Vergi ayarlaması enflasyonu nasıl etkiler ?

Merkez Bankası’nın Aralık ayı fiyat gelişmeleri raporunda, "Üretici fiyatları değişmezse vergi ayarlamalarının enflasyona net etkisi yaklaş...

Merkez Bankası’nın Aralık ayı fiyat gelişmeleri raporunda, "Üretici fiyatları değişmezse vergi ayarlamalarının enflasyona net etkisi yaklaşık 0,5 puan hesaplanıyor" denildi.
Merkez Bankası tarafından açıklanan Aralık ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı. Raporda Ocak ayı başında yapılan vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki net etkisinin yaklaşık 0,5 puan seviyesinde hesaplandığı belirtildi.
Raporda, "Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,46 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7,40’a yükselmiştir. Aylık enflasyon üzerinde enerji fiyat gelişmeleri etkili olurken, yıllık enflasyonun seyrinde yıl genelinde yüksek seyreden gıda fiyatları belirleyici olmuştur. Son dönemde temel enflasyon göstergeleri aşağı yönlü bir seyir izlemektedir. Üretici fiyatlarının değişmediği varsayımı altında Ocak ayı başında yapılan vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki net etkisi yaklaşık 0,5 puan seviyesinde hesaplanmaktadır. Ancak vergi artışlarının nihai fiyatlara yansımasında firmaların fiyatlama davranışları belirleyici olacaktır" denildi.
Merkez Bankası’nın Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporunda şu ifadelere yer verildi:
"Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,46 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7,40’a yükselmiştir. Böylece tüketici fiyat enflasyonu yıl sonunda belirsizlik aralığının üzerinde kalmıştır. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı önceki aya kıyasla sırasıyla 0,17 ve 0,14 puanlık azalış göstererek yüzde 7,11 ve yüzde 7,08 olarak gerçekleşmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, gıda ve hizmet gruplarının katkısında belirgin bir değişiklik gözlenmezken enerji grubunun katkısı 0,36 puan artmıştır. Öte yandan, temel mal grubunun katkısı sınırlı oranda azalmıştır. Hizmet fiyatları Aralık ayında yüzde 0,39 oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu yüzde 7,98 olmuştur. Alt gruplar itibarıyla yıllık enflasyonun haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilediği kira, lokanta otel ve diğer hizmetlerde ise yükseldiği gözlenmektedir. Yıl sonu itibarıyla kira yıllık enflasyonu yüzde 6,5 ile son beş yılın en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Bu dönemde mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet enflasyonunun ana eğiliminde belirgin bir değişikliğe işaret etmemektedir.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında 0,27 puanlık düşüşle yüzde 6,20’ye gerilemiştir. Bu gelişmede büyük ölçüde giyim grubu etkili olurken yılın ikinci yarısında gözlenen Türk lirasındaki değer kaybının yansımalarının yavaşlayarak sürdüğü görülmektedir. Giyim grubu fiyatları bu dönemde yüzde 2,63 oranında düşmüş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 4,82’ye gerilemiştir. Giyim dışı temel mallarda ise yıllık artış oranı yatay seyretmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veriler temel mal artış eğiliminde Aralık ayında zayıflamaya işaret etmiştir. Aralık ayında enerji fiyatları yüzde 2,35 oranında artmıştır. Bu gelişmede büyük oranda LPG ve tüp gaz fiyatlarındaki yükselişler (sırasıyla yüzde 12,14 ve yüzde 9,25) belirleyici olmuştur. Bununla birlikte uluslararası petrol ve Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle benzin ve motorin fiyatlarında da artışlar gözlenmiştir. Sonuç olarak, enerji grubu yıllık enflasyonu son dönemdeki yükselişine rağmen yıl sonu itibarıyla yüzde 5,15 ile son dört yılın en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 0,10 puanlık düşüşle yüzde 9,67’ye gerilemiştir. İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 2,33 oranında artmıştır. Taze meyve sebze grubunda fiyat artışı sınırlı kalırken diğer işlenmemiş gıda grubunda genele yayılan fiyat artışlarına bağlı olarak yıllık enflasyon yüzde 16,28’e yükselmiştir. Sonuç olarak, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu Aralık ayında yatay seyrederek yüzde 12,88 olmuştur. Buna karşın işlenmiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 0,73 oranında artarken grup yıllık enflasyonu ekmek ve tahıllar grubu kaynaklı olarak yüzde 7,11’e gerilemiştir. Aralık ayında üretici fiyatları yüzde 1,11 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 6,97’ye yükselmiştir. Bu dönemde, fiyat artışları hem tarım hem de sanayi alt gruplarına yayılmıştır. Özellikle, yurt içi buğday, pirinç ve susam fiyatlarında son dört aydır gözlenen artışlar (birikimli olarak sırasıyla yüzde 3,5, yüzde 18 ve yüzde 8,5) tüketici fiyatlarına yansımasını sürdürmüştür. Son olarak, bu dönemde canlı hayvan fiyatları yıllık bazda gerilemeye devam etmiştir.
Aralık ayında imalat sanayi fiyatları temelde son dönemde Türk lirasında gözlenen değer kaybına bağlı olarak yüzde 0,82 oranında artmıştır. Bu artışa en büyük katkı bu dönemde fiyatları belirgin oranda artan (yüzde 1,29) gıda imalatı grubundan gelmiştir. Aralık ayında petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatları ise ivmelenmesini sürdürmüş, grup yıllık artış oranı yüzde 8,02 olmuştur. MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, Aralık ayında sadece dayanıklı tüketim malları grubunda mücevherat fiyatlarındaki düşüş kaynaklı olarak gerileme gözlenmiştir. Bu dönemde, ara malları fiyatları özellikle tahıl, kağıt ve ana kimyasal madde fiyatlarındaki artışın etkisiyle yükselmiştir. Sermaye malları fiyatları motorlu taşıt ve motor parça fiyatları ile metal yapı malzemeleri fiyatlarına, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise et ve et ürünleri fiyatlarına bağlı olarak artmıştır. Sonuç olarak, özellikle Türk lirasındaki değer kaybıyla Haziran ayından itibaren imalat sanayi fiyatlarında gözlenen yüksek oranlı artış eğilimi, önümüzdeki dönemde tüketici fiyatlarında maliyet yönlü baskıların olabileceğine işaret etmektedir".
(İHA)