Yakalanması AB kapılarını açacak mı?

Srebrenista katliamının bir numaralı sanığı Ratko Mladiç'in 16 yıllık firarı son buldu... Nasıl oldu da 16 yıl kaçabildi? Yakalanması Sırbistan için Avrupa Birliği yolunu açacak mı?

Bosnalı Sırp lideri Radovan Karadiç'in 2008'de yakalanmasının ardından sıranın Bosnalı Sırpların komutanı Ratko Mladiç'e geleceği düşünülülüyordu.

Nitekim üç yıl gecikmeyle de olsa Mladiç yakalandı.

Ancak 16 yıldır firari olan soykırım ve savaş suçları zanlısı Ratko Mladiç'in yakalanması yıllardır sorulan soruları yeniden gündeme getirdi.

Nasıl oldu da Sırp komutan 16 yıldır firari olarak saklanabildi?

BBC Sırpça yayınlarının eski başkanı, BBC'nin Balkanlar uzmanı Aleksej Zoriç'le Mladiç'in yakalanmasının etkilerini konuştuk. Kendisine önce, nasıl oldu da yıllarca saklanabildi sorusunu yönelttik:

Zoriç: Radko Mladiç'in Yugoslav ordunusun subaylarından biri olduğunu hatırlatmamız gerek. Sonra, Bosna'daki Sıpr ordusunda görev almıştı. Bu ordunun da Sırbistan ordusuyla yakın bağları vardı. Srebrenitsa katliamının ardından ortadan kaybolduktan sonra çevresindeki güvenlik ağı varlığını sürdürdü. Ordu ya da sivil güvenlik yapısı da herhangi bir reformdan geçirilmemişti. Bu güvenlik sistemi içindeki isterseniz adına, yasadışı deyin, grupların da yakalanmasını engelleyen roller oynadığına inanılıyor. Bunlar varsayımlar tabii ama yaygın şekilde geçerli oldukları düşünülüyor.

- Sırbistan Cumhurbaşkanı Tadiç, basın toplantısında, eski defterlerin kapanmasını, yeni bir sayfanın açılmasını sağlayacağını söyledi Mladiç'in yakalanmasının. Peki bu yeni sayfada, Sırbistan için ne var?

Zoriç: Çok önemli bir sayfa bu. Bildiğiniz gibi, Avrupa Birliği'yle tam üyelik müzakereleri yürütüyor. En önemli engel de, Ratko Mladiç ve savaş suçları iddiasıyla aranan bir başka isim olan Goran Haciç'in yakalanmamış olmasıydı. Avrupa Birliği ve Lahey'deki savaş suçları mahkemesi, Mladiç'in yakalanması konusunda ısrarlıydı, Sırbistan'dan her türlü çabayı göstermesini istemişti. Sırbistan da, ben elimden geleni yapıyorum diyordu. Ama şüpheler de yok değildi. Çarşamba günü savaş suçları savcısı, Sırbistan'ın Lahey mahkemesiyle yeterli işbirliği yapmadığı görüşünü yineledi. BM'ye sunacağı rapor da eleştirel olacaktı, bu ise Sırbistan'ın AB'ye görüşmeleri üzerinde üyelik sürecinin daha da geri bıraktırılmasına neden olacak bir etki yaratacaktı. Şimdi yakalanmış olması, daha hızlı bir sürecin önünü açabilir, ne kadar hızlı olacağı ise bir başka soru işareti.

- Ama bir ivme kazandırması öngörülebilir öyle değil mi? En azından Sırbistan yönetiminin beklentisi bu yönde. Gerçekçi bir üyelik takvimi var mı Sırbistan'ın önünde?

Zoriç: Buna yanıt vermek çok zor. Avrupa Birliği'nin bir genişleme yorgunluğu yaşadığı biliniyor. Avrupa Birliği yapısının yeni üyeleri kabul edecek kadar dayanıklı ve istikrarlı olmadığı sıkça dile getirilen bir gözlem. Özellikle Sırbistan gibi, kabul edelim ki, çok gelişmemiş, yoksul bir ülke için. Öte yandan Sırbistan'ın yaşama geçirmesi gereken reformlar var, ekonomisinde ve yargısında özellikle. Bu üyelik süreci, büyük ölçüde, Sırbistan'ın bu reformları uygulama konusunda göstereceği siyasi iradeye de bağlı olacak.

- Peki Ratko Mladiç'in tutuklanmasının Bosna-Hersek'te, Sırplarla Boşnaklar ve Hırvatlar arasında yaşanan siyasi gerilimin düşürülmesi çabalarına nasıl bir etkisi olması beklenebilir?

Zoriç: Mladiç'in yakalanmasının Sırbistan ve Bosna-Hersek üzerinde olumlu etkisi olacağına inanılıyor. Yugoslavya sonrası savaşın son sayfalarından birinin kapatılmasını sağlıyor. Bu bağlamda, Mladiç komutasındaki Bosnalı sırp ordusunun Bosnalı müslümanları hedef alan en büyük katliamlardan biri olan Srebrenitsa'nın kurbanlarının yakınları da, bir anlamda iç huzur bulmaya başlayabilirler belki.