NATO zirvesinde hararetli tartışmalar

Irak savaşından bu yana müttefikler arası görüş ayrılıkları nedeniyle büyük sıkıntılar yaşayan NATO, İstanbul zirvesinde, hararetli tartışmalara sahne oldu.

İstanbul'daki NATO zirvesi çerçevesinde bir araya gelen İttifak devlet ve hükümet başkanları, yayımlanan ortak bildiri ile ''Irak Cumhuriyeti'ne siyasi destek'' mesajı verirlerken, söz konusu desteğin nitelik ve niceliğine ilişkin sorular gündeme taşındı. Irak krizinin başından itibaren müttefikler arası uzlaşmazlık ve görüş ayrılıkları nedeniyle büyük sıkıntılar yaşayan NATO, İstanbul zirvesinde, ''uzlaşmazlık havası'' yansıtmamak için büyük çaba harcadı ve hararetli tartışmalara sahne oldu. İttifak, bugünkü durumda, Irak'ta çokuluslu bir koalisyon gücünü yöneten müttefiki Polonya'ya, 2003 yılının haziran ayından beri lojistik ve istihbarat desteği sağlamakla yetiniyor ve kurum olarak, Irak'taki çokuluslu istikrar gücünün dışında kalıyor. İttifak, krizin başında, Şubat 2003'te, Ankara'nın talebi üzerine, Türkiye'nin bir saldırıya uğraması olasılığını dikkate alarak savunma birimleri göndermeyi kararlaştırmıştı. Bu karar, İttifak bünyesinde çok uzun süren ve kriz boyutuna ulaşan tartışmalardan sonra verilmişti. ''Display Deterrence'' adı verilen operasyon çerçevesinde 20 Şubat-30 Nisan tarihleri arasında NATO Avrupa Kuvvetleri Komutanlığı (SHAPE) komutasında ve Güney Avrupa Kuvvetleri (AFSOUTH) yönlendirmesinde, NATO hava savunma birimleri harekete geçirilmişti. İttifak'ın 4 AWACS erken uyarı uçağı ile 3 Patriot füze savunma sistemi Türkiye'de konuşlandırılmış, kimyasal ve biyolojik silahlara karşı korunma teçhizatı gönderilmişti. YARDIM ÖNERİSİ İstanbul'da, 26 üye ülkenin devlet ve hükümet başkanları arasında yapılan müzakerelerin ardından basını bilgilendiren üst düzey yetkililer, Irak hükümetine, bu ülkedeki güvenlik birimlerinin eğitimine destek için ''yardım önerileceğini'', ancak bu yardımın ''hangi bayrak ve hangi üniforma ile, nerede, ne zaman ve nasıl'' olacağının belirlenemediğini ifade ettiler. NATO Konseyi'nin bu sorulara yanıt bulunması için Irak'taki geçici hükümet ile görüşmeler yapacağını bildiren yetkililer, Konsey'in, İstanbul zirvesinin hemen ardından toplantılar yaparak, ''öneriler getireceğini'' belirttiler. ''İttifak bünyesinde siyasi uzlaşma oldu. Tüm müttefikler, Irak'a eğitim desteği verilmesi konusunda mutabıklar'' diyen yetkililer, bazı müttefiklerin bu karara karşı çıkmadıklarını, ancak düzenlenecek operasyonlara katılmak istemediklerini de açıkça belirttiklerini anlattılar. Yetkililer, söz konusu destek kararının uygulanmasına ilişkin bir ''takvim belirlenmediğini'' söyleyerek, Iraklı polis, asker ve jandarma eğitiminin Irak içinde veya dışında yapılabileceğini, ancak ülke dışında yapılmasını tercih edenler bulunduğunu kaydettiler. Bugünkü aşamada Almanya, Iraklı polisleri Birleşik Arap Emirlikleri'nde eğitiyor. Polonya, Irak ordusuna ülke içinde eğitim veriyor. ABD ve İngiltere'nin de bu alanda faaliyetleri bulunuyor. BM Güvenlik Konseyi'nin son kararında, NATO'nun ismi verilmeden, çokuluslu kurumların devreye girmesine yeşil ışık yakılmıştı. İstanbul zirvesinde alınan kararlar, bu konuda ''yeni, küçük ve ilk adımlar'' olarak nitelendiriliyor. Öte yandan, Irak'ta yönetim devrine ilişkin kararın ABD Başkanı George Bush tarafından ''bu sabah'' müttefiklere bildirildiği belirtildi. Bazı müttefiklerin, bu önemli karar değişikliğinde kendilerine danışılmaması ve geç haber verilmesi nedeniyle tepki gösterdikleri ileri sürülüyor.