Türkiye'nin en şanslı 14 milyonu

Türkiye’deki harcanabilir gelir ve tüketim harcamaların dağılımındaki büyük eşitsizlik bir kez daha ortaya çıktı.

Türkiye’deki harcanabilir gelirin yüzde 38 ile en büyük bölümünü en zengin yüzde 20’yi oluşturan 14 milyon kişi alırken, en yoksul 13 milyon 925 bin kişinin payı yüzde 9.3’te kalıyor. Türkiye’deki tüketim harcamalarının yüzde 45’ini en zengin 14 milyon kişi yaparken, en yoksul 14 milyonun harcamalardan aldığı pay ise yüzde 6.7’de kalıyor. Devlet İstatistik Enstitüsü, geçen yıl yaptığı gelir ve tüketim harcamaları anketinin sonuçlarını açıkladı. Buna göre bundan önceki anketin yapıldığı 1994 yılına göre, harcanabilir gelir ve tüketim harcamalarının yüzde 20’lik gruplara göre dağılımında az da olsa bir düzelme yaşandı. Ancak, gruplar arasındaki o yüksek uçurum varlığını korudu. 2002 yılında ortalama nüfusu 69 milyon 926 bin kişi olarak tahmin edilen Türkiye’de yüzde 20’lik dilimler 13 milyon 925 bin kişiyi ifade ediyor. DİE’in 2002 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi, 1 Ocak-31 Aralık 2002 tarihleri arasında bir yıl süreyle kentsel kesimde her ay değişen 650 ve kırsal kesimde de her ay değişen yaklaşık 150 hanehalkı olmak üzere aylık 800 yıllık ise toplam 9 bin 600 örnek hanehalkına uygulandı. Anket sonuçlarına göre 2002 yılında Türkiye’deki 16 milyon 446 bin 645 aile toplam 10 katrilyon 47 trilyon liralık tüketim harcamasında bulundu. Ortalama aylık geliri 728.5 milyon lira olan Türkiye’deki hanelerin aylık ortalama harcamaları ise 610.9 milyon lira olarak belirlendi. Türkiye’deki aileler gelirlerinin ortalama yüzde 16.1’ini tasarruf ediyorlar. Türkiye’deki harcanabilir gelirin yüzde 38.2’sini en şanslı yüzde 20’lik kesim alıyor. En yoksul yüzde 20’lik kesimin toplam harcanabilir gelirden aldığı pay ise yüzde 9.3 düzeyinde bulunuyor. İkinci en yoksul yüzde 20’lik kesimin aldığı pay yüzde 13.2, üçüncü yüzde 20’lik kesimin aldığı pay yüzde 17.2 ve dördüncü yüzde 20’lik dilimin aldığı pay ise yüzde 22 düzeyinde bulunuyor. Buna göre en zengin yüzde 20’li oluşturan 13.9 milyon kişi, harcanabilir en alttaki üç yüzde 20’lik dilimi oluşturan gelirden 41.8 milyon kişinin aldığı pay kadar pay alıyorlar. Anketin sonuçlarına göre en zengin yüzde 20’lik dilim Türkiye’deki harcamaların toplam yüzde 45’ini gerçekleştiriyor. En yoksul birinci yüzde 20’lik dilimin harcamalarının toplam toplam tüketim harcamaları içerisindeki payı yüzde 6.7’de kalıyor. İkinci yüzde 320’lik dilim tüketim harcamalarının yüzde 11.4’ünü, üçüncü dilim yüzde 15.5’ini ve dördüncü dilim de yüzde 21.4’ünü geçekleştiriyor. En zengin yüzde 20’lik dilimin yaptığı harcama, ilk üç yüzde 20’lik dilimde yer alan 41.8 milyon kişiden çok daha yüksek düzeyde bulunuyor. Türkiye’deki gıda harcamalarının yüzde 30’unu, alkollü içecekler ve sigara harcamalarının yüzde 32.2’sini, giyim ve ayakkabı harcamalarının yüzde 51.5’ini, konut harcamalarının yüzde 39.3’ünü, mobilya, ev aletleri ve ev bakım harcamalarının yüzde 73’ünü, sağlık harcamalarının yüzde 51.6’sını, ulaştırma harcamalarının yüzde 58.9’unu, haberleşme harcamalarının yüzde 40’unu, eğlence ve kültür harcamalarının yüzde 75’ini, eğitim harcamalarının yüzde 72.9’unu, lokanta ve otel harcamalarının yüzde 46.2’sini, diğer harcamaların ise yüzde 64.1’ini en zengin dilim yaptı. Söz konusu en zengin grubun bir çok harcama grubundaki payı kendisinden sonra gelen 55 milyon kişiden aha yüksek seyretti. En yoksul yüzde 20’lik kesim ise gıda haramalarının yüzde 10.4’ünü, alkollü içecekler ve sigara harcamalarının yüzde 8.5’ini, giyim ve ayakkabı harcamalarının yüzde 3.6’sını, konutla ilgili harcamaların yüzde 8.2’sini, mobilya ve ev aletleri harcamalarının yüzde 2.2’sini, ulaştırma harcamalarının yüzde 2.8’ini, haberleşme harcamalarının yüzde 5.5’ini, sağlık harcamalarının yüzde 8.1’ini, eğlence ve kültür harcamalarının yüzde 1.7’sini, eğitim harcamalarının binde 3’ünü yapabiliyor. Bu arada, harcanabilir gelir ve harcamaların tüketim grupları arasındaki dağılımındaki fark 2002 yılında 1994 yılına göre az da olsa azaldı. En yoksul yüzde 20’lik kesimin harcanabilir gelirden aldığı pay yüzde 8.5’ten yüzde 9.3’e yükselirken, en zengin kesimin aldığı pay ise yüzde 40.5’ten yüzde 38.2’ye düştü. İkinci yüzde 20’lik kesimin harcanabilir gelirden aldığı pay yüzde 12.6’dan yüzde 13.2’ye, üçüncü yüzde 20’lik kesimin payı yüzde 16.4’ten yüzde 17.2’ye lükseldi. Dördüncü dilimin payı ise yüzde 22’de sabit kaldı.