Memurların refakat izni hakkında önemli noktalar

Memurların hastalık veya kaza nedeniyle bakıma muhtaç hale gelmiş bulunan birinci derece yakınları ile ilgilenmesi amacıya öngörülen refakat izni aylıklı ve üçer aydan toplam altı aya ulaşabilen bir sosyal hak olmaktadır. 

Memurun bakmakla yükümlü olduğu veya memur refakat etmediği takdirde hayatı tehlikeye girecek ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerinden birinin ağır bir kaza geçirmesi veya tedavisi uzun süren bir hastalığının bulunması hâllerinde, bu hâllerin sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi şartıyla, aylık ve özlük hakları korunarak, memur üç aya kadar refakat izni alabiliyor. Sonrasında gerekiyorsa bu süre bir katına kadar uzatılabiliyor.

İzin süresi içinde refakati gerektiren durumun ortadan kalkması hâlinde memur iznin bitmesini beklemeksizin göreve başlaması gerekiyor. Bu durumda veya izin süresinin bitiminde, göreve başlamayan memurlar izinsiz ve özürsüz olarak görevlerini terk etmiş sayılarak haklarında 657 sayılı Kanun ve özel kanunların ilgili hükümlerine göre işlem yapılıyor.

Refakatin Süresi

Aynı kişiyle ilgili olarak aynı dönemde birden fazla memurun refakat izni kullanması mümkün olmayıp aynı kişi ve aynı vakaya dayalı olarak verilecek refakat izninin toplam süresi altı ayı geçemiyor. Buradaki altı aylık süre tabirinin “yılda altı ay” olarak değil “memuriyet süresi boyunca altı ay” olarak değerlendirilmesi gerekiyor.

Söz konusu iznin söz konusu iznin haftada üç gün veya ayda altı gün gibi parça parça kullanılması mümkün bulunmayıp kesintisiz olmak koşuluyla maksimum üçer ay olarak kullanılması gerekiyor. Ancak üç aylık sürenin azami süre olduğu göz önünde tutularak üç aydan daha az refakat izninin memurun talebine bağlı olarak verilmesi mümkün bulunuyor.

Örneğin üç aylık refakat izninin iki ayını kullanarak göreve başlayan Devlet memurunun, belirli bir süre geçtikten sonra refakat izni verilmesine konu olan hastanın rahatsızlığının kötüleşmesi nedeniyle tekrar refakat izni verilmesini talep etmesi halinde söz konusu personelin sağlık kurulu raporunu tekrar alması ve tek seferde verilecek refakat izni süresinin üç ayı geçmemesi kaydıyla aynı kişinin aynı vakası sebebiyle verilecek refakat izninin azami süresinin (6 aylık sürenin) kalan kısmının verilmesi mümkün bulunuyor.

Azami süre kadar refakat izni kullanan memura farklı hastalığa bağlı olarak mevzuatta yer alan diğer şartların yerine getirilmesi halinde yeniden refakat izni verilebileceği, bir kişi için azami süre kadar refakat izni kullanan Devlet memuruna diğer bir kişi için de şartların taşınması halinde refakat izni alınması mümkün bulunuyor.

Yani;

• Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak ve söz konusu raporda gerekli şartların bulunması halinde, her defasında yeni bir rapor alınması koşuluyla refakat izninin azami süre dâhilinde bölüm bölüm kullanılması,
• Sağlık kurulu raporuna dayalı olarak aynı hastalık veya kazaya bağlı olarak memuriyet süresi içinde en fazla altı ay refakat izni alınabilmesi,
• Refakat izni şartlarının gerçekleşmesi halinde farklı bir hastalık veya kazaya bağlı olarak yeniden refakat izni kullanılması,

Mümkün bulunuyor.

Örneğin annesinin (X) rahatsızlığına dair refakat izni alan memur A’nın annesinin gene (X) rahatsızlığına ilişkin refakat izni alamamakla birlikte (Y)  rahatsızlığı ile ilgili refakat izni alabilmesi de mümkün bulunuyor. 

Refakat izninin verilmesine sebep kişinin memuriyet mahalli içinde veya dışında olmasının ya da refakat iznine konu olan kişinin tedavisinin evde veya hastanede olmasının iznin kullanılmasına mani olmadığını da vurgulamak gerekiyor.

Refakat İzni Raporu

Devlet memuruna verilen refakat izninin başlangıç tarihinin sağlık kurulu tarafından verilen raporun tarihinin esas alınarak belirlenmesi gerekiyor.

Ayrıca refakat sebebiyle izin verilmesine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporunda;

• Refakati gerektiren tıbbî sebepler,
• Refakat edilmediği takdirde hayatî tehlike bulunup bulunmadığı,
• Sürekli ve yakın bakım gerekip gerekmediği,
• Üç ayı geçmeyecek şekilde refakat süresi ve varsa refakatçinin sahip olması gereken özel niteliklerin yer alması

Gerekiyor.

Bu unsurlardan birini içermeyen sağlık kurulu raporuna istinaden Devlet memuruna refakat izni verilmesi mümkün bulunmuyor. Refakatçi adının raporda geçmesi ise gerekmiyor.

Refakat izninin bir katına kadar uzatılmasında sağlık kurulu raporunun da yenilenmesi gerekiyor. Anılan raporun SGK ile sözleşmeli olmayan özel sağlık hizmeti sunucusundan alınması halinde söz konusu raporun SGK ile sözleşmeli sağlık hizmeti sunucusunun sağlık kurulunca onandığı takdirde geçerli olacaktır.

Refakat İzni ve Harcırah

Sigortalıların tedavileri ve bu tedavileri esnasında kendilerine refakat edenlerin gündelik ve yol giderleri Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenmekte olup refakat izni verilen personele harcırah ve yolluk verilmesinin mümkün olmadığını,

• Refakat izninin ana, baba, eş ve çocukları ile kardeşlerin tedavi amacıyla hastaneye götürülmesi için izin verilmesi hususunu içermediğini,
• Refakat izni verilen Devlet memurunun izin süresinin sonunda görevine başlaması gerektiği, kendisine ayrıca bir yol süresinin verilmesinin mümkün olmadığını,

da vurgulamakta yarar bulunuyor.

Refakat İzni ve Bakım Ücreti

2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu gereği bakım hizmeti ve bakım ücretinden yararlanan kişinin refakat ihtiyacını karşılanmış olması gerekçesiyle bu durumdakilerin memur olan yakınları refakat izninden faydalanamıyor.

Kısa Süreli Refakat İzni

Bu üçerden altı aylık refakat izninden başka uygulamada karşılaşılan refakat izni ihtiyacı da olabiliyor. 

Bu refakat izni memurun bakmakla yükümlü olduğu kişiler ile bakmakla yükümlü olmadığı eşi, çocukları, anne ve babasının hastalanması sebebiyle sağlık kurum ve kuruluşlarına başvurarak söz konusu kurum ve kuruluşlarca muayene edilmesi sırasında ya da muayene sonrası tetkik ve tahlillerde geçirdiği sürelerde bahsi geçen kişilere refakat etme ihtiyacından doğuyor. İşte böylesi durumlarda da devlet memuruna bu kapsamda refakat etmesi amacıyla izin verilmesi mümkün bulunuyor.

Verilen bu izinlerin memurun yıllık izin veya mazeret izninden mahsup edilmesi de gerekmiyor. Elbette bu konuda kurumların suiistimali önlemek amacıyla kısa süreli refakat izni talep eden memurdan durumu tevsik edici belge istemesi de mümkün bulunuyor.