Telefonları dinlenmeyen kalmayacak

Adalet Bakanı Cemil Çiçek geçen yıl 23 bin telefonun dinlendiğini açıkladığında tepki gösteren kamuoyunu çok daha fazla tedirgin edecek bir dönem başlıyor.

Yeni yasaya göre, telefon dinlemesine başvurulacak suç kategorileri 5 kat artırılıyor. Üstelik artık tüm savcılar telefon dinletme kararı alabilecek. Üst düzey bir yetkiliye göre, 1 Nisan'dan itibaren "dinleme ayağa düşecek". Yeni yasanın ayrıntılarını ve değerlendirmeleri Milliyet gazetesi bugünkü sayısında birinci sayfadan Nedim Şener imzalı haberle duyurdu. Alıntılayarak aktarıyoruz: Adalet Bakanı Cemil Çiçek geçen yıl 23 bin telefonun dinlendiğini açıkladığında tepki gösteren kamuoyunu çok daha fazla tedirgin edecek bir dönem başlıyor. 1 Nisan'da yürürlüğe girecek 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) telefon dinlemesine başvurularak soruşturulabilecek suç kategorileri 5 kat artırılarak 26'ya çıkarıldı. Halen yalnız suç örgütlerinin takibinde yetkili savcıların yaptırdığı telefon dinlemeleri için artık bütün savcılar karar aldırabilecek. İlçelerde bile Üst düzey bir yetkili, daha önce 5 suç kategorisi için sadece DGM'lerin 1 No'lu mahkemelerinden telefon dinleme izni alınırken, artık adi suçlar için de bu yola başvurulabileceğine dikkat çekti. Yetkili, şunları söyledi: "Savcılıklar da adli kolluk aracılığıyla telefonları dinleyebilecek. En küçük ilçede görevli hâkim ve savcıların da bu yetkiyi alması bir yana dinleme yapılacak yerlerin artma ihtimali bulunması, dinlemenin ayağa düşmesi demektir." Telefon dinlemeleri için halen yürürlükte olan 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu'nda kısıtlı bir hüküm bulunuyor. Sadece "yolsuzluk, çete, uyuşturucu, tarihi eser kaçakçılığı ve terör" suçları için telefon dinleniyor. Kapsama giren suçlar Yeni CMK'nin 135. maddesi ise, "Türk Ceza Kanunu'ndaki göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti (madde 79, 80), kasten öldürme (81, 82, 83), işkence (94, 95), cinsel saldırı (102), çocukların cinsel istismarı (103), uyuşturucu imal ve ticareti (188), parada sahtecilik (197), suç işlemek amacıyla örgüt kurma (220), ihaleye fesat karıştırma (235), rüşvet (252), suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama (282), silahlı örgüt (314) veya bu örgütlere silah sağlama (315)" suçları için telefon dinleme yetkisi veriyor. Maddede devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, silah kaçakçılığı, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda hapis gerektiren suçlar ile tarihi eser kaçakçılığını düzenleyen Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nda tanımlanan suçlar da dinleme kapsamında. Derhal dinlenecek Yasaya göre, savcı veya görevlendireceği adli kolluk görevlisi, telekomünikasyon hizmeti veren kuruluşların yetkililerinden "iletişimin tespiti, dinlenmesi veya kayda alınması" işlemlerinin yapılmasını ve bu amaçla cihazların yerleştirilmesini yazılı olarak istediğinde, bu istem derhal yerine getirilecek ve aksi halde zor kullanılabilecek. En fazla 6 ay sürebilecek "Suç işlendiğine ilişkin kuvvetli şüphe olması ve başka suretle delil elde edilememesi halinde" dinleme olacak. Acil durumda 24 saatte hâkim kararı alınacak. Telefon en çok 3 ay dinlenecek, gerekirse bir kez uzatılabilecek. Dinlemeyi her savcıya bağlı "adli kolluk" görevlileri (polis, jandarma, gümrük muhafaza ve sahil güvenlik birimleri) yapacak. Her hat için 10 bin dolar maliyet Telefon dinlemelerinde maliyet hesabında çarpıcı rakamlar var. İstihbarat ve dinleme uzmanları, "100 bin kişilik bir yerleşim biriminin teknik takibi için 50 telefon hattı gerektiğini" söylediler. Dinlenecek merkezlere çekilen bu hatların her birinin maliyeti için verilen rakam 10 bin ABD doları. Yaklaşık 13 bin YTL (13 milyar TL) tutan tek hatta dinlemenin teknik maliyeti, 100 bin kişilik bir yerleşim birimi için 50 hat üzerinden 650 milyar lirayı buluyor. 'Telekulak' riskleri Yeni CMK, "dinleyerek soruşturmanın" alışkanlık olması halinde, ihbarla herkesin telefonunun dinlenmesi riski doğuracak. Uygulama yönetmeliğinde sınır çizilmezse, aralarında husumet olan kişilerin suç duyurularıyla dinleme yapılabilir. 'Suçu daha kolay izleriz' diyen var Bazı hukukçular, dinleme kararının bütün mahkemelerden çıkarılması sayesinde, örneğin yetkili bir mahkemenin savcısı veya hâkiminin suça karışması halinde, bir başka kentteki mahkemede dinleme kararı çıkarabileceğinden, kamu görevlilerinin suçlarının daha kolay izlenebileceğini savunuyorlar. 'Sınırlar net bir biçimde çizilsin' Savcıların dinleme taleplerinin genellikle reddedilmediğine işaret eden hukukçular, yeni yasayla olası ret kararlarının fayda sağlayacağını belirtiyorlar. Hukukçuların birleştikleri nokta, sınırların net çizilmesi gerektiği. Böylece dinleme yalnız belli merkezlerde yapılacak. Tesadüf olursa yeni karar gerek Yönetmelikte açıkça belirtilirse, dinlemeler bu işi yapan jandarma, polis istihbarat merkezlerinde yapılacak. Dinlemeye tesadüfen takılan kişi suç sayılan bir söz söylerse, ayrı karar gerekecek.