Kuzey Akım 2 Rusya ve ABD’nin Avrupa’daki 'jeoekonomik savaşı'na dönüştü

Başta Almanya olmak üzere Avrupa’ya Rus gazı tedarikini artırması planlanan Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattı projesi, Rusya ve ABD’nin Avrupa’daki “jeoekonomik savaşı”na dönüştü.  

ABD ve Rusya’nın Avrupa pazarı üzerinden kozlarını paylaştığı doğal gaz savaşında, Almanya ve Avrupa Birliği’nin (AB) adım atamayan ve ortada kalmış hali dikkati çekiyor. 

ABD, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatını artırmak, uluslararası piyasalardaki ticari anlaşmazlıklarda pazarlık payı elde etmek ve AB ile Rusya'nın yakınlaşmasını önlemek için Kuzey Akım 2 boru hattının tamamlanmasına karşı çıkıyor. 

Almanya, Kuzey Akım 2’nin akıbeti konusunda yeni ABD yönetimiyle müzakerelere hazırlanırken, ABD Başkanı Joe Biden’ın eski başkan Donald Trump tarafından projeye yönelik uyguladığı yaptırım baskısını sürdüreceği tahmin ediliyor. 

Joe Biden projeye sıcak bakmıyor

Beyaz Saray’dan ocakta yapılan açıklamada, Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattına karşı Trump tarafından alınan önlemlerin gözden geçirileceği belirtilmiş, Biden’in projeye sıcak bakmadığı vurgulanmıştı. 

Piyasa analistleri, Amerikan LNG’sinin Rus gazına göre pahalı olduğunu vurgulayarak ABD’nin Avrupa'nın enerji politikalarına siyasi müdahalede bulunmasının, kıtanın zararına olacağını ifade ediyor.  

Bunun yanında Washington, Berlin’i kendi savunması için gereken harcamayı yapmamak ve NATO’ya verilen GSYH’nin yüzde 2’sini savunmaya harcama taahhüdünü yerine getirmemekle eleştiriyor. Bu nedenle ABD, savunma harcamalarını ısrarlı isteklerine rağmen artırmayan Almanya üzerindeki baskı seviyesini bu yönde de yükseltiyor.

Projede yer alan şirketler ise ABD’nin yanı sıra Ukrayna, Polonya ile Baltık ülkelerinin de “Rus gazına fazla bağımlılık” endişesiyle karşı çıktığı projenin tamamlanması için adımlarını hızlandırıyor.

Projede inşaat bir yıl aradan sonra tekrar başladı

Toplam 2 bin 300 kilometre uzunluğunda olacak Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattının inşaatı ABD'nin "yaptırım tehditlerinin" ardından Aralık 2019'da durdurulmuştu.

Kuzey Akım 2 projesinin yürütücü firması Nord Stream 2 AG'den 24 Ocak’ta yapılan açıklamada, ABD Hazine Bakanlığı tarafından yaptırım listesine alınan Fortuna adlı boru döşeme gemisinin Danimarka sularında Kuzey Akım 2 inşasına tekrar başladığı bildirildi.

Maliyetinin, toplam 10 milyar doları bulması beklenen boru hattının kalan son 148 kilometresi Baltık Denizi boyunca döşendi ancak siyasi baskı gibi zorluklar nedeniyle askıya alınma veya iptal edilme riskleri nedeniyle projenin geleceğine dair soru işaretleri bulunuyor. 

Projenin ortakları arasında proje sahibi Gazprom'un yanı sıra Shell, OMV, Engie, Uniper ve Wintershall gibi şirketler yer alıyor.

Rusya’nın söylemi:  “Proje ekonomik açıdan faydalı”

Rus yetkililer, söz konusu doğal gaz boru hattı projesinin ekonomik bir proje olduğunu savunuyor. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Kuzey Akım 2'nin tamamlanacağı konusunda ısrar ediyor. Putin, Aralık 2020’de düzenlenen yıllık basın toplantısında "Kuzey Akım 2, hiç şüphesiz Almanya dahil tüm Avrupa ekonomisi için kesinlikle faydalı bir proje." açıklamasında bulunmuştu.

Bazı analistler, Kuzey Akım 2 projesine ABD Kongresi'nin yaptırım adımlarından sonra projenin “öldüğü” yönünde değerlendirme yaparken Gazprom şirketinden, 19 Ocak’ta yapılan açıklamada, Kuzey Akım 2’nin siyasi baskı gibi zorluklar nedeniyle askıya alınma veya iptal edilmesi riskinin bulunduğunu bildirdi.  

Gazprom, söz konusu açıklamada, çeşitli bölgelerde yaşanan siyasi değişikliklerin projeleri etkileyebildiğine işaret ederek "Ülkeler arasındaki gerginlikler nedeniyle ortaklarımızın yaklaşımları da değişebiliyor. Bazı durumlarda, bu tür değişiklikler projenin uygulanmasının imkansız hale gelmesine ve dolayısıyla projenin askıya alınmasına veya iptaline yol açabilir." değerlendirmesinde bulunmuştu. 

Gazprom Export Başkanı Elena Burmistrova da 14 Ocak'ta yaptığı açıklamada, doğal gaz sektöründeki projelere yapılan yatırımların, özellikle Avrupa Birliğinde siyasi baskı altında olduğunu belirtmişti. 

Kuzey Akım 2 projesi rafa kaldırılırsa Gazprom, Avrupa'ya satacağı gazının çoğunu Ukrayna üzerinden taşımaya devam edecek. Rusya ve Ukrayna arasındaki siyasi gerginlikler nedeniyle Gazprom’un söz konusu rotaya dair soru işaretleri bulunuyor. 

Öte yandan, TürkAkım doğal gaz boru hattının Avrupa’ya uzanacak ayağı da Gazprom’un ve Rusya’nın Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında kritik rol oynayacak. 

Rusya Enerji Bakanlığı tarafından hazırlanan 2035'e kadar gaz endüstrisinin gelişimine yönelik 27 Ocak’ta yayınlanan taslak plana göre, "Üçüncü ülkelerden doğal gaz geçişiyle ilgili siyasi riskleri azaltmak için Rusya, Kuzey Akım gaz boru hattı sistemini genişleterek tedariki daha da artırmayı planlıyor. Ayrıca TürkAkım boru hattıyla Avrupa'ya gaz arzını genişletme planları da bulunmaktadır." ifadelerine yer verildi.

AB, proje konusunda bölünmüş durumda

Brüksel, Kuzey Akım 2 projesi konusunda bölünmüş durumda bulunuyor. Üye ülkelerin bazıları projenin bir Avrupa projesi olmadığını ve Almanya’nın meselesi olduğunu ifade ediyor.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Aralık 2020’de söz konusu projenin geleceğinin Almanların elinde olduğunu söyledi.

Bunun yanında, 21 Ocak’ta Avrupa Parlamentosu (AP), Rus muhalif siyasetçi Aleksey Navalnıy'a hapis cezası verilmesi nedeniyle Rusya'ya yaptırımların artırılmasını talep ederek Rusya'nın Avrupa enerji piyasası üzerindeki etkisinin çok arttığını vurguladı. AP tarafından, Kuzey Akım 2 projesinin de durdurulması talep edildi.

AB içinde Almanya, Hollanda ve Avusturya, Rus gazını taşıyacak söz konusu boru hattının tamamlanmasını isterken Polonya, Litvanya, Ukrayna ve Slovakya projeye muhalif kalıyorlar. 

Projedeki şirketler, ABD yaptırım tehditlerinden endişe duyarken Avrupa Komisyonu, ABD tarafından şirketlere verilecek cezaların uluslararası hukuku ihlal anlamına geleceği ve misilleme yapacağını ılımlı olarak dile getiriyor. 

Dün de Fransa Dışişleri Bakanlığının Avrupa ile ilişkilerden sorumlu müsteşarı Clement Beaune, Rusya'da hükümete muhalif göstericilerin gözaltına alınmasının ardından Almanya'nın Rusya ile yürüttüğü Kuzey Akım 2 projesini durdurması çağrısı yaparak 
"Bu projeyle ilgili son derece ciddi endişelerimiz olduğunu her zaman söyledik" dedi. 

Almanya: Proje tamamen ekonomik

Almanya, Kuzey Akım 2’yi tamamen ekonomik bir proje olarak sunarken Rus muhalif siyasetçi Aleksey Navalni'n zehirlenmesi sonrası Alman hükümeti projeyi iptal etmesi için güçlü baskı altında kaldı. 

Alman hükümetinin artan baskılara direnmesi dikkati çekerken 15 Ocak’ta ise Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Rus gazını Almanya’ya taşıması planlanan Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattı projesinin akıbeti konusunda yeni ABD yönetimiyle görüşmek istediklerini söyledi.

Maas, ABD'nin yeni yaptırımlardan önce hükümet düzeyinde istişare yapılması gerektiğine karar vermesini olumlu bir adım olarak gördüklerini belirtmişti.

Ruslar projenin tamamlanması için Know-how'u geliştirmeye çalışıyorlar

Alman Dış İlişkiler Konseyi Orta ve Doğu Avrupa, Rusya ve Orta Asya Robert Bosch Merkezi Başkanı Stefan Meister, AA muhabirine yaptığı açıklamada, projede ilerlemenin durduğunu belirterek "Bu ortamın, (ABD’nin projeyi istememesi ve yaptırımları, Rusya ve Almanya’nın bitirmek istemesi) ne getireceğini görmeliyiz. Hala biteceğine inanıyorum, inşa edilecek sadece küçük bir kısım kaldı ve Rus lideri bunu gerçekten bitirmek istiyor." dedi.

Meister, “Ruslar projenin tamamlanması için know-how'u geliştirmeye çalışıyorlar ve bölgesel düzeyde Alman tarafı onları destekliyor. Soru, ABD yaptırım politikasıyla birlikte yeni koşullara kimin daha hızlı uyum sağlayacağı, ABD veya Rusya-Almanya tarafı mı?” ifadelerini kullandı. 

Hristiyan Demokrat Birlik Partisinin (CDU) yeni Genel Başkanı Armin Laschet’ın Kuzey Akım 2 projesini destekliğini belirten Meister, “ABD baskısına karşı söz konusu projeyi destekleyen Alman siyasetçiler, bir sonraki bölgesel ve belki de Federal seçimde kazanacaklar. CDU partisinin yeni başkanı Laschet, projeleri desteklediğini söyledi. Almanya artık ABD yaptırımları nedeniyle kendisini bir fail olarak değil, mağdur olarak hissedebilir.” değerlendirmesinde bulundu. 

Kuzey Akım 2 projesinin baskılar karşısında iptal edilip edilmemesi konusunda Meister, “Bilmiyoruz ama dediğim gibi Rus ve Alman hükümetleri projeyi destekliyorlar, sonuçlandırmaya odaklanıyorlar, daha uzun sürebilir ama yine de başaracaklarına inanıyorum.” diye konuştu.