Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle Ukrayna tarafından Türkiye'ye Montrö Sözleşmesi hatırlatılarak boğazların kapatılması talebi geldi. Türkiye'nin boğazları kapatması için belli koşulların olması gerekiyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, savaş halinin kabul edilmesi durumunda Türkiye kapatsa da Rusya'nın kendisi için koydurduğu maddeyi hatırlattı.
Abone olDışişleri Bakanı, savaş durumunda bile Rusların Boğazlardan geçebileceğini söyledi. Çavuşoğlu “Biz savaşın tarafı değiliz” dedi.
Türkiye gazetesine konuşanDışişleri Bakanı Mevlût Çavuşoğlu, resmî temasları çerçevesinde bulunduğu Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da Ukrayna krizini değerlendirdi. Çavuşoğlu, Rusya’nın ilhakına karşı olduklarını ve bölgede savaş istemediklerini söyledi. Dışişleri Bakanı “Türkiye’nin başından beri bu konudaki tutumu net. Biz her ikisiyle de iyi ilişkileri olan bir devlet olarak tansiyonun düşmesi için elimizden gelen sağduyulu çabayı gösterdik. Bir ilhaka ya da savaşa karşıyız, tanımaya karşıyız.
Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Biz savaşın tarafı değiliz. Herhangi bir çatışmanın içinde olacak bir ülke değiliz.
Dengeli ama hakkaniyetten yana uluslararası hukuktan yana ilkesel tutumumuzu sürdürmeye devam edeceğiz. Bu askerî harekatın bir an önce bitmesi için elimizden gelen çabayı göstereceğiz” dedi. Bakan Çavuşoğlu herkesin merak ettiği konuları özetle şöyle değerlendirdi:
Çatışmanın adı konmalı
(Ukrayna’nın Türkiye’den Boğazların kapatılması talebi): Ukrayna resmî bir talepte bulundu. Montrö Antlaşması’nın maddeleri gayet açık ve net. Bugüne kadar Türkiye Montrö Antlaşması’nı tereddütsüz her seferinde uygulamıştır. Yani Türkiye’nin taraf olmadığı bir savaşta, savaşın tarafı olan ülkelerle ilgili alınabilecek tedbirleri var.
Boğazlardan savaş gemilerinin geçişini Türkiye durdurabilir. Ama Montrö Sözleşmesi’nde ayrıca bir şey var. Burada savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin kendi üslerine dönme talebi olursa, o zaman ona izin verilmesi gerekiyor.
Uzmanlarımız bir kere savaş hâli var mı onu çalışıyor. Ukrayna bunu ülkenin tamamını işgal yönünde bir askerî harekât olarak tanımlıyor. Savaş hâlini hukuken kabul edersek bu süreç başlayacak. İkincisi, savaş hâlini kabul edersek, Montrö bağlamında savaş gemilerinin geçişini yasaklayacağız.
Ama yasaklasak da Rusların böyle bir hakkı var. Sözleşme yapılırken, Rusya kendisince madde koydurmuş. 19’uncu, 20’nci, 21’inci madde bunları düzenliyor.
En sonunda diyor ki, kıyıdaş ülkenin gemisi kendi üssüne dönme talebiyle geçmek isterse buna izin verilir.
Elimizde olmayan şeyler var
(Rusya nerede durur?): Biz askerî harekâtın hemen durmasını istiyoruz. Dün bu amaçla Cumhurbaşkanı’mız, Putin ile bir görüşme yaptı. Geçtiğimiz günlerde (Rusya Dışişleri Bakanı ) Sergey Lavrov ile görüştük. (Ukrayna Dışişleri Bakanı ) Dmitro Kuleba ile de görüşmüştük. Onları Antalya’da bir araya getirebilir miyiz diye konuşmuştuk. Rusya ‘İkili konuları konuşmak için bir araya geliriz. Kuleba şimdi New York’ta. Biz yardımcısı Emine Hanım ile görüştük. Onlar, sekiz saat içinde Kiev’e gelebileceklerini söylüyorlar. Biz çabalarımızı sürdüreceğiz ama her şeyin bizim elimizde olmadığını da başından beri söylüyoruz.
Yaptırım etkiler
(Batı’nın Rusya’ya yaptırımlarından Türkiye nasıl etkilenir?): “Her bir yaptırım, herkesi etkiler. Bu muhakkak. Yaptırımlar bazen bazı ülkeler için fırsatlar da ortaya çıkarır fakat biz prensip olarak yaptırımların sorunları çözmediğini eskiden beri söylüyoruz. Gözlemlediğimiz de bu. Rusya’ya yönelik yaptırımlara baktığımız zaman daha çok şahıslara yönelik olduğunu görüyoruz. Bazı ekonomik özellikle finansal yaptırımlar var. Sonuçta yaptırımların bizi ne kadar etkileyeceği yaptırımların ölçüsüne kapsamına bakar. Mesela doğalgazı, petrolü kapsayacak mı? Mutlaka sadece bizi değil, Avrupa’yı da etkiler. Turizmi de mutlaka etkiler. Bu sürecin ne kadar süreceğine bağlı.
Kapımız açık
(Kırım Tatar Meclisi Türkiye’den sığınma isterse?): Bizim Kırım Tatarlarına kapımız her zaman açık. Kırım’ın illegal ilhakını tanımadığımızı her vesileyle söylediğimiz gibi bu süreçte de ülkemize gelen Kırım Tatarı kardeşlerimize de kucak açtık. Türk soylulara özel bir statü ile vatandaşlık veriyoruz. Kırım Tatarlarını da bu statüye dahil ettik. İlave gelmek isteyen olursa, biz her türlü yardımı yaparız.
ABD’nin, diğer Batılıların başından beri konuştuğu şey yaptırımlar. Herhangi bir asker göndermeyeceklerini zaten söylediler. Verdikleri silah, askerî ürünler ile ilgili içeriği nedir, ne değildir, o konuda bir şey söylemek istemem.
Möntrö'nün 19. maddesinin ekinde şöyle diyor: "Yukarıdaki 2. fıkrada konulmuş geçiş yasağına karşın, Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan savaşan Devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, bu limanlara dönebilirler."
Ukrayna'dan Montrö hatırlatması: Boğazları kapatın
Ukrayna Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar Dışişleri Bakanlığı ile görüştüğünü söyleyerek Türkiye'den boğazlarını kapatmasını istediklerini "Hava sahası ve Boğaziçi ve Çanakkale'nin Rus tarafına kapatılması için Resmi talebimizi Türk tarafına ilettik." sözleriyle duyurmuştu.