Suriye ile düşman olmamızın gerçek sebebi

Esad ile Ankara hoş muhabbetteyken bir anda ipler koptu. Peki Suriye ile niye bir anda bozuştuk. Sebep enerji hatları mı?

Türkiye ile Suriye Öcalan'ın Bekaa'dan çıkmasının ardından tarihinde hiç olmadığı kadar sıcak ilişkiler kurmuştu. Esad ailesi Ankara'da ağırlanmış, iki ülke takımları birlikte maç yapmıştı.

Sonra bir anda hava tersine dönmüş, kolkola olan bu iki ülke kan davalısına dönüşmüştü. Peki ama neden?

Sorun Esad'ın 'diktatörlüğü' mü yoksa enerji kavgası mı? Alman sitesi Deutsche Welle'deki yorum habere göre bütün mesele İslami boru hattı...

Şu anda Ortadoğu’da İran, Irak, Suriye, Lübnan, İsrail, Katar, Suudi Arabistan ve Türkiye gibi bölge ülkelerinin yanı sıra ABD ile Rusya’nın çıkarlarını ilgilendiren, hepsi birbirinden stratejik, farklı doğal gaz projeleri yarışıyor.

Bölgedeki en önemli ve en tartışmalı proje Tahran’ın “Dostluk Boru Hattı” adını verdiği İran-Irak-Suriye doğal gaz boru hattı.

İRAN'IN İSLAMİ BORU HATTI

Batılıların, “İslamî Boru Hattı” adını verdiği 10 milyar dolarlık proje İran’ın Güney Pars bölgesinden çıkarılan doğal gazın Irak ve Suriye üzerinden taşınmasını öngörüyor. 6 bin kilometre uzunluğuyla Ortadoğu’nun en uzun iletim kanalı olacak hattın yıllık kapasitesi 40 milyar metreküp gibi yüksek bir miktar olması bekleniyor. Yıllık doğal gaz tüketimi 45 milyar metreküp civarında olan Türkiye'nin aldığı gazı taşıyan “Mavi Akım”ın yıllık kapasitesi ise 16 milyar metreküp.

YUNANİSTAN'A UZANACAK

Üç ülkenin iki yıl önce imzaladığı anlaşmayla İran doğalgazının hangi güzergâhtan ve tam olarak nereye taşınacağı bu aşamada soru işareti. “Tehran Times” gazetesi, 25 Haziran 2011’de imzalanan anlaşmayla ilgili haberinde, İran’dan başlayarak Irak ve Suriye’den geçecek hattın Akdeniz’e döşenecek borularla Lübnan'dan Yunanistan'a uzanacağını yazmıştı. Ancak, Batı’nın uyguladığı ekonomik ambargo nedeniyle İran’ın Avrupa’ya gaz satması en azından bu aşamada olanaklı görünmüyor.

ESAD'IN REDDETTİĞİ TÜRKİYE AYAKLI PROJE

Şam’ın bu projede yer alması, Katar ve Türkiye’nin yanı sıra İran’ı her alanda yalnız bırakmaya çalışan ABD’nin çıkarlarıyla çatışıyor. Katar ve Suudi Arabistan’ın “Arap Boru Hattı” projesinde yer alması çağrısı Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad tarafından reddedilmişti. Söz konusu hattın Kilis’e kadar uzatılarak Türk topraklarından geçmesi planlanıyordu.

EL CEZİRE : ANKARA'YI BYPASS EDENİN BAŞI DERDE GİRER

El Cezire kanalının internet sitesinde geçen yılın ağustos ayında söz konusu rakip projeler ve Türkiye’nin tutumunu değerlendiren bir yorum yayınlandı. Yorumda, “Turkiye, Anadolu’yu stratejik bir kavşağa dönüştürerek Rus, Hazar, Orta Asya, Irak ve İran’ın petrolle doğal gazını Avrupa’ya taşıyan ülke olmayı düşlüyor. Bu oyunda Ankara’yı bypass ederseniz başınız derde girer. Daha düne kadar Şam’a hemen reform yapmasını öneren Türkiye Suriye’de kaos istemiyordu. Şimdi Türkiye Suriye’deki kaosu besliyor” denildi.

TÜRKİYE SAVAŞ NEDENİ SAYMIŞ OLABİLİR

Yorumda ayrıca, Suriye’nin tercihi “İslamî Boru Hattı”yla İran doğal gazından yana yapmasını Türkiye’nin “savaş nedeni” bile saymış olabileceği belirtildi.

TÜRKİYE İLE KATAR'I ZOR DURUMA SOKTU

Examiner.com sitesi de “İslamî Boru Hattı”nın Türkiye ile Katar’ı zor duruma düşüreceğini kaydetti. Ftmdaily.com sitesi ise Suriye'nin seçimine şiddetle karşı çıkan Körfez ülkelerinin Suriye’deki istikrarı bozmak için isyancıları silahlandırdığını yazdı. Aynı site, Rusya’nın Suriye’den vazgeçmeyerek İran doğal gazının dış pazarlara ulaştırılmasını kontrolü altında tutmaya çalıştığını belirtti.

İSRAİL DE BAŞROLDE

Ortadoğu’daki bir başka önemli enerji projesinde ise başrolde İsrail’de var. Suriye’de iç savaşın başlamasından birkaç ay önce İsrail Akdeniz’deki Leviathan bölgesinde son derece zengin doğal gaz yatakları buldu. Burada 16 trilyon metreküplük, yani yaklaşık 100 milyar dolarlık doğal gaz rezervi bulunduğu tahmin ediliyor.

Kritik soru şu: İsrail bu gazı karadan mı, yani Lübnan-Suriye-Türkiye üzerinden mi, yoksa Akdeniz’e döşenecek boru hatlarıyla mı dış pazarlara ulaştıracak?

ESAD'IN TOPRAKLARINDAN GEÇİRMEK İSTEMİYOR

İsrail’de yayımlanan ekonomi gazetesi Globes bir kaç gün önce, Turcas ve Zorlu'nun denize boru hattı döşenerek gazın Mersin’e getirilmesini İsrail tarafına önerdiğini yazdı. İsrail’in şu andaki eğilimi gazı Akdeniz’den taşımak olsa da, karadan taşıma seçeneği hala masada. Doğal olarak İsrail gazı Esad’ın yönetimde olduğu Suriye topraklarından taşımak istemiyor.

HUMUS'TA BULUNAN DOĞAL GAZ YATAĞI

Bölgede enerji kaynaklarıyla ilgili bir diğer önemli gelişme, 2011 yılı ağustos ayında Suriye’nin Humus bölgesinde zengin doğal gaz yatakları bulunması oldu. Suriye bölgede günde 400 bin metreküp gaz üretildiğini açıkladı, ancak gerçek rakamın daha yüksek olması olasılığı var. Suriye’nin toplam doğal gaz rezervi ise 284 milyar metreküp civarında.

Suriye’deki iç savaşın doğrudan yukarıdaki enerji projelerinden biri nedeniyle başlamış olabileceğini söylemek zor olsa da, son iki buçuk yıldır yaşananların perde arkasında bölge ülkeleriyle büyük devletlerin enerji koridolarlarını ele geçirme çabasının yatıyor olabileceği tezi hiç de giderek daha fazla tartışılıyor.