Tatlıses robot gibi mi konuşacak?

Geçtiğimiz pazar akşamı uzun namlulu tüfekle başından yaralanan İbrahim Tatlıses, herkesi önce korkuttu, sonra biraz olsun sevindirdi. Şimdi sağlık durumuyla ilgili pek çok soru var. Nörolog Doç. Dr. Serdar Dağ, İbrahim Tatlıses gibi silahlı yaralanmalarının ardından, beynin nasıl etkileneceğini anlattı: ROBOT GİBİ KONUŞUR İbrahim Tatlıses’in geçirdiği saldırının ardından kurtulması şans mı, mucize mi yoksa rutin bir durum mu? Şansının çok büyük etkisi var. Kurşun hayati bölgelere de örneğin beyinciğe hasar vermiş olsaydı, o an kesinlikle ölebilirdi. Beyin, sağ ve sol olarak ikiye ayrılır. İki bölüm birbirine bir sinir ağı ile bağlanır. İster sağda ister solda olsun, hayati bölgeler vardır ve bunlar travmayı kaldıramaz. İbrahim Tatlıses sağ tarafından vuruldu ve sol tarafı felç oldu. Bu bölümdeki travma neleri etkiler? Beynin sağ yarısı hayal kurma, ritim, müzik, renkler ve düşünce ile ilgili fonksiyonları idare eder. Beynin sol tarafı konuşma, matematiksel işlemler, sayılar gibi mantık fonksiyonlarını idare eder. Beynin sağ lobunun hasarında, vücudun sol tarafında güç kaybı olur. Ya hafif güç kaybı, ya da felç olur. İbrahim Tatlıses, sağ tarafından darbe aldı ve sol tarafı felç oldu. Bu durumdaki hasta, hasarın derecesine göre robot gibi konuşur. Ses tonlamasında inişler, çıkışlar yoktur. Matematiksel işlemlere ve hesaplara mantıklı cevap verir ama hayal kurmaz ve sezgi gücü kaybolur. Konuşabilmesi şarkı söyleyeceği anlamına gelir mi? Hasar derecesi ağırsa, şarkı söyleme yeteneği kaybolabilir. Monoton konuşuyorsa, öyle şarkı söyler. İbrahim Tatlıses’in sağ lobunun hasar görme yüzdesine göre sonuç değişir. Yüzde 60 hasar gördüyse, yüzde 40 iyileşme olur. Konuşma merkezinin sağlam olması, şarkı söyleyebileceği anlamına gelmez. Şarkı söylemek, kompleks bir iştir. Entelektüel iş gerektirir, tonlamalar, sesin çıkması gerekir. Bunlarla ilgili durumlar, beynin sağ tarafındadır. Yani İbrahim Tatlıses, klarneti üfler ama notaya basamaz. HATIRLAYAMAZ Felç geçici midir? Beyin travma aldıktan sonra şişer. Gerçek durum ancak ödem geçtikten sonra ortaya çıkar. Hasarı şu anda kimse kestiremez ancak 15 hatta 20 gün sonra kendini gösterir. Ameliyatın hemen ardından, “Nasılsın?” sorusuna “İyiyim” diye yanıt vermesi önemli bir ipucu sayılabilir mi? O mantıksal bir iştir zaten... Gördüğü hasar bunu yapmasını engellemez. Kişiliği bu kazadan sonra etkilenir mi? Yüzde yüz etkilenir. Çok daha mantıklı olabilir. Bambaşka bir kişilik olabilir. Lobların hasarına bağlı olarak kişilik değişimi olabilir. Belki çok daha mutlu biri olabilir. Hastalar travmalardan sonra o anı beyinlerinden siliyor. Sizce İbrahim Tatlıses’in hafıza kaybı yaşaması mümkün mü? Hastanın kişiliğine bağlı... Bazısı siliyor, bazısı silmiyor. Bunu hasardan çok, hastanın psikolojisi belirler. Şarkıları hatırlar mı? Şu anda beyninin darbe aldığı yer itibariyle, unutma olasılığı çok yüksek. Uzun bir süre hatırlayamayacaktır. Ancak hasar kalıcı olmazsa tekrar beyni bu yeteneğini koordine edebilir. Şu anda felçli olduğunu anlamayabilir mi? İlk başta anlamayabilir ama daha sonra anlar. İYİLEŞME YAVAŞ OLACAK HASTA ÇOK ÇALIŞACAK Beyin hasarı 20 gün sonra tam olarak belirlenebilir mi? Beyinde neyin kalıcı olduğunu anlamak için altı ay beklemek lazım. Çünkü sinir sistemi geç iyileşir. Harvard ve Yale Üniversitesi’nde çıkan son yayınlarda, “Sinir sistemi öldüğü zaman iyileşmez” Ama ölü hücrelerin içinde bile kök hücre var. Bunları efektif hale getirebilecek tedavi, hasarı düşürür. İki sene sonra bile hâlâ iyileşme belirtileri olabilir. Ama yavaş yavaş olacak. Hastanın bu dönemde çok fazla çalışması gerekecek. Fizik tedavi çok önemlidir. UZAYDAN DOKTOR GELSE FARK ETMEZ Mehmet Öz’ün kayınbiraderi Amerikalı kongre üyesi Gabrielle Giffords’u yaşama döndüren Dr. Michael Lemole gelseydi, , İbrahim Tatlıses’in sağlık durumunda iyileşme artar mıydı? Hiçbir mucize yaratamaz! Tatlıses ilk ameliyatı olmuş, onun yapacağı şey pek kalmamış. Tekrar bir ameliyat yapamayacak. Ancak şov yapmaya yarar. Tatlıses’in doktorunun yaptığı şeyin üzerinde hiçbir şey yapamaz. Bırakın Amerika’yı, bu durumdaki hastaya uzaydan doktor gelse yapılabilecek şeyler belirlidir. Türkiye’deki doktorlar bunu zaten yapıyorlar. ÖDEM YANILTIYOR Tedavi ve fizyoterapi ile tamamen düzelebilir mi? Tamamen düzelme diye bir durumdan bahsedemeyiz. Felç yüzünü de bozar mı? İleri derecede hasar varsa, ağızda eğilme olur. Hasarlı doku fazlaysa, böyle bir durum görülebilir. Şu anda ameliyat eden doktorları bile net bir şey söyleyemez. Ödem onları da yanıltabilir. GÜÇLÜ OLAN ÇABUK TOPARLAR Hastanın kişiliği iyileşme süreci üzerinde etkili mi? Hasta İbrahim Tatlıses olunca daha çabuk iyileşmesi mümkün mü? Güçlü kişilikler çabuk toparlanır. İbrahim Tatlıses’in beyninde, bir milim sağda ya da birkaç milim solda yaralanma olsaydı ne gibi sorunlar doğururdu? Beyin çok kapsamlıdır. Bir milim inanılmaz değişiklik yapabilir. Aynı yara beynin diğer tarafında olsaydı, hasar çok daha ağır olurdu. Motor fonksiyonlar ağırlıklı olarak soldadır. Bu tip yaralanmalarda ameliyat mı yoksa ameliyat sonrası terapi dönemi mi önemli? İkisi birbirine bağlıdır. Esas önemli olan hasarlı bölgenin durumudur. İyi bir ameliyatla kanama kontrol altına alınırsa, ardından efektif iyileşmede büyük avantaj sağlanmış olur. Böyle durumlarda fizik tedavinin önemi çoktur. İbrahim Bey’in durumundaki bir insana bir ya da bir buçuk sene aralıksız fizik tedavi uygulamak gerekiyor. KİMSE GİRMEMELİ BİR AY YANINA KİMSE GİRMEMELİ Tatlıses için hayati tehlike var mı? Bu durumdaki hastalar için enfeksiyon tehlikesi vardır. Beyin ödem yaparken, kafatası ile beyin arasındaki, beyni enfeksiyonlardan koruyan zar da zarar görür. İbrahim Tatlıses için bir ay çok çok önemlidir. En ufak bir enfeksiyondan hayati tehlikeye girecek şekilde etkilenir. Bu nedenle yanına kimsenin alınmaması gerekir. Bu tip hasarlardan sonra hastalarda kronik hastalık oluşur mu? Sara nöbeti geçirme riski vardır. Dolayısıyla bundan sonra mutlaka bir epilepsi ilacı kullanması gerekecektir.

Geçtiğimiz pazar akşamı uzun namlulu tüfekle başından yaralanan ibrahim tatlıses, herkesi önce korkuttu, sonra biraz olsun sevindirdi.