'Ottur zararı yoktur' demeyin!

Halk arasında sıkça kullanılan bitkisel ürünlerin faydaları olduğu kadar zararları da var... Ama doğru kullanılmadığında... Nasıl mı?

Bitkisel ürün pazarının hızla büyüdüğüne dikkat çeken Memorial Hastanesi İç Hastalıkları bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal, halk arasında sıkça kullanılan bitkisel ürünlerin zararları tüketilirken dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında bilgi verdi:

Bitkisel ürünler ilaçlardan güvenli değil

Bitkisel ürünler çok yaygın şekilde kullanılıyor, doğru kullanıldığında faydalarından söz etmek mümkün. Ancak yararları yanında bazı bitkisel ürünler kullanıcılar üzerinde ciddi tehlikelere neden olabilir.

Çünkü ürünler ilaçlardan daha güvenli değil. Bitkisel ürünler de zarar gösterebilir. Bu işin ticaretini yapanları kullanıcılara bitkisel ürünlerde zararlı etkiler gösterebilir. Bu işin ticaretini yapanların kullanıcılara natürel olduklarını söylemeleri de kaçınılmaz" diyen Prof. Yavuz Baykal, gözü kapalı şekilde bu ürünlere yönelmemek gerektiğini söylüyor.

Baykal, ilaçlardan farklı olarak bitkisel ürünlerin kullanılmadan önce test edilmediklerini öne sürerken, "Bu nedenle güvenli oldukları söylenemez. Bu ürünlerden bazıları toksik maddeler ve polen içerir ki; bu durum bazı kişilerde hastalıklara neden olabilir. Bazılarının üzerindeki etikette belirtilmeyen steroid ve östrojen gibi maddeler var. Bir kısmının içinde ise arsenik, civa, kurşun ve pestisid gibi zehirli maddeler mevcut" diyor.

Karaciğerinizi bile bozabilir!

• Bir bitkisel ürünün üzerinde doğal olduğunu belirten bir etiketin bulunması onun güvenli olduğunu göstermez. Örneğin kava ve eşekkulağı bitkisi ciddi şekilde karaciğer hastalığına neden olur.
• Bitkisel ürünler doğru kullanılmadığında veya büyük miktarlarda alındığında ciddi sağlık problemlerine neden olur.
• Hamile kadınlar veya emziren anneler özellikle dikkatli olmalıdırlar. Çünkü bu ürünler ilaç gibi etki gösterebilir.
• Bazı bitkisel ürünler ilaç gibi etki gösterdiğinden, kullanılan ilaçlarla etkileşerek, zararlı olabilir.
• Birçok bitkisel kaynaklı ürünün içerisinde onlarca, yüzlerce madde veya bileşik bulunuyor. Bilim adamları faydalı olduğu ileri sürülen ürünler içerisindeki bileşenleri tespit etmeye çalışsalar da bu konuda bilinmeyenler de bir hayli fazla.
• Yapılan araştırmalar sonucu bitkisel ürünlerin etiketleri üzerinde belirtilen bileşiklerin haricinde daha birçok madde tespit edilmiş.
• Bazı bitkisel ürünlerin içerisinde metaller, etiketsiz ürünler, mikroorganizmalar mevcut. Bu nedenle dikkatli olmakta fayda var.

Zayıflama çayları kabızlığa yol açabilir

Tedavi veya destek amacıyla kullanılan yüzlerce bitkisel ürün mevcut. Bunlar içerisinde en çok bilinenler; sinameki, bitkisel çaylar, papatya türleri, yosun hapları, kondriotin sülfat, ekinezya, efedra, garlik, ginkgo biloba, ginseng, kava, glukozamin, melatonin ve fitoöstrojenlerdir.
Sık kullanılan ilaçlardan olan sinameki, vücuttaki suyun atılmasını hızlandırıcı etkiye sahip. Kullanılan diüretik çaylar (zayıflama ve form çayları) bağırsaklarda bulunan ‘mikrovillus’ adı verilen tüycüklerin kısalmasına ve düzleşmesine, dolayısıyla kabızlığa yol açar. Sinameki kullanıldığı durumlarda besin öğeleri, emilimlerinde sıkıntılar yaşanabilir. Mesela potasyum emilimi azalın kalp kaslarına olumsuz yönde etki eder. Sonuç, kalp hastalığına kadar gidebilir.

Papatya da masum değil

Bu tip hapların içersinde 'sibutramin’ adlı iştah azaltıcı bir madde mevcut. Aslında insanlar yosunla değil sentetik bir madde ile zayıflıyorlar ve madde kontrolsüz kullanıldığı için birçok kişinin ölümüne yol açıyor. Doğadan toplanan mantarlar ile zehirlenen insanlara yönelik haberler basında bol miktarda mevcut. Doğadan toplanan ve demlenerek içilen papatyalar da kimi zaman ciddi zehirlenmelere yol açabiliyor. Çok çeşitli papatya türlerinden bazıları böcek öldürücü, bir başkası migren, diğeri ise soğuk algınlığı tedavisi amacıyla kullanılıyor.

Yaşlılar ve hastalar daha dikkatli olmalı

Kullanılmakta olan bu bitkisel ürünler bazı hastalık durumlarında da güvenli değil. Bu ürünler özellikle yaşlılarda ciddi tehlikeler yaratıyor. Dolayısıyla bitkisel kaynaklı ürünleri aşağıdaki sağlık problemi olanlar kullanırken çok dikkatli olmalı.

• Kanama problemi olanlar
• Kanser hastaları
• Şeker hastaları
• Prostat rahatsızlığı olanlar
• Sarası (epilepsi) olanlar
• Göz tansiyonu (glokom) olanlar
• Kalp rahatsızlığı olanlar
• Hipertansiyonlular
• Psikiyatrik hastalığı olanlar
• Parkinson hastaları
• Karaciğer rahatsızlığı olanlar
• Felçli hastalar
• Tiroit rahatsızlığı olanlar
• Bağışıklık sistemi yetmezliği olanlar
• Bitkisel ürünleri kullanan ve cerrahi müdahale geçirecek olan kişiler durumlarını mutlaka doktorlarına belirtmelidirler. Çünkü bitkisel ürünler kanama ve anestezide bazı sorunlara yol açabilir. Bu gibi durumlarda bitkisel ürünün iki hafta önceden kesilmesi gerekir.
• Bitkisel ürünler özellikle böbrek ve diyaliz hastalarında; kan basıncı, kan şekeri ve pıhtılaşma üzerine tahmin edilemeyen etkileri ve yol açtığı, elektrolit dengesizlikleri nedeniyle zararlı olabilir.

Hangi bitkileri hangi ilaçlarla birlikte kullanmayacaksınız?

• Ekinezya: Aspirin ve kortizon tipi ilaçlarla
• Efedra: Burun açıcı (dekonjestan) ilaçlar, kafein, tansiyon ve kalp ilaçlarıyla
• Garlik: Aspirin ve romatizma ilaçlarıyla
• Ginkgo biloba: Aspirin, romatizma ilaçları, kan sulandırıcı ve idrar söktürücülerle Ginseng: Aspirin ve romatizma ilaçları, kalp ilaçları, şeker hapları, idrar söktürücülerle
• Glukozamin; idrar söktürücü ve insülinler
• Kava: Parkinson ve kan sulandırıcı ilaçlarla
• Melatonin: Romatizmal ilaçlar, kortizon ve beta blokerlerle
• Kondriotin sülfat: Aspirin ile birlikte kullanılmamalıdır.

Yan etkilere dikkat

• Ekinezya kullananlarda; mide rahatsızlığı, ishal, kabızlık, alerji
• Garlik kullananlarda bulantı, ishal, kanama, alerji
• Ginseng kullananlarda baş ağrısı, uyku problemi, ürtiker, vajinal kanama, göğüslerde hassasiyet, tansiyon problemi
• Ginkgo biloba kullananlarda mide rahatsızlığı, ishal, baş ağrısı, kanama, epilepsi, kramplar,
• Glukozamin kullananlarda mide rahatsızlığı, şişkinlik, gaz, ishal
• a Kava kullananlarda uyuklama, kaşıntı, karaciğer rahatsızlığı
• Melatonin alanlarda uyuklama, baş ağrısı, depresyon, mide rahatsızlığı,
• Fitoöstrojen alanlarda meme ve rahim rahatsızlıkları, üroit problemleri
• Sarımsak ve zencefil gibi bitkiler kandaki pıhtılaşmayı azaltır. Bu nedenle cerrahi müdahalede bulunulacak kişiler ile aspirin ve ağrı kesici kullananların bu bitkisel ilaçlan almaması gerekir.
• Efedra alanlarda baş ağrısı, sinirlilik, tansiyon yüksekliği, felç ve kalp krizi görülebileceği unutulmamalıdır.