SİHA nedir neden tartışılıyor Türkiye ve dünyada SİHA gerçeği!
SİHA nedir? SİHA ne demek açılımı ne? Türkiye'de tartışmalara neden olan SİHA ile İHA arasındaki fark ne, SİHA'lar nasıl kullanılıyor? İşte SİHA'larla ilgili merak edilenler...
İnsansız hava araçları (İHA) son yıllarda gelişen teknolojiyle birlikte daha sık kullanılır oldu. Eğlence gibi sivil amaçlarla kullanımının yanı sıra askeri kullanımı da bulunan İHA'lar, üzerlerine silah eklendiği takdirde Silahlı İHA (SİHA) olarak adlandırılıyor. SİHA'lar, son olarak Hakkari'de gerçekleşen ve Genelkurmay ile hükümetin "terörist", yakınlarının ise sivil olduğunu öne sürdüğü dört kişinin hedef alınması ve bu iddiaları dile getiren CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu'na soruşturma açılması ile gündeme geldi. Peki SİHA nasıl oraya çıktı? Dünyada ve Türkiye'de nasıl kullanılıyor? Neden tartışmalara yol açıyor? Merak edilen sorulara yanıt aradık.
SİHA nedir nasıl ortaya çıktı? Kayıtlara geçen ve ilk SİHA saldırısı olarak sınıflandırılabilecek saldırı, 1849'da Avusturya İmparatorluğu tarafından Venedik'e gerçekleştirildi. Avusturyalılar tarafından sıcak hava balonlarına bağlanan bombaların kentte patlaması hedefleniyordu. Bombaların bir kısmı hedefini tuttursa da, rüzgarın değişmesi sonucu bir kısmı da Avusturya askerlerinin üzerine düştü. Balonlarla bombardıman 1899'da, Lahey Barış Konferansı'nda imzalanan sözleşme ile yasadışı ilan edildi. Ancak bu tür bir yasak, ilerleyen yıllarda gelişen uçak teknolojisine uygulanmadı. Sonraki yıllarda önce Sovyetler Birliği'ne karşı torpido atabilen insansız helikopterler geliştiren ABD ordusu, Vietnam Savaşı'yla birlikte insansız savaş uçaklarını test etmeye başladı. Gelişen teknolojiyle birlikte SİHA'lar yaygınlaşmaya başladı. Özellikle 2000'li yıllarda, savaş uçakları gibi uçak pistlerine ihtiyaç duymayan, daha uzun süreler havada kalabilen ve eski modellere göre daha ağır bombalar taşıyabilen SİHA'lar geliştirildi. Bugün onlarca ülkenin envanterinde SİHA bulunuyor.
SİHA'lar neden tercih ediliyor, nasıl kullanılıyor? Orduların SİHA'ları tercih etmesinin çeşitli nedenleri bulunuyor. Bunlardan biri, savaşlarda pilot kaybının azaltılması. SİHA'lar operatör pilotlar tarafından bir kumanda merkezinden kontrol ediliyor. Kontrol merkezindeki ekranlarda uçağın üzerindeki kameralardan ve termal sensörler gibi çeşitli sensörlerden gelen görüntüleri izleyen pilotlar, uçağı yönlendirerek istedikleri bölgenin üzerinde uçabiliyor ve bir tuşla saldırı düzenleyebiliyor. Pilot uçağın içinde bulunmadığı için SİHA'lar düşürülme riski bulunan bölgelere daha rahat gönderilebiliyor ve düşmesi durumunda pilotun ölmesi, yaralanması veya esir düşmesi gibi riskler olmuyor.
SİHA'ların bir diğer avantajı da savaş uçaklarının uçabileceğinden çok daha uzun süre havada kalma potansiyeli. Savaş uçaklarını uçuran pilotlar belirli bir süre havada kalabilirken bir SİHA, vardiyayla çalışan operatör pilotları sayesinde onlarca saat havada kalabilir. Gelişmiş SİHA modelleri, otomatik olarak iniş ve kalkış yapabiliyor, otonom bir şekilde uçabiliyor ve merkezle iletişiminin herhangi bir nedenle kesilmesi durumunda üsse kendiliğinden geri dönebiliyor. Yapay zekanın giderek artan etkinliği sayesinde SİHA'ların saldırılar da dahil olmak üzere tüm kararları otonom olarak alması için çalışmalar yürütülüyor.