Rusya gerilimi Avrupa'yı yeşil politikalardan caydırdı Kömüre geri dönüş

Rusya'nın Ukrayna'ya işgali sonrası Rusya ile arası bozulan Avrupa ülkelerini doğal gaz korkusu sardı. Yeşil mutabakat imzalayarak fosil yakıt tüketimini sıfıra indirme projesi artık geçerliliğini yitirdi.

Doğalgaz ihtiyacının yüzde 40’tan fazlasını Rusya’dan karşılayan Avrupa ülkeleri, alternatif arayışlarında başarılı olamayınca son çare olarak kömüre yöneliyor. 2050 yılına kadar fosil yakıt tüketiminin sıfıra indirilmesini öngören Yeşil Mutabakat da rafa kalkıyor.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde 9. gün geride kalırken, doğalgaz ihtiyacının yüzde 40’tan fazlasını Rusya’dan karşılayan Avrupa ülkeleri, alternatif arayışında çözüm bulamayınca çareyi Yeşil Mutabakat’ı rafa kaldırmakta buldu.

Avrupa, bu kış halihazırda doğalgaz depolarının boşalmasından ve fiyat artışından dolayı sorunlar yaşarken, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve AB’nin Moskova’ya uyguladığı ekonomik yaptırımların ardından enerji konusunda henüz alternatif çözüm üretemedi.

BBC’ye demeç veren AB’nin Yeşil Mutabakat Başkanı Frans Timmermans da gelişmeler doğrultusunda Avrupa hükümetlerinin, Rusya’ya itimat edilemeyeceğini ve Avrupa devletlerinin kömür yakmaya devam edebileceğini açıkladı.

Öte yandan Timmermans’ın endişelerini haklı çıkaracak bir hamle yapan Rusya, Yamal boru hattı üzerinden Avrupa’ya tedarik edilen gaz akışını durdurdu. 2019’da kabul ettiği Yeşil Mütabakat doğrultusunda 2050’ye kadar fosil yakıt tüketimini sıfıra indirme taahhütünde bulunan Avrupa’nın, çıkış yolu olarak yeniden kömüre yönelmesi bekleniyor.

Timmermans, iklim hedeflerinde sapmaya gitmeden AB hükümetlerinin Rus gazına alternatif olarak kömür yakmaya devam edebileceğini açıkladı. Mutabakata bağlı kalmak istediklerini ancak işlerin bir hafta içinde çok değiştiğini belirten Timmermans, “Bu durumda bir kısıtlama düşünmüyoruz. İşler değişti. Tarih bir hafta önce çok keskin bir dönüş yaptı. Bu tarihi değişimle uzlaşmamız gerekiyor” diyerek anlaşmayı esneteceklerinin sinyalini verdi.

Rusya gazı kesti
Rusya’dan da Timmermans’ın endişelerini haklı çıkaracak bir hamle geldi. Reuters Haber Ajansı, Rusya’nın yaptırımlara karşılık olarak Yamal Yarımadası’ndan Avrupa’ya gaz taşıyan boru hattından gaz akışını durduğunu açıkladı. Kıtanın gaz arzının yaklaşık yüzde 15’i Rusya’dan Avrupa’ya uzanan Yamal boru hattından geçiyor. Rus devlet doğalgaz şirketi Gazprom ise iddiaları reddederek, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz sevkiyatının devam ettiğini söyledi.

Rus gazına alternatif arayışında çalışmalar yürüten Uluslararası Enerji Ajansı, (IEA) 10 maddelik bir plan açıkladı. Yeşil Mutabakat’tan taviz verilebileceği belirtilen 10 maddelik planda, Rusya ile herhangi bir yeni gaz sözleşmesi imzalanmaması, bir yıl içinde 30 milyar metreküp doğal gaz sağlayabilecek kaynak bulunması, gaz depolama sisteminin güçlendirilmesi maddeleri öne çıkıyor. Söz konusu programla, AB’nin bir yıl içinde Rus gazına bağımlılığının üçte bir oranında, azaltılabileceği hesaplanıyor.

Putin Riyad’dan güvence istedi
Yaptırımlar karşısında ekonomisi zayıflayan Rusya’dan petrol alımlarının yüzde 70 düzeyinde düştüğü iddia ediliyordu. Putin ise iddiaları doğrulayacak bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Rusya lideri, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selam’ı arayarak Riyad’ın piyasaya daha fazla petrol sürmesinden duyduğu endişeyi paylaştı. Kremlin’den yapılan açıklamada, “iki ülkenin petrol piyasalarındaki iş birliğine devam edecekleri teyit edildi” denildi. Yaptırımlar nedeniyle Batı’nın yaşadığı krizi değerlendiren Putin, küresel enerji arzı konularını siyasallaştırmanın kabul edilemez olduğunu belirtti.

Kömür tüketimi artacak
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerine göre 1990’dan beri düzenli olarak azalan Avrupa’nın kömür tüketiminin, önümüzdeki günlerde artışa geçceği düşünülüyor. Eurostat’a göre AB, 2020 yılında 144 milyon ton taşkömürü (hane), 246 milyon linyit kömürü (sanayi) olmak üzere toplamda 390 milyon ton kömür tüketti. 2018 yılına kıyasla 2020 yılında taşkömürü tüketimi %35, linyit kömürü (çoğunlukla linyit) tüketimi ise %33 azalmıştı.Avrupa’da en çok kömür tüketen ülkeler ise Avrupa Kömür ve Linyit Birliği ( EURACOAL) ise Avrupa’da elektrik üretiminde kömürün payının yaklaşık yüzde 15 olduğunu söyledi.