Mars'ta hayat aranıyor

Daha önce inen Spirit ile geçtiğimiz günlerde inen Opportunity uzay aracı, bu gezegende hayat belirtisi arıyor.

Güneş Sistemi'ndeki en büyük dağlar bu gezegende. Dünya yüzeyinde olsalar, New York'tan Los Angeles'a kadar uzanacak büyüklükteki kanyorlar bulunuyor. Bir Mars günü, dünyadakinden 37 dakika daha uzun. Pazar günü Mars'ın ‘‘Meridiani Planum’’ platosuna inen Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'ya ait ‘‘Opportunity’’ aracı ile gezegenin daha önce 10 bin 620 kilometre ötedeki diğer yüzüne inmiş olan ‘‘Spirit’’in görevi, gezegendeki geçmiş çevre koşullarını inceleyerek burada yaşamı destekleyen belirtiler bulabilmek. Opportunity, 1996'da Mars'a giden Pathfinder ile birlikte gezegene inen üçüncü Amerikan aracı oluyor. Spirit'ten önce Avrupa Uzay Ajansı ESA'nın gönderdiği ‘‘Beagle-2’’ aracı da geçen yılın sonunda Mars'a indi, ancak inişten sonra irtibat kurulamadı. 1- Mars neye benziyor? Kızıl Gezegen'de donma derecesinin altında hava sıcaklıkları, yoğun toz fırtınaları ve Dünya’dakinden çok daha şiddetli kasırgalar var. Dünya’daki gibi hayat belirtileri olmasa da Mars'ın jeolojik özellikleri çok etkileyici. Güneş Sistemi'ndeki en büyük dağlar bu gezegende. Dünya yüzeyinde olsalar, New York'tan Los Angeles'a kadar uzanacak büyüklükteki kanyorlar bulunuyor. Bir Mars günü, dünyadakinden 37 dakika daha uzun. Bu nedenle araçlar, bilgi toplamak için daha fazla zamana sahipler. 2 - Ölü mü canlı mı? Mars atmosferi dünyanınkinden ince ve çok büyük kısmını karbondioksit oluşturuyor. Oksijen ise en az oranda (binde 13) bulunuyor. 3 - Spirit ve Opportunity'nin ilk Mars aracından farkı nedir? Bu araçlar, 1996'da Mars'a inen Pathfinder'dan daha büyük ve bilimsel donanım açısından daha gelişmiş. Pathfinder biraz da mühendislik gösterisi aracıydı. İndiği yerden de 10-20 metre uzağa gidemedi. Özellikle Opportunity, çok daha büyük bir araç ve Mars üzerinde günde onlarca metre ilerleme yeteneğine sahip. Üzerindeki gelişmiş teknolojik cihazlarla tam bir kaşif robot. 4 - Spirit ve Opportunity ne arıyorlar? Görevin amacı, Mars'ın bir zamanlar canlıların yaşamasını olanak sağlayan bir ortama sahip olup olmadığını bulmaya çalışmak. Mars, bugün soğuk, kuru ve verimsiz bir yer. Ancak uzaktan kamera ve diğer cihazlarla incelendiğinde daha önceleri farklı olduğunu gösteren ipuçları görülüyor. Kurumuş nehir yatakları ve kaplıcalarda bulunabilen mineral çeşitleri var. Geçmişte daha sıcak, daha nemli ve Dünya’ya daha çok benzeyen iki bölgede, buraların gerçekten hayat için uygun olup olmadığına dair jelojik ipuçları bulunabilir. 5- Orada hálá hayat olup olmadığı mı araştırılıyor? Hayır, tam olarak hayat var mı diye bakılmıyor. Yapılan iş, hayatı destekleyen koşulların bulunup bulunmadığı. 6 - Mars'a giden araçların başarısızlık oranı neden bu kadar yüksek? Her şeyden önce yol çok uzak. Özellikle yüzeyine inmek çok zor, çünkü çok az bilinen bir ortama giriliyor. Ayrıca henüz Mars üzerinde tespit edilmiş bir noktaya kesin iniş yapabilmek için teknoloji mevcut değil. 7 - Beagle-2'nin deneyiminden öğrenecek bir şey var mı? Bu araçlar birbirinden çok farklı. Beagle'ın başına ne geldiğini anlayabilmek zor. Ancak Colin Pillinger ve ekibi, bir sinyal alabilirlerse belki anlaşılabilir. 8 - Beagle-2'yi bulma olanağı yok mu? Hayır. Amerikan ve İngiliz araçları çok ayrı yerlere indiler. Amerikan araçlarının indiği araziler, Beagle'ın indiği Isidis Planitia'dan çok uzakta. 9 - İnsanlı yolculuk yakın mı? Mars, Güneş Sistemi'nde Dünya'ya en çok benzeyen gezegen. Bu nedenle Mars'a 20 yıla kadar insanlı uzay aracı gönderilebilecek. ABD Başkanı George Bush, 2020 yılına kadar önce Ay'a, oradan da Mars'a insan gönderme planlarını açıklamış bulunuyor. 10 - Meridiani Planum nedir? Spirit'in bulunduğu Gusev Krateri'nin Mars'ın geçmiş çağlarında bir göl olduğu düşünülüyor. Opportunity'nin indiği ‘‘Meridiani Planum’’ ise Gusev'e kızıl rengi veren tozların olmadığı geniş bir düzlük. Meridiani Ovası'nın gri hematit denen minerali içerdiğini düşünülüyor. Bu mineral ancak sulak veya volkanik ortamlarda oluşuyor. MARS’IN KİMLİK KARTI Adı, Roma Savaş Tanrısı'ndan geliyor. Dünyadan maksimum uzaklığı: 378 milyon kilometre. Mars yılı: 687 Dünya günü. Yaz sıcaklığı: 27 C Kış sıcaklığı: -133 C İki uydusu var.