Sınav öncesi öğrencilere 18 tavsiye

Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Leyla Benkurt Alkaş, 11 Nisan Pazar günü yapılacak Yükseköğretime Geçiş Sınavı`na girecek öğrencilere önemli tavsiyelerde bulundu…

Sınav dönemi anne baba ile çocuğu karşı karşıya getirebiliyor

 

Son yıllarda öğrencilerin hayatlarında belirleyici rol oynadığı düşünülen sınavınlar öncesi gençler arasında çok farklı tablolar gözlemleyebiliyoruz. Bir kısmı spor hayatına, müzik eğitimine ara veriyor, tüm aile sınav kampına giriyor ya da ailede herkesin birbirine sürekli kaygı ve olumsuzluk topunu attığı evler var. Gençlerin bir kısmı, en sevdikleri hobilerine zaman ayırdıklarında dahi, zevk alamayıp sürekli bir suçluluk hissediyor, genel bir mutsuzluk ile hayatın zorluğu ve sıkıcılığından dem vuruyor. Çocuğuna iyi bir eğitim ortamı kuramadığı için üzülen aileler, masa başında oturup sadece yemek yiyerek zevk alan bu yüzden de kendinden nefret eden gençler, huzursuz, gevşeyemeyen ev ortamları söz konusu. Ebeveynler, çocuklarının saçının teline zarar gelse dünyayı yıkacak kadar üstüne titrerken; “ders çalışmıyor” sıkıntısıyla sergiledikleri davranışlar ile onlara verdikleri zararın farkına bile varamıyor. Gençlerse zaman zaman ailelerine saygısızca davranıp, ağır sözler söyleme noktasına gelebiliyor.

 

Hafif stres normal, fazlası tehlike işareti

 

Sınav kaygısı; sınav yaklaştığında, sınav anında, hatta sınavı düşündüğünüzde ortaya çıkan ve bilgilerinizi hatırlamanızı, sınava odaklanmanızı, sınavı sürdürmenizi engelleyecekmiş gibi olan ve başarınızı düşüren aşırı gerginlik, stres, kendini kötü hissetme halidir. Önemli sınavlardan önce; hafif çarpıntı, ellerde soğuma, ağızda kuruma ve göğsünün içinde hafif bir kabarma hissi sıklıkla olabilir. Sınava odaklanmanızı, başarılı olmanıza yardımcı olan bu hafif stres, sağlıklı ve normaldir. Sınava hazırlanırken, sınav öncesinde ve sınav anında çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Özellikle sınavla ilgili yorumlar yapan iç sesimizin olumlu ve destekleyici olmaması, çeşitli kaygı belirtilerini oluşturması yanında, sınavda konsantrasyon ve dikkat sorunlarına da yol açabilir. Kaygının en sık dışa vuran belirtileri, kalbin hızlı çarpması, midenin kasılması, ellerde titreme, soğuma, terleme, nefes yetersizliği, karın ağrısı, sık idrara gitme, bulantı, bayılacakmış gibi hissetme, ayaklarının bağının çözülmesi, ağlama hissi, panikleme, yerinde duramama, bir ses çıkarma, tırnak yeme ve sallanmadır. Duygusal olarak bazen hiç bir korku hissetmeyip, Sanki sınava girmeyeceğim, aklımda hiçbir şey yok bütün bilgilerimi unuttum, tüm yıl ne çalıştım ki, yapamayacağım, kesin bir aksilik olacak, diğerleri daha bilgili duruyor, sorular çok zor olacak, rezil olacağım, şu an bir an önce geçsin, keşke buradan kaçabilsem... gibi düşünceler aklı kurcalayabilir.

* Sınavın ölüm kalım meselesi, ciddi bir varoluş meselesi olarak
görülmesi
* Ailenin ve çevrenin beklentisinin çok yüksek olması,
* Kazanamazsa alay edilme, mahcubiyet, dışlanma riski söz konusu
olması,
*  Ailede ve kendisinde panik atak veya çeşitli, korkular, evhamlılık
öyküsü bulunması,
*  Sen akıllısın, çalışkansın, sana güveniyorum. sözü altında
eziliyorsa (Okul ve dershanede derece yapan başarılı öğrencilik geçmişi olanlarda sıklıkla görülebilmektedir)
* Senin bir yer kazanacağın yok, herkes senden daha iyi deniliyorsa,
* Daha önce sınava girip, bu sınavın son hakkı olduğunun ifade
edildiği durumlarda sınav kaygısı artar.

 

Mantıklı ve akılcı olumlu düşünmeye çalışılmalı

 

Düşünce olarak kendine güvenmeyi, neleri bilip neleri bilmediğine hakim olan bir genç; Elinden geleni yapacağım, tabii ki kazanmak istiyorum, bu sınav bir fırsat ama hayatımın amacı değil, sadece ona ulaşmak için bir araç. Bu sınav sadece akademik bilgimi ölçüyor, yeteneklerimi, kişiliğimi, tutkularımı ve becerilerimi değerlendirmiyor. Bu yıl istediğim sonucu alamazsam seneye tekrar hazırlanabilirim, şeklinde düşünmelidir.

 

Gevşeme egzersizleri çok önemli

 

Genel prensip, doğru nefes alıp, nefesi tutarak oksijen-karbondioksit oranını kontrol etmek, kasları gevşetmek, nefesi ve kalbi yavaşlatarak alarm durumunu düzeltmeyi hedefler. Gevşeme ve nefes ayarlama çalışmasına paralel olumlu düşüncelerle ilgili bilişsel şartlanmalar, düşünce şemaları da doğru bir şekilde düzenlenir.

 

Sınav günü en sevdiğiniz ve en rahat kıyafetlerinizi giyin

 

Her gencin kendini rahatlatan ve güvenini artıran bir imgesi, yaptığı şey vardır. Yüzlerini yıkarken, sevdiği giysileri giyinirken, sakin olmalı, kendini rahatlatan düşünce, resim, müzik, bir anı o genç için bu imaj neyse ona odaklanmalı ve olumlu düşünmeye çalışmalıdır. Tersine kendini geren şeylerden uzaklaşmalıdır. Panik halde son bir konuya, özetlere bakmak bazılarını kötü etkilerken, bazılarını da rahatlamakta, yedek bir güç gibi özetlerini yolda yanında tutmayı sevmektedir. O nedenle kendi tarz ve düşünce şemalarınızı tanımak, kendinizi rahatlatan şeyleri bulmak için, deneme sınavlarını yapmak, gerçek sınav olacakmış gibi imajine etmek gerekir.

 

Çocuğunuzda gerginlik yapacak yasaklı cümleler:

 

Kaygı bulaşıcıdır, ailenin kendini gevşetmesi gerekir. Gencin sık sık kendini dinlemesine sebep olacak şekilde; İyi misin, şunu ister misin, seni seviyoruz, sana güveniyoruz, heyecanlanma, korkma, kazanmazsan da bir şey olmaz, kazanırsan sana şunu alacağım gibi aşırı gerecek konuşmalardan kaçınmalıdır. Sakin, doğal, her sabahkine yakın bir sohbet ve kahvaltı yapmak, Mümkünse sınava kadar gence eşlik etmek, trafik veya yetişememeyle ilgili panik yapmamak gerekir. Bu arada gence elinden geleni yaptığı, deneme sınavı veya bir başka sınavdan farklı olmadığını hissettirmek gerekir. Aileler sınava ne kadar çok özellik ve önem yüklerlerse çocuğun kaygısı da o kadar çok olacaktır. Yine de kaygı hastalık boyutuna yaklaşıyorsa bir çocuk ve ergen psikiyatristinden, bu konuda çalışan bir psikologdan, pedagog veya öğretmenden yardım alınması gerekir. Bu çocuğunuzun kendine güvenini olumsuz etkilemez, çünkü kaygılanmak güçsüzlük değildir.

Sınav öncesi belirtiler;

 

* Uykusuzluk ve kabuslar,
* Gerginlik, sinirlilik
* Karamsarlık, olumsuz düşünceler
* Çarpıntı, korku, terleme
* Baş ağrısı, mide bulantısı, iştahsızlık
* Sık tuvalete gitme
* Nefes aşlığı, dolaşma isteği
* Çalışamama, erteleme,sıkıntı

Sınav sırasında,

 

* Dikkati toplamada güçlük
* Sınava başlamada, soruları anlamada zorluk
* Bildiği konuda emin olamama
* Aşırı kararsızlık, öfke, düşünememe
* Kötü sınav geçirdiğine inanma,
* Sürenin yetmeyeceği düşüncesi
* Zor ve uzun sorularda paniğe kapılma
* Sorularla kavga edip, oyalanma, soru kaydırma,yazıları bulanık
görme, kafasının durduğu hissi

 

Sınavdaki Olumsuz Ses,

 

* Bu soruyu bile yapamadın
* Herkes bu bölümü bitirdi, sen hala bitiremedin
* Zaman daralıyor, acele etmelisin
* Sorular hiç beklemediğin gibi, çok zor
* Sınav bitse de kurtulsan
* Bu gidişle asla kazanamayacaksın

 

Sınav öncesinde bu önerilere kulak verin: