Sanayide karamsarlık büyüyor

Hükümetin yarattığı umudu çabuk tüketmesi, savaş tedirginliğinin etkisi ve ekonomik belirsizlik, sanayide morallari bozdu.

Merkez Bankası'nın imalat sanayii işyerlerinde gerçekleştirdiği iktisadi yönelim anketinin şubat ayı sonuçları, tek parti hükümetinin iş başına geldiği kasım ayında oluşan iyimserliğin kısa sürede dağıldığı ve beklentilerin olumsuza döndüğünü ortaya koydu. Sanayi dalında genel gidişat hakkında iyimser olanların oranı şubatta yüzde 14'e kadar düştü. Tek parti hükümetinin işbaşına geldiği kasım ayında yüzde 44.8'e kadar ulaşan iyimserlerin oranı, aralıkta yüzde 30.6'ya, ocak ayında da yüzde 24.4'e inmişti. Kasımda yüzde 3.4'e kadan gerileyen kötümserlerin oranı ise aralıkta yüzde 6.6'ya, ocakta yüzde 10.4'e ve şubat ayında yüzde 25.2'ye kadar yükseldi. ÜRETİM, SATIŞ Satış hasılatının arttığını bildiren işyerlerinin kasımda yüzde 29.6'ya ulaşan, ocakta yüzde 27.2 çıkan oranı şubatta yüzde 23.6'ya düştü. Hasılatı gerileyenlerin oranı ise yüzde 38.1'e ulaştı. İç piyasadan aldığı sipariş miktarının gelecek üç ayda artacağını bekleyen işyerlerinin aralık anketinde yüzde 30.1'e ulaşan oranı, şubatta yüzde 27.4'e düştü. Buna karşılık siparişlerin azalacağını bekleyenlerin oranı yüzde 25'e yükseldi. Gelecek üç ayda üretimini artıracağını bildiren işyerlerinin ocak ayında yüzde 32.2'ye ulaşan oranı, şubatta yüzde 28.9'a gerilerken, üretimin düşeceğini bildirenlerin oranı yüzde 13.8'den yüzde 19.1'e yükseldi. Önümüzdeki üç ayda üretimi kısacak faktörlerin başında sanayicilerin yüzde 82.2'since dile getirilen talep yetersizliği geldi. Üretimi kısabilecek diğer etmenler olarak da girdi maliyetleri, kredi-finans sorunları, tesis kapasite ve işgücüyle ilgili durumlar sayıldı. Sanayicilerin yüzde 76.8'inin üretim programının süresinin bir 3 ayı geçmediği belirlendi. İHRACATTA KAYGI Gelecek üç aylık dönemin ihracat açısından daha iyi olacağı görüşündeki işyerlerinin kasımda yüzde 34.4'e ulaşan oranı, şubatta yüzde 17.6'ya geriledi. İhracat performansının düşeceğini düşünen işyerlerinin oranı ise yüzde 6.1'den yüzde 21.3'e ulaştı. Gelecek üç ayda daha fazla ihracat siparişi almayı bekleyenlerin ocak ayında yüzde 33.1'e ulaşan oranı şubatta yüzde 25.1'e indi. Siparişlerin düşmesini bekleyenlerin oranı ise yüzde 14.5'ten yüzde 18.5'e yükseldi. Önümüzdeki üç ayda ihracat siparişi alınmasını etkileyecek faktörlerde, işyerlerinin yüzde .3'nce dile getirilen fiyat rekabeti olgusu birinci sırada yer almaya devam ederken, dış konjonktür etkisine işaret edenlerin oranı da yüzde 33.8'e ulaştı. ABD'ye terör saldırısının yapıldığı Eylül 2001'de yüzde 28.8'e yükselen bu oran, izleyen dönemde gerileyerek Mayıs 2002'de yüzde 18.5'e kadar düştükten sonra, Irak savaşının gündeme gelmesiyle yeniden artmaya başlamıştı. YATIRIM,FİNANSMAN Gelecek 12 ayda geçmiş 12 aya göre daha fazla yatırım planlayan işyerlerinin ocakta yüzde 23.9 olan oranı şubatta yüzde 19.8'e düştü. Yatırımı kısma eğiliminde olanların oranı ise yüzde 32.6'dan yüzde 40.7'yeyükseldi. İşyerlerinin yüzde 44.4'ünün ise anılan dönemde bina, tesis, araç-gereç konusunda hiç yatırım öngörmediği dikkati çekti. Bu alanlarda yatırım öngörenlerin de yüzde 48.4'ünün talep belirsizliği, yüzde 23'ünün finans maliyeti, yüzde 13.4'ünün kaynak darlığı, yüzde 12.7'sinin yetersiz net getiri olasılıkların bu yatırımlarının gerçekleşmesini engelleyeceğini bildirdi. Gelecek bir aylık dönemde finansman ihtiyacının artacağını bekleyen işyerlerinin ocakta yüzde 35.1 olan oranı şubatta yüzde 46.2'ye yükseldi. Son bir ayda alacak tahsilinde gecikme yaşayanların oranı yüzde 11.5'ten yüzde 17.4'e çıktı. Mamul mal stokunun normal üstü düzeye ulaştığını bildirenlerin oranı yüzde 12.8'den yüzde 16.1'e ulaştı.