Nevruz'da neler yapılır nevruz adetleri neler ateşten neden atlanır?

Bugün 21 Mart nevruz bayramı yurtta kutlanıyor. 1995 yılından beri resmi bayramlar arasına giren nevruz bayramında neler yapılır, nevruz adetleri nelerdir? Kimilerine göre dünyanın ilk günü olarak kutlanan bugün dostluğun, baharın ve birliğin habercisi. Peki Nevruz'da ne yapılır, adetleri neler, evleneceğin kişi nasıl görülür?

Bugün 21 Mart nevruz bayramı. Nevruz'da neler yapılır, nevruz bayramı adetleri nelerdir bu günde neler yapılmaz, nevruz rivayetleri neler soruları merak edildi. Bu sene baharın ve dostluğun müjdecisi olan Nevruz Bayramı bugün kutlanıyor. Ülkemizde de kutkanan Nevruz Bayramı tarih boyunca farklı etkinliklerle kutlandı. Yöresel dansların yapıldığı geleneksel kıyafetlerin giyildiği Nevruz bayram nedir, nasıl kutlanır, adetleri neler  detaylar haberimizde.

Türklerde nevruz:  Orta Asya'da Nevruz bayramlarında geleneksel olarak pişirilen sümelek buğdaydan yapılan bir çeşit tatlıdır.
Türklerin (Göktürklerin) Ergenekon'dan demirden dağı eritip çıkmalarını, baharın gelişini, doğanın uyanışını temsil eder. Doğu Türkistan'dan Balkanlara kadar tüm Türk kavimleri ve toplulukları tarafından, MÖ 8. yüzyıldan günümüze kadar her yıl 21 Mart'ta kutlanır.

Türkiye'de bir gelenek, Türk Cumhuriyetleri'nde ise resmî bayram olarak kutlanırken, 1995 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti tarafından Bayram olarak kabul edilen bir gün haline gelmiştir.

Türk Takvimi'nde bir gün 12 bölüme ayrılır, her bölüme Çağ adı verilirdi. Bir çağ iki saat, dolayısıyla bir gün de 24 saattir. Her bir çağ ise sekiz Keh ten ibarettir. Yılbaşı olarak gece-gündüz eşitliğinin yaşandığı 21 Mart, Nevruz günü olarak kutlanır. Bu güne ve yeni yılın başladığı âna Yılgayak denir.

Oniki Hayvanlı Takvim ve Melikşah'ın Celali Takvimi'nde yılbaşı olarak belirlenen 21 mart, Divânu Lügati't-Türk'te de ilkbaharın gelişi olarak belirtilir. Türk edebiyatı ve musikisine de Nevruz; Nevruz-ı Asl, Nevruz-ı Arap, Nevruz-ı Bayati, Nevruz-ı Hicaz, Nevruz-ı Acem ve Nevruz-ı Seba olarak girmiştir. Tarihte pek çok devlet tarafından bayram ve gelenek olarak kutlanmıştır. Bunların başında Anadolu beylikleri, Eski Mısır, İran, Safavi, Sasani, Moğollar, Selçuklu ve Osmanlı gelir.

Nevruz bayramı etkinlikleri: Nevruz Bayramı'nda ve Nevruz etkinlikleri dahilinde yurt genelinde "TÜRK KÜLTÜRÜNDE NEVRUZ" konulu, tüm resmi ve özel ilköğretim kurumlarında resim, şiir ve kompozisyon yarışmaları düzenlenmektedir ve yarışmaları kazanan öğrenciler, Ankara'da düzenlenen Nevruz programlarına ödül olarak götürülmektedir.

Aynı zamanda Nevruz Bayramı kapsamında kültürlere ait olan geleneksel kıyafetler giyilir, yörelere ait danslar yapılmaktadır. Çocuklara; yap-boz, tişört, kültür haritası, topaç, boyama kitabı ve folklorik bebek gibi eğitici hediyeler/oyuncaklar dağıtılmaktadır.

Nevruz bayramı önemi: Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart’ta havalar ısınmaya, karlar erimeye, ağaçlar çiçeklenmeye, toprak yeşermeye, göçmen kuşlar yuvalarına dönmeye başlar. Bu ise bahar mevsiminin gelişinin habercisidir. Tüm bunlar sayesinde 21 Mart bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak benimsenmiş ve yeni gününün gelişi bayram olarak kutlanılmaya başlanmış.

Orta Asya’da yaşayan Türkler, Anadolu Türkleri ve İranlıların yılbaşı olarak kabul ettikleri güne Nevruz adı verilir. Bu tarih Miladi 22 Mart, Rumi 9 Mart gününe denk gelir. Nevruz Bayramı kimi toplumlarda Nevruz-i Sultani, Sultan Nevruz, Sultan Navrız, Navrız, Mart Dokuzu gibi adlarla da bilinir.

Türkiye'de nevruz gelenekleri:  Gül fidesi dibine dilek mektubu gömülmesi de Anadolu’da Nevruzla ilgili çok yaygın bir başka inanış. Dilek mektubuna kişinin dileği ne ise; çocuk, gelin, araba, ev, para gibi resimler çizilerek ya da olmasını istediği şeyleri yazılarak suya atılır veya gizlice gülfidanın dibine gömülür. Kalp temizliği ile istenilen bu dileklerin gerçekleşeceğine inanılır. Mersin-Silifke bölgesindeki Toras Türkmenleri’nde “Mart İpliği” adıyla bilinen Nevruz’da ağaçlara bez bağlanıp, yaylalara çıkılarak, kuzu veya oğlak kesilir ve konuklara dağıtılır. Tahtacı Türkmenlerinde ise “Mart dokuzundan sonra dağlar misafir alır” inancıyla yaylalara çıkılarak, mezarlıklar ziyaret ediliyor. Gaziantep ve çevresinde Sultan Navruz, güzel bir kızdır ve 21 Mart’ı 22 Mart’a bağlayan gece batıdan doğuya doğru göç eder, bir başka inanca göre ise kuş kılığında uçan bir derviştir. Kars civarında bir evde toplanan genç kız ve erkekler, küçük bir çocuğu su almaya gönderirler. Çocuk hiç konuşmadan ve arkasına bakmadan bir kova su getirir. Kovanın içerisine orada bulunanlarca renkli iplikler ve iğneler atılır.

Evlilik rivayeti: Birbiriyle birleşen iplik ve iğnelerin sahiplerinin birbiriyle evleneceğine inanılır. Tunceli çevresinde Nevruz günü erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına giderler. Bu karaları kaynak suyuyla yıkayanların dileklerinin kabul olacağına inanılır. Edirne’de Sultan Nevruz adı verilen eğlencelerde, eski hasırlar yakılıp “Mart içeri, pire dışarı” diyerek üzerinden atlanır. Giresun’da ise Nevruzda sabah erkenden kalkılarak çevredeki akarsulardan getirilen sular hayvanların üzerine serpiliyor.