Özel sektör yatırımları hızla artıyor

Yatırım programlarını askıya alıp var olanları korumaya çalışan Türk özel sektörü, 2003 yılında yatırım atağına kalktı.

Hazine Müsteşarlığı’na yatırım teşviki almak için başvurularda geçen yıllara oranla yüzde 100’leri aşan oranlarda artış gerçekleşti. 2003 yılının ilk 6 aylık döneminde yatırım teşvik belgesi sayısında 2 kat, toplam yatırım tutarlarında ise 3 kat artış oldu. Özel sektör yatırımlarının büyük kısmının imalat sanayiinde olması dikkat çekerken, yatırımlarda asıl artışın yılın ikinci yarısında olması bekleniyor. 5 Haziran 2003’te yürürlüğe giren Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Kanunu ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile yatırımların önündeki bürokratik engeller en aza indirilirken yatırımcılara da önemli kolaylıklar sağlandı. Türkiye, Kasım 2000 ve Şubat 2001’de yaşadığı ekonomik krizler sebebiyle yatırım ortamından uzaklaşmıştı. 3 Kasım 2002 seçimleri sonrasında tek parti iktidarının gelmesi, ekonomi programının başarıyla uygulanması, yatırımların önündeki mevzuat kirliliğinin ortadan kaldırılması Türk özel müteşebbisinin yatırımcı kimliğini yeniden ortaya çıkarttı. Özel sektörün yatırım atağı resmi rakamlara da aynen yansıdı. Krizler sebebiyle 2001 yılında bin 382, 2002’de ise bin 296 olan yatırım teşvik belgesi sayısı 2003 yılında yaklaşık 2 kat artarak 2 bin 235’e ulaştı. Yeni yatırım belgelerinin yarısından fazlasını ise imalat sanayiine yönelik teşvik belgeleri oluşturuyor. Özel sektörün yatırım özlemini ortaya koyan asıl rakamlar ise toplam yatırım tutarlarıyla ilgili. 2002 yılında sadece 6,2 katrilyon liralık yatırım yapmak için Hazine teşviğine başvuran özel sektör, 2003 yılında bu rakamı neredeyse 3’e katlayarak 18 katrilyon lirayı aştı. Yeni yatırımlardaki döviz kullanımı ise geçen yılın ilk yarısına göre 2003 yılında 3 kat artış gösterdi. 2002’de 2,7 milyar dolarlık döviz kullanımına karşılık bu yıl 7,1 milyar dolarlık yatırımın gerçekleştirileceği Hazine Müsteşarlığı rakamlarına yansıdı. Her yeni yatırım ise binlerce kişinin istihdam edilmesi anlamına geliyor. 2002 yılındaki yeni yatırımlarla 65 bin kişiye istihdam sağlanabilirken 2003’te bu rakam 106 bini aştı. Türk ekonomisi için umut veren gelişmelerden birisi ise yatırım teşviklerinin büyük oranda komple yeni yatırımları kapsaması. Yaklaşık 11 katrilyon liralık maliyeti olan 870 komple yeni yatırım için Hazine Müsteşarlığı tarafından onay verildi. Bu tutar geçen yıl sadece 2,7 katrilyon liraydı. Teşviklerde genişleme, tamamlama ve yenileme yatırımları da önemli yer tutuyor. Komple yeni yatırımlar 46 bin kişiye iş kapısı olacak. Diğer taraftan geçen süreçte devlet eliyle yapılan kamu yatırımları azaldıkça verimlilik de artıyor. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından öncelik ve yapılabilirliğini kaybetmiş kamu yatırımlarının yatırım programından çıkartılması çalışmalarına hız veriliyor. 2001’de toplam bin 2 proje Yüksek Planlama Kurulu’nun teklifi ile Bakanlar Kurulu kararıyla iptal edilerek toplam kamu yatırımı sayısı 4 bin 414’e indirildi. Aynı şekilde geçen yıl da ödenek yetersizliği ve ülke ekonomisi için gereksizliğine karar verilen 600 kamu yatırım projesi planlamadan çıkartıldı. Böylelikle kamu tarafından programa alınan yatırım projesi sayısı 3 bin 851’e gerilerken, 2001’de kamu yatırım stokunun ortalama tamamlanma süresi de 12,5 yıldan 7,6 yıla çekilmiş oldu.