Uluslararası Atom Enerjisi Ajansından İran'a 'bildirilmemiş nükleer materyalleri açıkla' çağrısı

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran'da, Ajansa bildirilmeyen bir noktada deklare edilmemiş nükleer materyallerin olabileceğine işaret etti.

Avusturya'nın başkenti Viyana’da düzenlenen UAEA Yönetim Kurulu toplantısında konuşan Grossi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 2231 sayılı kararı doğrultusunda Ajansın, İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin yürüttüğü doğrulama ve gözlem çalışmalarının yer aldığı rapordan bilgiler paylaştı.

Grossi, İran’ın 15 Şubat 2021'de, Ek Protokol başta olmak üzere Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) çerçevesinde öngörülen gönüllü şeffaflık önlemlerini uygulamayacağını Ajansla paylaştığını hatırlattı.

Bu gelişme üzerine 21 Şubat’ta Tahran’a bir ziyaret gerçekleştirildiğini aktaran Grossi, Ajans ve İran arasında geçici teknik bir uzlaşı sağladıklarını anımsattı.

Grossi, Güvenlik Denetimi Anlaşmasının 39. Maddesi uyarınca üzerinde anlaşmaya varılan yan düzenlemelerin tek taraflı değiştirilemeyeceğini belirterek İran’ın güvenlik denetimi anlaşması kapsamında imzaladığı 3.1 kodlu yan düzenlemeleri yerine getirmesi gerektiğinin, aksi durumun bu anlaşmanın yükümlülüğüyle çelişeceğinin altını çizdi.

"İran'ın gerekli açıklamayı yapmaması endişe verici"

Anlaşma kapsamındaki İran'ın yükümlülüklerine değinen Grossi, "İran tarafından bildirilmemiş bir yerde, nükleer malzeme veya nükleer malzemeye bulaşmış ekipmanın bulunması, izotopik olarak değiştirilmiş parçacıklar da dahil olmak üzere çok sayıda antropojenik uranyum parçacığının varlığına işaret ediyor." ifadesini kullandı.

Grossi, "18 ay geçmesine rağmen İran, bu parçacıkların varlığına ilişkin yeterli, tam ve teknik olarak güvenilir açıklama yapmadı. İran'dan teknik olarak inandırıcı bir açıklama gelmediği için Ajans, bildirilmemiş nükleer materyalin söz konusu yerde olabileceğinden ve bu tür nükleer materyallerin İran tarafından güvenlik denetimi anlaşması kapsamında rapor edilmemesinden derin endişe duymaktadır." görüşünü paylaştı.

Başkan Grossi ayrıca 3 farklı noktada Ajansın nükleer materyal bulunabileceğine ilişkin sorularına İran yönetimi tarafından tatmin edici bir açıklama yapılmadığını dile getirdi.

İran’a yaptığı ziyarette Ajansa bildirilmeyen nükleer materyallere ilişkin kaygılarını paylaştığını ifade eden Grossi, bu ülkeyle sorunların çıkmaza girmesini önlemek için aktif ve hedef odaklı görüşmeye hazır olduğunun altını çizdi.

Kuzey Kore

Diğer yandan Grossi, UAEA'nın, Kuzey Kore’nin nükleer faaliyetlerini açık kaynaklar ve uydu gibi unsurlar aracılığıyla izlemeye devam ettiğini belirterek bu ülkedeki nükleer tesislerin bazılarının faaliyette olduğu bilgisini paylaştı.

Grossi, Kuzey Kore’yi iş birliği yapmaya çağırarak UAEA'nın gözlem ve doğrulama faaliyetlerini yürütmeye hazır olduğunu yineledi.​​​​​​​