Memurun yeşil pasaport hakkında özel sektör süresinin etkisi

1-3 üncü derecelerdeki kadrolarda iken emekli olan veya istifa eden memurlara tanınan yeşil pasaport hakkında memuriyet öncesi süreler de önem taşıyor. Bu süreler ilk 3 derece kadrolarda atama bakımından katkı sağlıyor.  

Okurum ve adaşım eczacı Şevket Bey soruyor; “Eylül 2008 yılında serbest eczacılık faaliyetime başladım. Eczane açtım. Bugüne kadar Bağ-Kurlu olarak devam ettim. Halen eczanem açık ve devam ediyorum. Ben sağlık bakanlığında eczacı alımlarında eczacı olarak Bakanlığa girersem serbest dönemdeki hizmetimin ne kadarı sayılır? Ne kadar daha çalışırsam yeşil pasaport almaya hak kazanırım?” diyor, adaşımıza hemen cevap verelim.

Üniversite mezunları memuriyete 9/1 derece ve kademeden alınsalar da dört yıl ve daha fazla süreli yükseköğrenim görenlerden tabip, diş tabibi, veteriner hekim, eczacı ile benzeri sağlık bilimleri lisansiyerleri (Hayvan sağlığı dâhil) biyolog unvanına sahip akademik personel, giriş derece ve kademelerine bir derece eklenmek suretiyle bulunacak derece ve kademelerden hizmete alınacaklarından 8/1 derece ve kademeden başlayacak.   

Okurumuzun örneğin Ocak 2017 ayında atandığını farz edelim. 

Yine 657 sayılı Kanun gereği özel sektörde geçen Eylül 2008 – Ocak 2017 arasındaki 8 yıl 4 aylık eczacılık hizmetinin dörtte üçü olan 6 yıl 3 aylık sürenin kazanılmış hak aylık derecesinde değerlendirilmesi gerekir. Böylelikle yapılacak değerlendirme sonucu okurum Şevket Bey 6/1 derece ve kademede 3 aylık kıdemli sayılacak.  

Emekliliğe esas derecesi ise olmayacaktır, zira okurum kamu sektöründe memur olarak ilk defa 14.08.2008’den sonra hizmete başlamış olacağından emeklilik bakımından 5434 sayılı Kanuna göre değil 4/c sigortalısı olarak 5510 sayılı Kanuna göre emekliliğe tabi olacak. Olsaydı eğer 8 yıl 4 aylık değerlendirme sonucu emekliliğe esas derecesi 6/3 derece ve kademe olacaktı.

Devlet memurunun “kadro derecesi”, “kazanılmış hak aylık derecesi” ve “emekli keseneğine esas derecesi” farklı derecelerde olabilmektedir.

Kadro Derecesi Önemli

Pasaport konusunda ise durum biraz farklıdır.  Yeşil pasaport verilirken memurların kazanılmış hak aylık dereceleri ile emekli keseneğine esas derecelerine değil kadro derecelerine bakılıyor.

İlk üç dereceden bir kadrosu bulunan unvanlarda görev alıp bu unvanın ilk üç derecedeki bir kadrosuna atanmaları durumunda yeşil pasaport alma hakkına kavuşabilmektedirler. Okurumun ilk üç dereceli bir kadroya atanması 657 sayılı Kanunun 68 inci maddesine göre torba kadro uygulamasıyla mümkün olup memuriyete başlayıp iki yıl fiili hizmet yapar ve bu suretle sekiz kıdem yılının dolumundan sonra torba kadro ataması ile ilk üç derece bir kadroya atanırsa yeşil pasaport hakkından da faydalanabilir.

Boş Kadro Olmalı

Elbette atanmanız için başka şartların da sağlanması gerekiyor. Üçüncü derece kadroya atanması için öncelikle okurumun “Eczacı” unvanından münhal bir 3 üncü derece kadro olması gerekiyor. Kamu kurumlarında memur kadroları var ve bu kadroları memurlar dolduruyor, yükseldikçe kadro değiş-tokuşu yaşanıyor, bir memur 4 üncü dereceden 3 üncü derece yükseliyorsa aynı unvandaki bir başka memur onun bıraktığı 4 üncü derece kadroya 5 inci dereceden yükseliyor. Kurum içi kadro yetersiz kaldığında her yılsonunda kadro iptal-ihdas işlemleri yaşanıyor, kurumlar ihtiyacı olan kadroları DPB’den talep ediyor. DPB aracılığıyla bir değişiklik yapılabiliyor. 

İlk Dört Dereceye Atanma Koşulu

Yurt içinde olsun yurt dışında olsun hizmet akdine dayalı (4/a sigortalısı) olarak çalışılan sürelerin 657 sayılı Kanunun 68/B maddesi çerçevesinde belirlenmiş olan sürelerin hesabında dikkate alınması gerekiyor. Bahse konu hüküm gereğince süreler hesaplanırken de;

        - Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamının,

         - diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçünün dikkate alınması gerekiyor.

Ki buradaki altı yıllık azami değerlendirme şartı nedeniyle okurumun ilk dört dereceye atanmasında hizmet süresi yetersizliği nedeniyle engel bulunuyor. Bu durumda 5 inci derece bir kadroya atanıp iki yıl görev yaptıktan sonra sekiz yılı doldurduğunda 3 üncü derece bir kadroya atanması mümkün hale gelir. İki yıldan sonra üç yıl daha görev yaptığında kazanılmış hak aylık derecesi de kadro derecesine yetişmiş olacaktır.

Mamafih bunlar yalnızca pasaport hakkı için önemlidir. 14.08.2008 sonrası memur ve dolayısıyla 4/c sigortalısı olarak başlayanların emeklilikleri derece, kademe ve ek göstergesine göre hesaplanmayacağından bu dereceler emekli aylığı açısından da önem taşımayacak.   

Dikkat! Emeklilik Tarihi Ötelenir

Gerek emeklilik yaşının daha ileri olması ve gerekse aylık hesabı bakımından bir avantaj getirmemesi yönünden okurum gibi durumda olanlar için kamudan 4/c sigortalılığından emekliliği önermediğimden yeşil pasaport hakkını elde ettikten sonra yeniden SSK veya Bağ-Kur sigortalılığına (Tercihen SSK sigortalılığına) dönerek oradan emekli olmasını salık veririm.

Okurumun konusu ve amacı yeşil pasaport ama bakın ki konu nerelere geldi, işte mevzuatın sıkça değiştiği ülkemizde gelinen durum maalesef bu.