Mavi Akım'ın bir ayağı İtalya'da

Mavi Akım’la gelecek gazın gecikmesi ve fiyat tartışmaları Ruslar kadar İtalyanları da rahatsız ediyor

Eni şirketi Kazakistan Kaşagan bölgesinde operatör konumuna geldiğinde Mavi Akım ile ilgili anlaşmaya Türkiye ve Rusya hükümetleri 15 Aralık 1997’de imza koyduklarından kısa süre sonra boru hattının yapımı için Rusya Federasyonu finans problemi yaşamaya başladı. Rusya’nın karşısına çıkan ikinci problem ise Karadeniz’in 2 bin 100 metre derinliklerine boru döşeyecek teknolojiye sahip olmamasıydı. Bu iki mesele yüzünden Rusya Federasyonu Mavi Akım Boru Hattı için uzun süre beklemek zorunda kaldı. Anlaşma tarihinden yaklaşık 2 yıl sonra İtalyan Eni Şirketi’nin devreye girmesiyle Mavi Akım Doğalgaz Boru Hattı için uluslararası piyasalardan finans bulundu. Karadeniz’in derinliklerine boru hattı döşeme teknolojisine sahip olan Hollandalı bir firmayla birlikte Eni şirketi Mavi Akım’ı inşa etmeye başladı. Mavi Akım projesini hayata geçirecek ‘Saipem 7000’ isimli dev inşaat gemisinin İstanbul Boğazı’ndan geçişi sebebiyle yapılan törene hiçbir Rus yetkilisi katılmazken Eni’nin tepe yöneticileri bu amaçla İstanbul’a gelmişlerdi. Mavi Akım bir Rus projesi olmaktan çıkıp, borunun iki ucunda da İtalyanların yer aldığı, Türkiye’den hatırı sayılır kişilerin de her an devrede olacağı bir proje konumuna geçti. ENİ S.P.A CEO’su Vittorio Mincato, bu dönemde Türkiye ile ilişkileri daha geliştirmek için Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) konsorsiyumuna katıldıklarını açıkladı. Fakat Rusya’nın BTC’ye katılması yönünde Türk hükümetleri yeterli çalışmalar yapmadılar. Rusya’nın Bulgaristan üzerinden Türkiye’ye verdiği doğalgazdan bin metreküp başına 133 USD Turusgaz’ın pazarlama faaliyetleri için 13 USD aldığı rakamın aşağısına çekildi. 13 USD’den 4 USD’ye indirilen Turusgaz’ın payının tamamen ortadan kalkması için çaba sarf edilemedi. Çünkü, Turusgaz gibi bir aracı şirketin neden kurulduğu ve Deli Dumrul misali pay aldığına şimdiye kadar açıklık getirilmedi. Rusya’dan ve Türkiye’den bazı çevreler bu şirketin uzun süre ortaya çıkmasını istemediler. Fakat ortaya çıktığında ise sahipleri tam olarak kamuoyuna açıklanmadı. Turusgaz’daki iki hissedarın Gasprom yönetim kurulu üyesi olduğu; ancak hissedarlıklarının isim üzerine olmadığını belirtti. Mavi Akım’ın hayata geçmesinde, Türkmen doğalgazının ABD’nin siyasi desteğiyle, iki Amerikan şirketi General Electric, Bechtel ve dünyanın önde gelen petrol devi Shell’in oluşturduğu konsorsiyumla Trans Hazar Boru Hattı ile Anadolu’ya getirilmesi etkili oldu. Türkmen doğalgazı projesi biraz da Türkmenistan’ın katkılarıyla yatınca, Ruslar İtalyan Eni’yi ortak alma aşamasında ciddi ödünler vermek zorunda kaldı. Mavi Akım’ı gerçekleştirme yönünde finansal güç ve teknik desteğin adresi olan İtalyan Eni ise Mavi Akım’da Rusya kadar etkin oldu. ZAMAN