Talabani Irak'ın yeni lideri

Irak'ta Talabani dönemi başlıyor. Irak parlamentosu, Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği (IKYB) lideri Celal Talabani'yi ülkenin yeni devlet başkanı olarak seçti.

Talabani'nin yardımcılığına ise Şii kökenli Adel Abdülmehdi ve Sünni kökenli Gazi El Yaver getirildi. Geçtiğimiz pazar günü meclis başkanlığına Sünni Arap Haşim El Hasani’yi getiren parlamento, 30 ocak seçiminin ardından bugün dördüncü kez toplandı. Talabani'nin devlet başkanlığına getirilmesiyle, Irak tarihinde ilk kez bir Iraklı Kürt devlet başkanlığına seçilmiş oluyor. Talabani'nin iki yardımcısı da belirlendi. Buna göre, geçici yönetimin Maliye Bakanı Şii politikacı Adil Abdül Mehdi ile geçici Devlet Başkanı Sünni Gazi El Yaver, devlet başkan yardımcıları olarak görev yapacak. Irak'ta devlet başkanı ve iki yardımcısının seçilmesi hükümetin kurulmasında kilit öneme sahip bulunuyor. Devlet başkanı ve iki yardımcısı birlikte, yeni hükümeti kuracak olan başbakanı seçecek. Bu arada İnsan Hakları Bakanı Bahtiyar Emin, Irak'ın devrik lideri Devlet Başkanı Saddam Hüseyin ve eski yardımcılarının, Talabani'nin devlet başkanı seçileceği meclis oturumunu televizyondan izlemelerine izin verileceğini açıkladı. Sünniler daha fazla rol istiyor 30 ocaktaki seçimlerden sonra yapılan hükümet pazarlıkları yeni kabinenin de kurulmasını geciktirdi. Irak seçimlerinde en çok oyu alan Şiilerle Kürt liderler arasında yapılan hükümet pazarlıkları haftalar sürdü. Bir taraftan iki gurup arasındaki pazarlıklar sürerken diğer yandan da seçimleri protesto eden ve büyük çoğunluğu oy kullanmayan Sünnilerin de mecliste temsil edilmeleri için formül arandı. 275 üyeli Irak seçimlerinde sadece 17 Sünni milletvekili bulunuyor. Sünnilerle anlaşmazlığın temelinde, Sünnilerin devlet başkanı yardımcılarından birinin kendilerinden olması talebi yatıyordu. El Yaver'in bu göreve getirilmesi Sünnilerin beklentilerini karşılayacağa benziyor. Dava Partisi lideri Caferi başbakan olacak Kürt ve Şii gruplar daha önce yaptıkları görüşmelerde Şii lider İbrahim Caferi'nin başbakan olması konusunda anlaşmışlardı. Yetkililer, Caferi'nin başbakanlığının perşembe günü açıklanacağını belirtirken, Iraklılar hükümet kurma girişimlerinin uzamasından rahatsız. Irak güvenlik yetkilileri, hükümet pazarlıklarının direnişcilere yaradığını belirtiyor. Sünni Haşim el Hasani’nin Meclis Başkanlığı'na seçilmesini Irak Ulusal Meclisi’nde bulunan tüm gruplar desteklemişti. El Hasani'nin yardımcılıklarına da Şii Hüseyin el Şahristani ile Kürt Arif Tayfur seçilmişti. Ülkede yeni yönetimin belirlenmesi için adımlar atılırken, ABD Başkanı George Bush ise, Afganistan büyükelçisi Zalmay Halilzad'ı ABD’nin Irak büyükelçiğine aday gösterdi. Celal Talabani kimdir? Celal Talabani 1933’te Kuzey Irak’ta doğdu. Siyasi kariyerine 1950’lerin başında Kürdistan Demokratik Partisi KDP’nin öğrenci birliği lideri olarak başlayan Talabani, kısa zamanda parti kademelerinde yükseldi. Hukuk eğitimi alan Celal Talabani, siyasete olan ilgisinden dolayı cezalandırıldığı için mezun olamadı. Celal Talabani, Mesut Barzani’nin babası Mustafa Barzani ile arasındaki görüş ayrılıklarından dolayı 1975’te KDP’den ayrılarak Kürdistan Yutseverler Birliği KYB kurdu. Talabani, bir yıl sonra da hükümete karşı silahlı eyleme başladı. 1988’de Saddam rejiminin Kürtlere karşı Halepce’de kimyasal silah kullanmasıyla Talabani ağır bir yenilgi aldı. Talabani Kuzey Irak’ı terketmek zorunda kalarak İran’a sığındı. Talabani-Barzani mücadelesi de son otuz yıldır Irak Kürtleri’nin siyasi hayatında baskın güç oldu. İki lider, Kuzey Irak’ta söz sahibi olmak için zaman zaman çatıştı. Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i işgal etmesiyle başlayan 1991 Körfez savaşı ve Kuzey Irak’taki Kürtlerin merkeze karşı ayaklanmalarıyla Celal Talabani’nin siyasi hayatında yeni bir dönem başladı. Kuzey Irak’ta Batılı devletlerin müdahalesi ile güvenli bölgelerin kurulmasının ardından Kuzey Irak’ta 1992 yılında yapılan seçimlerle KYB-KDP ortak yönetimi kuruldu. İki parti arasındaki görüş ayrılıkları sebebiyle 1994’te çatışmalar yeniden başladı. ABD ve İngiltere’nin girişimiyle iki parti arasında yapılan görüşmeler sonucunda 1998’de Washington’da barış anlaşması imzalandı. Irak Devlet Başkanlığı’na seçilmesi beklenen Celal Talabani’yi Mesud Barzani de destekliyor. IRAK'TA SEÇİM TAKVİMİ Irak'ta seçimle belirlenen Ulusal Meclis kurucu işlevini üstlenerek, yeni bir dönemi başlatacak. Buna göre: * Meclis, sembolik nitelikteki devlet başkanı ile iki yardımcısını seçecek. Seçilenlerin göreve gelmesi için meclisin üçte ikisinin onayı gerek * Hükümet 275 sandalyeli Meclis'ten en az 138 güvenoyu aldığı takdirde göreve başlayacak * Ulusal Meclis 15 ağustos 2005'e kadar daimi anayasayı hazırlayacak * Anayasa, 15 ekim 2005'te halkın onayına sunulacak ve referandum yapılacak * Anayasanın onaylanması halinde, daimi bir hükümet için 15 aralık 2005'te seçime gidilecek * Anayasa reddedilirse, tüm süreç yinelenecek