Seçim kanunu teklifi Meclis'te İttifak oyları nasıl dağıtılacak? Baraj kaça düşecek?

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Yazıcı, seçim barajının düşürülmesini de içeren kanun teklifini, TBMM Başkanlığına sunduklarını bildirdi. Yazıcı "Seçim barajının yüzde 7'ye indirilmesini teklif ediyoruz" dedi. Düzenleme Resmi Gazete'de yayınlandıktan bir yıl sonra uygulamaya konacak, erken seçim halinde geçerli olmayacak.

Seçim sistemi için uzun zamandır tartışılan değişikliklerin teklifi TBMM'ye geldi. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı ile MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Meclis'te seçim kanunu teklifine ilişkin basın toplantısı düzenledi.
Hayati Yazıcı'nın açıklamaları:

Teklifin birinci maddesinde ülke seçim barajını 7'ye indirilmesini teklif ediyoruz. İkinci madde ile ittifakın aldığı oy toplamı, ülke barajını geçtiği takdirde seçim bölgelerinde milletvekili hesabı ve dağılımı ittifaktaki her partinin oy sayısı dikkate alınarak bu maddenin 3. fıkrasına göre yapılır. Bunu öneriyoruz.

İkinci maddesi ile 2839 sayılı kanunun 34. maddesinin birinci fıkrasında kelime düzeltmeleri yapıyoruz. İttifakın aldığı oy toplamı seçim barajını geçmesi halinde ittifakta alan partilerin o seçim bölgesinde yer alan oyları sayılır.

Üçüncü maddede siyasi partilerin seçimlere katılmalara ilişkin TBMM'de grubu olması koşulunu madde metninden çıkarıyoruz. Siyasi partilerin takip eden her seçimde örgütlenme oranında işlemlerinin yapmış olmasının aranmasını öngörmüş oluyoruz.

Teklifimizin 5. maddesi ile 238 sayılı kanunun 15. maddesinde düzenlenen il seçim kuruluna ilişkin yeni bir düzenleme öneriyoruz. Bu düzenlemeye göre, il seçim kurulu başkan ve üyeleri ile yedek üyelerini birinci sınıfa ayrılmış hakimler arasından kura çekmek suretiyle belirlenmesi için bir düzenleme getiriyoruz. Birinci sınıfa ayrılmış hakim yoksa kıdem esasına göre düzenleme getiriyoruz. Teklifin 6 maddesi ile benzer düzenlemeyi ilçe seçim kurulları için öneriyoruz.

Erken seçim tartışması bitti

Seçim yasasında yapılan bir düzenleme, yasa gereği Resmi Gazete'de yayınlandıktan, bir yıl sonra uygulanacak. Bu süreçten önce gerçekleşecek bir seçimde, yeni düzenleme maddeleri uygulanmayacak. Seçimlerin zamanında yapılması durumunda düzenleme geçerli olacak. Erken seçim durumunda, düzenleme maddeleri uygulanamayacak

Hayati Yazıcı, "Bu kanun 1 yıl içinde uygulanmaz, bu da erken seçim tartışmalarına son vermiştir." dedi.

Seçmenin kayıtlı olduğu yer
Teklifin 8. maddesi ile yapılacak seçimlerde yerleşim yeri adresine göre oluşturulan 1 yıl önceki adres için güncelleme işlemi yapılır diyoruz.

Teklifin 9. maddesi ile adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde gözükmeyenler en son kayıt olan adresine göre seçmen kayıt edilir diyoruz. Vatandaşın kütükten düşmesini önlemeyi hedefliyoruz.

Teklifin 10. maddesi ile adres kapanması sebebiyle adres kayıt sistemlerinde gözükmeyenler için 'en son seçmen olduğu' ibaresini ekliyoruz.

İttifak oyları nasıl dağıtılacak

Mevcut durumda ittifak barajı geçince oylar ittifak içinde toplanıyor ve ittifak ayrı kategori haline geliyor. Partilerin oy oranına göre dağılımı hesabıyla kendi içinde hesaplanıyor. Burada biz bunu ayrıştırdık, her partinin D'Hondt uygulamasında görünür olmasını sağladık. Aldıkları oy ittifak içinde belirlenecek sonra partinin oy miktarı genel D'Hondt sırasında işlenecek.

Teklifle, ittifakı oluşturan partilerin çıkaracağı milletvekili sayısı, seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak, D'Hondt uygulamasıyla belirlenecek

D'Hondt sistemi nedir?

Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1'e, 2'ye, 3'e, 4'e ... bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır.

Başbakan sözünü madde metninden çıkarıyoruz
Teklifin 11. maddesi ile Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne uyum düzenlemesi yapıyoruz. Burada 65. maddedeki Başbakan ve Bakanlara ilişkin yasakları, Bakanlara diye düzenliyoruz. Genel Başbakan sözünü madde metninden çıkarıyoruz.

Teklifin 12. maddesi ile 2972 sayılı mahalli idareler ile mahalle muhtarlıkları seçimi kanununun 32. maddesine şu fıkrayı öneriyoruz; Seçim soncuna göre, ilk sırada yer alan muhtar adayı seçilme yeterliliğine sahip olduğunu en geç 1 ayda belgelenmesi halinde mazbata verilir, o süreçte getirilmezse 2., 3. ve devam ediyor, bu da muhtar seçimlerinin yanlış uygulama ile yenilenmesi uygulamasını kaldırmayı hedefliyor.

Feti Yıldız'ın açıklamaları:

Siyasi partiler ve seçimler demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Seçimler millet egemenliğinin görünür yanını ortaya koyan araçlardır. Yönetim yetkisinin kaynağı seçimlerdir. Yöneticiler seçimlerle yönetime gelir. Kanun teklifi ile milletvekili seçim kanunda uygulanan ülke seçim barajı yüzde 7'ye indirilmesi önerilmektedir. Seçim barajında indirim yapılarak daha fazla partinin Meclis'te bulunması, temsilde adaletin güçlendirilmesi önerilmiştir.

Siyasi partilerin aldıkları oy sayıları, önce 1'e, sonra 2'ye, sonra 3'e ve çevre milletvekili sayısına ulaşılıncaya kadar bölünecektir. Siyasi parti tercihlerinde seçmen iradesinin başka partilere yansımaması da gözetilmiştir.

Cumhurbaşkanı ile ilgili düzenleme var mı?
Cumhurbaşkanı ile ilgili bir yasaklama, sınırlama söz konusu değil, dolayısıyla bizim de çalışmamızın konusu değil. Biz bir uyum düzenlemesi yaptık sistemle ilgili, kanunda yer alıyordu Başbakan onu çıkarttık. Biz burada uyum düzenlemesi yapıyoruz. Başbakan mevzuatta olmadığı halde kanunda yer alıyor, bu düzenlemeyi yapıyoruz.