DAVALARI

Madde (8): Anayasa'nın, ''Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar'' başlıklı 69. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, siyasi partilerin mali denetimi Sayıştay tarafından yapılacak.

Siyasi partiler hakkında kapatma davası, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı'nın talebi üzerine, TBMM'de grubu bulunan her siyasi partinin 5'er üye ile temsil edildiği komisyonun üye tam sayısının üçte 2 çoğunluğu ve gizli oyla vereceği izin üzerine açılacak dava sonucunda Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanacak. Komisyona TBMM Başkanı Başkanlık edecek ancak, oy kullanamayacak. Komisyonun kararları, yargı denetimi dışında olacak. İzin talebinin Meclis'e ulaşmasından itibaren 30 gün içinde komisyon oluşturulacak ve komisyon kararını izin talebinin Meclise ulaşmasından itibaren en geç 60 gün içinde verecek. Meclisteki siyasi parti gruplarınca izin talebiyle ilgili görüşme yapılamayacak, karar alınamayacak.

Anayasa Mahkemesi, bu kapsamda, kapatma yerine dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilecek. Devlet yardımından yoksun bırakılma, bağlı olduğu kapatma davasının ve kararının usulüne tabi olacak ve tek başına dava konusu yapılamayacak.

Anayasa Mahkemesinde görülen parti kapatma davasında TBMM çalışmalarındaki oy ve sözler, ileri sürülen düşünceler ile idarenin eylem ve işlemleri partinin odak olup olmadığının tespitinde gözetilemeyecek.

Partinin kapatılması durumunda kapatmaya beyan ve faaliyetleriyle neden olan üyeler için daha önce 5 yıl olan siyasi yasak süresi 3 yıla indirilecek.

Siyasi partiler ile ilgili ''temelli kapatma'' değil, ''kapatma'' kararı verilecek. Kapatmanın önündeki ''temelli'' sözcükleri kaldırılacak.

Temelli kapatılan bir partinin başka adla kurulamayacağına dair hüküm de Anayasa'dan çıkarılacak.

Teklifle Anayasadan çıkarılması öngörülen 68. maddenin 4. fıkrası, verilen önergenin kabul edilmesiyle korundu. Buna göre, bir siyasi partinin tüzüğü ve programının ''devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olması, sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunması ve yerleştirmeyi amaçlaması ile suç işlenmesini teşvik etmesi durumunda'' hakkında kapatma kararı verilebilecek.

KAMU DENETÇİLİĞİ

Madde (9): Anayasa'nın ''Dilekçe Hakkı'' başlıklı 74. maddesinde değişiklik yapılıyor.

''Kamu denetçiliği'' (ombudsman) kurumu oluşturuluyor.

Kurum, TBMM Başkanlığına bağlı olarak kurulacak ve idarenin işleyişi ile ilgili şikayetleri inceleyecek. Kamu başdenetçisi, TBMM tarafından gizli oyla ve 4 yıl için seçilecek.

PARTİ KAPATMA VE MİLLETVEKİLLİĞİ 

Madde (10): Anayasa'nın ''Milletvekilliğinin Düşmesi'' başlıklı 84. maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılıyor.

Buna göre, kapatma davasının kaldırılmasına paralel olarak, milletvekilliğinin düşürülmesi uygulaması da kaldırılıyor.

Madde (11): Anayasa'nın, TBMM'nin Başkanlık Divanının oluşumunu düzenleyen 94. maddesinde değişiklik yapılıyor. Seçim süresinin 5 yıldan 4 yıla indirilmesi nedeniyle Başkanlık Divanının 2. dönem görev süresi konusunda düzenleme yapılıyor. Buna göre, Başkanlık Divanı 2. devre dönemin sonuna kadar görev yapacak. Mevcut düzenlemede, Başkanlık Divanının 3 yıl için görev yapması öngörülüyor.

YÜKSEK ASKERİ ŞURA KARARLARI

Madde (12): Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Madde üzerinde AK Parti milletvekillerinin verdiği önergeyle, Anayasanın, ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, ''Cumhurbaşkanı'nın tek başına yapacağı işlemler ile Yüksek Askeri Şuranın kararları, yargı denetimi dışındadır'' fıkrasına, ''Ancak, Yüksek Askeri Şuranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç, her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açıktır'' ibaresi eklendi.

Ayrıca, ''Yargı yetkisi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır'' cümlesi, ''Yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz'' şeklinde değiştiriliyor.

TOPLU SÖZLEŞME HAKKI

Madde (13): Anayasa'nın devlette memur çalıştırılmasına ilişkin hükümler içeren 128. maddesine memurlara tanınacak olan ''Toplu sözleşme hakkı'' yansıtılıyor.

Madde (14): Memurların disiplin kovuşturması konusunda hükümler getiren 129. maddesinde değişiklik yapılarak, uyarma ve kınama cezaları da yargı denetimine açılıyor.

Madde (15): Anayasa'nın ''Hakimler ve Savcıların Denetimi'' başlıklı 144. maddesinde değişiklik yapılıyor. Buna göre, adalet hizmetleri ile savcıların idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi, adalet müfettişleri ile hakim ve savcı mesleğinden olan iç denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise adalet müfettişleri eliyle yapılacak.

ASKERİ YARGI

Madde (16): Anayasanın ''Askeri Yargı'' başlıklı 145. maddesinde değişiklik yapılıyor.

Buna göre, askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülecek. Askeri mahkemeler, asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli olacak.

Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her durumda adliye mahkemelerinde görülecek.

Siviller, savaş hali dışında askeri yargıda yargılanamayacak.