Ortadoğu projesine yeni düzenleme

G-8 zirvesinde açıklanması beklenen, Washington'un Büyük Ortadoğu Projesi'nde (BOP) Arap ülkelerinin eleştirileri göz önüne alarak değişiklikler yapıldı.

Reuters ajansına göre, ABD'de gelecek hafta yapılacak G-8 zirvesinde açıklanması beklenen, Washington'un Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) kapsamındaki G-8 ülkelerinin Ortadoğu'da reform planında, Arap ülkelerinin eleştirilerini göz önüne alarak değişiklikler yapıldı. Zirveye sunulacak yeni taslak planı, merkezi Londra'da bulunan Arapça yayımlanan Eş-Şark El-Avsat gazetesi aracılığıyla ele geçirdiğini belirten Reuters'ın haberinde, G-8'in yeniden düzenlenmiş Ortadoğu'da reform planında, ''İsrail-Filistin çatışmalarına önemli yer verildi ve değişikliğin dışarıdan empoze edilemeyeceği'' vurgulandı. Ajansa göre, sanayileşmiş zengin 7 ülke (ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya) ve Rusya'nın oluşturduğu G-8'in 21 Mayıs 2004 tarihli yeni taslak planı, ''Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölgesi ile Ortak Gelecek ve İlerleme için Ortaklık'' diye adlandırılıyor. Yeni taslak planda, orijinalinde yer alan, Arap dünyasında şu anki ekonomik ve sosyal koşullara ''ağıt yakan'' uzun girişin yerine şu ifadeye yer veriliyor: ''Geniş Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesindeki halkların, zengin geleneği, yönetim, ticaret, bilim, sanat ve diğer alanlarda sağlanan kültürleri var. Bölge insanları, insan uygarlığına çok kalıcı katkılarda bulundu.'' Reuters, G-8 liderlerinin zirvede ele alacağı ana belgelerden biri olduğunu belirttiği taslak planın, Büyük Ortadoğu Projesi'nin ilk kez Şubat ayında kamuoyuna sızmasından sonra Arap ülkelerinin yaptığı ciddi eleştirilerin çoğuna yanıt verdiğini belirtti. Washington yönetiminin, ''reformun, aşırı dinciliğin ve ABD'ye yönelik Arap düşmanlığının en iyi panzehiri olduğu'' teziyle üzerinde durduğu Ortadoğu projesinin aslına, Arap ülkelerinden, ''İsrail-Filistin çatışmalarının bölgede kargaşa yaratmasındaki rolünü reddettiği ve bölge halkına yönelik hükmedici bir yaklaşım benimsediği'' eleştirileri gelmişti. ''UZLAŞMA DİLİ'' Reuters'ın haberinde, yeni taslak planın dilinde, yeni Amerikan muhafazakarlarının (neo-conservative), ''Otoriter Arap hükümetleri, reformlarda ayak sürümenin bahanesi olarak çatışmaları kullanıyor'' görüşüyle, karşı yöndeki ''İsrail ve ABD bölgede, Arap kamuoyunu tahrik eden politikalarını sürdürdükçe ve dikkatleri iç politikalardan başka yöne çevirdikçe reform mümkün değil'' tezi arasında bir uzlaşma görüldüğü belirtildi. Yeni taslakta, G-8 ile istekli Arap ülkeleri yönetimleri arasında işbirliği ve ortaklığa vurgu yapılırken, planın aslında yer almayan, Arap-İsrail anlaşmazlığıyla ilgili olarak da ''uzun süreli, çoğu kez de şiddete yol açan anlaşmazlıkların, özellikle de İsrail-Filistin çatışmalarının çözümü, bölgenin ilerlemesinden önemli bir unsurdur'' deniliyor ve şöyle devam ediliyor: ''Aynı zamanda, bölgedeki çatışmalar, reformlar için bir engel olmamalı. Gerçekte reformlar, çatışmaların çözümü yolundan önemli bir katkı yapabilir.'' Planın yenilenen halinde ayrıca, ''yol haritası'' olarak bilinen Ortadoğu barış planı ve BM Güvenlik Konseyi kararlarına dayanan bir barışçı çözüm destekleniyor. Şubat ayında sızan planla ilgili en fazla eleştiri noktalarından biri olarak, ''ABD'nin kendi toplum yorumunu empoze etmeye çalıştığının'' dile getirildiği belirtilerek, yeni planda, ''Başarılı reform, bölgedeki ülkelere bağlı. Değişiklik dışarıdan olamaz ve olmamalı. Her ülke tektir ve farklılıklarına saygı gösterilmelidir'' denildiği kaydedildi. Yenilenen planın, G-8 ülkelerinin üst düzey sivil görevlileri tarafından hazırlandığı, G-8 ve Ortadoğu ülkeleri bakanlarının, diyalog ve reform projeleri için G-8'in maddi desteğinin düzenlenmesi amacıyla ''Gelecek için Forum'' adı altında düzenli toplantı yapmasını önerdiği belirtildi. Habere göre, taslak planda, ilk toplantının 2004 sonbaharında yapılması öngörülüyor. Savunucuları, planın demokrasi, hukuk düzeni, serbest piyasa ekonomisi politikaları, sosyal adalet ve kadınların güçlendirilmesini önerdiğini kaydediyor.