Osmanlı yine Balkanlar'a mı dönüyor?

Büyüyen Türkiye Avrupa'nın gündeminde. The Economist dergisi bölgenin yükselen yıldızını mercek altına aldı

The Economist Türkiye’ye 3 ayrı yazıyla geniş yer ayırdı, “Eski Güzel Günler?”, “Osmanlı Hayalcisi” ve “Uyuyan Gücün Canlanışı.” İşte bölgeyi de değerlendirilen o yazılar:

BİR OSMANLI HAYALCİSİ

Recep Tayyip Erdoğan’ın aktif dış politikasının güçlü yönleri var ama popülizm bunlara dahil değil...

* Bu seneki uyanışları sırasında birçok Arap ilham almak için Türkiye’ye baktı. Türkiye sadece Müslüman bir ülke ve eski imparatorluk gücü değil. Bütün hatalarına rağmen güçlü demokrasisi ve başarılı serbest pazar ekonomisiyle İslam dünyasında parlak ve nadide bir örnek. Fakat Türkiye’nin aktif dış politikası Batı’nın bazı yerlerinde onaylanmadı, özellikle ABD’de. Washington’da kimileri 2003’teki tezkere krizini hatırlatıyor. Şimdilerde de Türk hükümetini sırtını AB ve NATO’ya dönmekle suçluyorlar. Türkiye’nin Kürtlere karşı sert tavrını ve İran’a yumuşak tavrını işaret ediyorlar. Türkiye’nin Suriye muhalefetine yakın zamanda verdiği güçlü destek cesurca ve hayranlık verici olabilir ama Türkler tarafları diyaloga daha önce çağrılmalıydı. Erdoğan’ın gelgitli ve kimi zaman da otokratik içgüdüleri temkinli bir diplomasiye elverişli değil, Rum-İsrail ortak gaz çıkarma operasyonuna verdiği kavgacı ani tepki de bunun göstergesi.

ESKİ GÜZEL GÜNLER?

Türkiye Başbakanı Haziran’daki seçim zaferinden sonra “Bugün Saraybosna da İstanbul kadar kazandı” demişti.

Osmanlılar Balkanlar’a geri mi dönüyor? Birçok örnek öyle olmadığını söylüyor. Türkler 2010’da Sırbistan’la Saraybosna’daki  Boşnak Müslümanları barıştırdıkları için övgü toplamışlardı. Fakat taraflar arasında ilişkiler soğuk. Türkiye yumuşak gücüyle daha iyi varlık gösteriyor. Osmanlı dönemi mimari eserlerinin restorasyonu, Türk dizillerinin popülerliği, Türk okullarının varlığı buna katkı sağlıyor. Kosova’nın dışişleri müsteşarı Petrit Selimi “eskiden Türkiye’yi bizden geri kalmış olarak görürdük, artık tam tersine modernleştirici bir güç” diyor.  Saraybosnalı uzman Alida Vracic’e göre İstanbul’da sadece “bol bol öpücük var”, ama para ise Sırbıstan’a gidiyor. Türkiye en çok yatırım yapan 20 ülkenin arasında yok. Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ‘Balkanlarla ilişkilerde altın çağ’ hakkında çoşkuyla konuşsa da Sırbistanlı bir yetkili fısıldıyor:”Türkiye’ye çok fazla yakınlaşıp AB’nın kaybedenler kulübüne üyeymiş gibi görünmek istemiyoruz”.

UYUYAN GÜCÜN CANLANIŞI

2006’da güneşli bir günde Erdoğan ve Suriye lideri Beşar Esad Türkiye-Suriye sınırında araba kullanmıştı.

Suriye, Türkiye’nin “sıfır sorun politikası” için 700 km’lik sınırıyla merkezi önemde. Türk uzmanlar Suriye’nin Türk tarzı laik demokrasiye geçişini düzenlemek için Şam’ı ziyaret etmişti. Türkiye aynı zamanda Suriye’ye İsrail’i barıştırmaya çalışıyordu. Erdoğan ve Davutoğlu, Esad kendi halkını öldürmeye son vermezse askeri müdahale ima ediyorlar. Doğu Akdeniz’de doğalgaz arayan İsrail için de aynısı. AB’ye üyelik süreci donmuş durumda. PKK’ya karşı operasyon sözkonusu. Siyaset bilimci Soli Özel’e göre sıfır sorun politikası gerçekleşemedi.  Bazıları ABD’nin geçen hafta prestijli bir insan hakları savuncusunu ve bir profesörü tutuklanması konusunda endişelenmesi de beklenebilir. Erdoğan’ın şansına, ABD Türkiye’nin insan hakları karnesi hakkında geçmişinde çok nadiren ses çıkardı.
 
ORDU TÜRKİYE'DEN YÖNETİLİYOR

Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) komutanı Albay Al Assad ile Hatay’da görüşen İngiliz gazetesi The Daily Telegraph, “15 bin askerden olu?tuğu öne sürülen isyancı ordu, Türkiye’den koordine ediliyor. Bu da, bölgeye açık bir savaşa sürüklemekle tehdit ediyor” diye yazdı. Gazete, ÖSO’nun Türkiye’nin “örtülü onayı” ile faaliyet gösterdiğini öne sürdü.
ÖSO’nun komutanı “Albay Assad’ın etrafında geniş bir Türk güvenlik koruması olduğunu, kendisine erişim de Türk Dışişleri Bakanlığınca doğrudan kontrol edildiğini yazan gazete, “Son zamanlarda Suriye’de öldürülen güvenlik güçlerinin sayısının artması, silahlı bir gücün Türk yetkililerin örtülü onayı ile hareket ettiği iddialarını güçlendirdi” iddiasında da bulundu. Haberde ÖSO’nun geçen hafta Suriye’nin merkezinde öldürülen 9 askerin sorumluluğunu  üstlendiğine dikkat çekildi. Gazeteye göre, Türkiye’nin doğusundaki sıkı biçimde korunan bir kamptaki ÖSO liderinin, ulusal ‘Özgür Suriye Ordusu’nun ‘rejim muhaliflerinin askeri kanadı’ olmayı amaçladığını kendilerine söyledi.

Gazete silahlı güce verilen örtülü onayın nedenlerinden biri olarak da “Türkiye’nin Ba?bakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, reform sözlerini yerini getirmeyen eski müttefiki Sayın Esad’a karşı olan öfkesini” gösterdi. Albay Assad’ın kendilerinin “Yeni Suriye’nin gelecekteki ordusu” olduklarını söylediğini aktaran gazete, ÖSO’nun geçen hafta Suriye’nin ortasında dokuz askerin öldürülmesinin sorumluluğunu üstlendiğine dikkat çekti.