Pelitte rezerv zenginiyiz ama..

İnşaat, tarım ve sanayinin çeşitli alanlarında kullanılan perlit madeninin yeryüzündeki rezervlerinin yüzde 74'ünün Türkiye'de. Ancak bu yataklar işletilemiyor.

İnşaat, tarım ve sanayinin çeşitli alanlarında kullanılan perlit madeninin yeryüzündeki rezervlerinin yüzde 74'ünün Türkiye'de olmasına rağmen, madenin üretiminde ABD, ihracatında ise Yunanistan lider konumda bulunuyor. Dünya rezervlerinin yüzde 74'lük kısmına sahip Türkiye'de yaklaşık 7.7 milyar ton perlit rezervi olduğu, bu rezervin 2 milyar tonu aşan yüzde 34'lük bölümünün ise Kars'ta bulunduğu, ancak söz konusu yataklarda işletme yapılmadığı kaydedildi. Atatürk Üniversitesi (A.Ü) Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Cemal Sevindi, perlit madenin magmatik kökenli bir katılaşım kayacı olduğunu belirterek, ''İnci Taşı'' olarak da bilinen perlitin ısıtıldığı zaman 4 ila 30 kat genleşebilme özelliğine sahip olduğuna dikkat çekti. Dünyada perlit rezervleri bakımından Türkiye'yi, Yunanistan ve ABD'nin takip ettiğini anlatan Sevindi, üretim bakımından dünya liderinin ABD olduğuna işaret ederek, şunları söyledi: ''ABD, dünyadaki perlit rezervinin sadece 2.6'sına sahip ve 2002 yılında dünya üretiminin yüzde 31.6'sını gerçekleştirdi. Avrupa perlit ticaretini elinde bulunduran Yunanistan ise 2002 yılında perlit üretiminin yüzde 21.9'unu karşılamaktadır. Bu konuda en ilginç olan ise dünya perlit rezervinin yüzde 2'sine sahip Japonya bile 2002 yılında dünya üretiminin 15.2'sini gerçekleştirmiş, buna karşın Türkiye'nin aynı yıl üretimdeki payı 15.1 olmuştur.'' ZENGİNLİĞE RAĞMEN İTHALAT... Türkiye'de perlit üretimi yapan 6 kuruluşun bulunduğunu anlatan Sevindi, perlit üretiminin Menderes, Bergama, Demirci, Biga, Balıkesir, Karabiga'da yapıldığını belirtti. Üretim yapan şirketlerin bir bölümünün Yunan, İngiliz ve ABD'li şirketler ile ortaklıkları olduğuna işaret eden Sevindi, 1995-1998 yılları arasında Türkiye'nin tüm zenginliğine rağmen perlit ithalatı yaptığına dikkati çekti. Sevindi, Türkiye'de üretilen perlitin İngiltere, Fransa, Danimarka, Hindistan, Makedonya, Venezüella, S. Arabistan, Brezilya ve G. Kore'ye ihraç edildiğini kaydetti. EKONOMİK AÇIDAN PERLİT Perlit'in 2 tipte pazarlandığını anlatan Sevindi, ''Perlit, tonu 34 ila 55 milyon lira arasında satılırken, genleştirilmiş perlitin metreküpü 24 ila 55 milyon lira arasında pazarlanıyor'' dedi. Perlitin ekonomik açıdan değerlendirilmesine yönelik çalışmaların 1920'li yıllarda başladığını anlatan Sevindi, madenin genel olarak sanayi, tarım ve inşaat alanında kullanıldığını söyledi. DEPREME DAYANIKLI Perlitin en fazla inşaat sektöründe kullanıldığını anlatan Sevindi, madenin hafif olması, ısı ve ses yalıtımı sağlaması, ateşe dayanıklı olması, kimyasal etkilerden zarar görmemesi ve inşa kolaylığı bulunduğunu ifade etti. Sevindi, şunları söyledi: ''Perlit, sahip olduğu özellikler ile fay hatlarının bulunduğu ve şiddetli karasal iklimin hakim olduğu Doğu Anadolu Bölgesi için çok önemli bir yapı gereci durumundadır. Perlit kullanılarak inşaa edilecek binalarda ısıtma maliyetleri de düşer. Diğer taraftan, bölgeyi sürekli etkileyen depremlerin yol açtığı can ve mal kayıplarının hafif malzeme ve dayanıklı konutlarla azaltılması mümkündür'' KULLANILMADIĞI YER YOK Perlit üretiminin yüzde 5-10'nun tarım sektöründe tüketildiğini ifade eden Sevindi, özellikle genleştirilmiş perlitin, tarım topraklarına karıştırıldığında toprağın yeterli ölçüde havalandırılmasını sağladığını, nemini koruduğunu, ayrıca yüzey sularının kontrolü ve yüksek oranda toprağa sızmasını sağlayabildiğini söyledi. Perlit üretiminin yüzde 15-20'sinin sanayide kullanıldığını ifade eden Sevindi, gıda, ilaç ve kimya sanayiinde filtrasyon ve süzme işlemleri için de perlitin yoğun şekilde kullanıldığını belirtti. KARLI, BUZLU YOLLARA TUZ YERİNE PERLİT Perlitin tıbbi ilaç, tarımsal ilaç ve gübre sanayinde de katkı maddesi olarak değer kazandığını kaydeden Sevindi, ''Perlit kardan kayan yollarda da çekiç gücünü artırıp kaymayı önlediği için kullanılıyor. Ülkemizde de kış aylarında karayollarına tuz yerine perlit dökülebilir. Böylece asfaltın tuz nedeniyle bozulmasını önlenir'' dedi. Sevindi, yüzme havuzları ve çim saha zeminlerinde, kot giysilerin yıkanmasında ve arkeolojik kazılarda perlitten yararlanıldığını söyledi. İŞLETME YAPILMAYAN 2 MİLYAR TON REZERV Türkiye'nin sahip olduğu perlit rezervlerinin yüzde 36'sının Kars'ta bulunduğunu ifade eden Sevindi, Kars'ta bilinen en önemli perlit yataklarının Sarıkamış İlçesi'nin 18 kilometre güneyindeki Mescitli ile 15 kilometre güneydoğusundaki Şehit Emin köylerinde olduğunu söyledi. Açık işletmeye uygun olan yataklardaki perlitin orta mükemmel oranında genleşme özelliğine sahip olduğu ifade eden Sevindi, ''Büyük masraf harcanmadan elde edilecek bu madeni işlemek için yapılacak tesisler de cüzi miktarlarla kurulabilir. Bu yatakların işlenmesi ülke ve bölge ekonomisine büyük katkı sağlayacaktır'' dedi.