Mali nerede Müslüman ülkesi mi? Jenne şehri efsane

MALİ Batı Afrika ülkeleri arasında yer alıyor. Tarihi kenti Jenne UNESCO miras listesindeki en ilginç yerlerden biri. Mali'ye Türkiye'den ilk kez Cumhurbaşkanı Erdoğan gidiyor. 2012 yılında darbe yaşayan Mali, pamukla geçiniyor.

Mali Batı Afrika'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Afrika kıtasının en büyük yedinci ülkesi konumunda olan ülkenin komşuları Cezayir, Nijer, Burkina Faso, Fildişi Sahili, Gine, Senegal ve Moritanya. Mali'nin başkenti Bamako'dur.

İlk defa bir Türk cumhurbaşkanını ağırlayacak olan Mali'nin 17,8 milyonluk nüfusunun yüzde 50'si Mande halkından oluşuyor. Ülkede Peul, Voltaic, Songhai, Tuareg ve Moor halkları da yaşıyor. Nüfusun yüzde 90'ı Müslüman.

Timbuktu'daki tarihi şehir merkezi ve Djenne Camii (yukarıdaki fotoğraf) gibi UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne alınan eserlere sahip olan ülkede turizm de önemli gelir kaynakları arasında yer alıyor.

MALİ'NİN GEÇİM KAYNAĞI : Mali, geçen yıl ürettiği 725 bin ton pamukla Afrika’nın en büyük pamuk üreticisi oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yarın ziyaret edeceği Mali, halkının büyük kısmının pamuk tarımı ve altın madenciliğinde çalıştığı bir ülke olarak ön plana çıkıyor.

İnsani Kalkınma Endeksi'nin 2015 yılı sıralamasında, 188 ülke arasında 175. sırada yer alan Mali'de tarım, altın madenciliği ve tatlı su balıkçılığı yapılıyor.  Ürettiği 725 bin ton pamukla Afrika'nın en büyük pamuk üreticisi ünvanını 5 yıl sonda Burkina Faso'dan geri alan Mali, ayrıca kıtanın Güney Afrika ve Gana'nın ardından en çok altın çıkarılan 3 ülkesi olmaya devam ediyor.

Madencilik Bakanlığı açıklamasına göre, ülkede 2017'de çıkarılan altın bir önceki yıla kıyasla yüzde 5 artışla 49,6 tona ulaştı.  Başlıca tarım ürünlerinin pamuk, tahıl, pirinç, yer fıstığı, şeker kamışı olduğu Mali'de hayvancılık da ekonominin gelişen bir diğer alanı.

NİJER DELTASI : Ülkeyi boydan boya kat eden Nijer Nehri deltası, tarımın yoğunlaştığı yer olmanın yanında denize kıyısı olmayan ülkenin önemli miktarda balıkçılık yapmasına da olanak sağlıyor. Çalışan nüfusun büyük bir bölümü, Nijer Nehri kıyısında tarım ve balıkçılıkla ilgilenenlerden oluşuyor. 

Boksit, altın, demir, bakır, nikel, fosfat, manganez, uranyum, kireç taşı ve tuz gibi yer altı kaynaklarına sahip Mali'de yeterli yatırım olanakları olmadığı için sadece tuz, demir, altın cevheri ve kireç taşı çıkarılabiliyor. 

2012 YILINDA DARBE YAŞADI : Ülkenin kuzeyi, 2011'de bazı silahlı grupların işgaline sahne oldu. Aynı yıl  kuraklıkla da mücadele eden ülkenin ekonomisi, yüzde 3 küçüldü. 2012'de Yüzbaşı Amadou Haya Sanogo ve çevresindeki askerler, ülkenin kuzeyindeki örgütlere karşı mücadelede kendilerine yeterli destek verilmediği gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Amadou Toumani Toure’yi devirerek yönetimi ele geçirdi.

GEÇİŞ DÖNEMİ SONRASI İLK CUMHURBAŞKANI

Darbenin ardından Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) ülkeleri ile darbeciler arasında yönetimin sivillere devredilmesini öngören bir çerçeve anlaşması imzalandı ve Ulusal Meclis Başkanı Dioncounda Traore, geçiş dönemi cumhurbaşkanı olarak atandı.

Bu süreçte merkezi yönetimin zayıflaması ve ülkedeki karışıklıkların devam etmesi üzerine Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından Afrika liderliğinde Mali Uluslararası Destek Misyonu (MISMA) kuruldu ve 18 Ocak 2013'te MISMA birlikleri Mali’ye konuşlanmaya başladı. MISMA, 25 Nisan 2013'te BMGK'da alınan kararla yerini 1 Temmuz 2013'ten itibaren BM Çok Boyutlu Entegre İstikrar Misyonu'na (MINUSMA) devretti. Geçiş döneminde yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde Ibrahim Boubacar Keita, ülkenin lideri oldu. 

TUAREG SORUNU: Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimleri sonucunda siyasi kriz aşılsa da ülkenin kuzeyinde yaşanan Tuareg sorunu halen çözüm bekliyor. Sorunun çözümü için yürütülen görüşmeler kapsamında hükümet ve 6 silahlı grubun temsilcileri,  çatışmaların durdurulması ve müzakerelerde izlenecek yönteme ilişkin yol haritasını 24 Temmuz 2014’te Cezayir’de imzaladı. 4. turu tamamlanan görüşmelere şimdilik ara verildi. 5. tur görüşmeler için henüz tarih belirlenmedi. 

Türkiye'yle ilk resmi temas 1998'de kuruldu : Türkiye ile Mali arasındaki ikili ilişkiler, 1998'de başladı. Bu tarihte Türk Dışişleri Bakanlığı ve KKTC Cumhurbaşkanlığı yetkililerinden oluşan bir heyet, Mali'nin başkenti Bamako'da temaslarda bulundu. 

Türkiye ve Mali, 2010'da karşılıklı olarak büyükelçilik açma kararı aldı ve Bamako Büyükelçiliği, 1 Şubat 2010'da faaliyete geçti.  2010'dan bu yana Mali'den Türkiye'ye çok sayıda üst düzey ziyaret gerçekleşti. Mali Cumhurbaşkanı, Başbakanı ve Ulusal Meclis Başkanı, son 5 yıl içinde Türkiye'yi ziyaret ederek çeşitli temaslarda bulundu.

Türkiye ile Mali'yi yakınlaştıran bir diğer adımı da Türk Hava Yolları (THY) attı. THY, dünya genelinde 110'uncu ve Afrika'da 44'üncü uçuş noktası olan Bamako'ya 2015 yılında İstanbul'dan direkt uçuşlara başladı.

Mali, FETÖ okullarını Maarif Vakfı'na devretti : 15 Temmuz darbe girişiminin ardından Türkiye'ye "FETÖ'yle mücadelede yanınızdayız" mesajı veren Mali, 5 ayrı komplekste yer alan 18 FETÖ okulunu Türkiye Maarif Vakfı'na devretti.

Devir sürecine ilişkin açıklama yapan Cumhurbaşkanı Keita, "İlişkilerimize zarar verecek hiçbir oluşuma fırsat ve izin vermeyiz. FETÖ konusunda Türkiye ile tamamen mutabıkız ve bu yönde siyasi irademiz mevcuttur. Mali, her türlü terör ve terör odaklarına karşı Türkiye'nin yanındadır. Türkiye'nin de bu konuda Mali'nin yanında olduğunu biliyoruz." ifadelerini kullandı.  

Meclis binası TİKA tarafından yenilendi : Türkiye, çeşitli resmi kurumlar ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla Mali'ye destek veriyor. Son olarak 2017'de Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), Mali Ulusal Meclisi binasının restorasyonunu tamamladı.  Proje kapsamında meclisin hizmet kapasitesi artırıldı, teknolojik altyapısı modernize edildi ve fuayesi yenilendi.