Orta Asya'da nüfuz mücadelesi

Orta Asya'da askeri üs bulunduran ABD'ye karşı Rusya ve Çin atakta. Özbekistan ve Kırgızistan'da aseri üslerin kapatılması yönünde ABD'ye çağrılar geliyor.

Özbekistan ve Kırgızistan'daki askeri üslerinin varlığını sürdürürken, bölgede demokratik reformların yapılması için bastıran ABD'nin işinin zorlaşmaya başladığı bildirildi. ABD'li yetkililer bir yandan askeri üsleri bulundurmaya devam ederken, diğer yandan da bölgede demokratik reformların gerçekleşmesi için çalışmalarda bulunmanın bir tezat oluşturmadığını savunurken, uzmanlar teröre karşı savaşta anahtar konumdaki bölgede ABD yönetiminin problemlerle karşı karşıya bulunduğunu belirtti. Carnegie Endowment for International Peace'te (Carnegie Uluslararası Barış için Yardım Kuruluşu-CEIP) Orta Asya uzmanı olan Martha Brill Olcott, "ABD mevziyi kaybediyor" görüşünü savundu. Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov'un, ülkede insan hakları ihlalleri sebebiyle yaygın bir biçimde eleştirildiğini kaydeden Brill Olcott, şimdi Kerimov'un dış politikasını insan hakları standartları konusunda daha az talepkar olan Rusya ve Çin'e çevirmeye başladığını dile getirdi. Olcott'a göre, Washington, Andican'daki gösterilerin kanlı şekilde bastırılması konusunda soruşturma açılması için Kerimov'dan bir vaat alamadı. Olcott, ayrıca Çin'in hiçbir zaman ülke toprakları dışında bir askeri üs kurmadığını ve kurmayı da düşünmediğini belirtirken, Harvard Üniversitesi'nde Orta Asya üzerine çalışmalarını sürdüren John Schoeberlein, Irak ve Afganistan'daki problemlere yönelen ABD için Orta Asya'nın daha az önceliğe sahip olduğunu kaydederek, "Hatta ABD, üssün kapatılması için Özbekler'in tehdit etmesini beklememeli, kendisi kapatmalıdır" diye konuştu. Olaylarda resmi açıklamalara göre 113 sivil hayatını kaybetmişti. Ülkenin güneyindeki Karshi Khanabad Üssü'nden ABD uçuşlarının sayısını azaltan Özbek hükümetinin, üssü tamamen kapatmak istediği öğrenildi. ABD'nin Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te de 2001'den beri bir askeri üssü bulunuyor. Son seçimlerde demokratik olarak seçilerek devlet başkanı olan Kurmanbek Bakiyev de üssün kapatılması taraftarı. Bu ayın başlarında Çin, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan'ın üye olduğu Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi'nde Bakiyev, ABD askerlerinin ülkeden çekileceği tarihi belirlemesi için bir deklarasyona imza atmıştı. ABD Genelkurmay Başkanı General Richard Myers ise yaptığı açıklamada, Orta Asya'nın ABD için öneminin altını çizerken, Şanghay İşbirliği Örgütü açıklamasından hareketle Rusya ve Çin'i eleştirdi. Myers, "Çok büyük iki ülkenin daha küçük ülkelere hükmetmeye çalıştıkları görülüyor. Ben bunu böyle görüyorum" demişti. Bişkek yakınlarında bir askeri üssü bulunan Rusya da, üstteki asker sayısını 300'den 600'e çıkaracağını deklare etti. Washington ve Bişkek'teki ABD'li yetkililer ise, Rusya ne yaparsa yapsın ABD üssünün Kırgızistan'da açık kalmaya devam edeceğinden emin olduklarını ifade etti.