Kütüphanenin haftası var, kendi yok!

41. Kütüphaneler Haftası’nı dün kutlamaya başlayan Türkiye’de kütüphanelerin durumu iç açıcı değil. Resmi rakamlara göre 274 kütüphane kapalı duruyor.

Açık olanların çoğu bir ya da iki kişi ile hizmet veriyor. Yine kütüphanelerin büyük bir kısmının raflarına son yıllarda kitap konulamıyor. Personel yetersizliği ve bina sorunları nedenleriyle kapısına kilit vurulan kütüphanelere 10 yıldır nerdeyse hiç personel alınmamış. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Kütüphaneler Genel Müdürlüğü, bir yılda kapalı kütüphanelerden sadece 4’ünü hizmete açabilmiş. 1960’ta kurulan Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’ne bağlı 142 kütüphanede 474 kişi çalışıyordu. 45 yılda kütüphane sayısı bin 435’e yükselirken personel sayısı aynı oranda artmadı. 1990 yılında 891 kütüphanede 4 bin 96 personel okura hizmet verirken, bugün bin 435 kütüphanede 2 bin 700 kişi çalışıyor. 2005’te açık olan kütüphanelerden 6’sı sadece bir müdürle, 300 kütüphane sadece bir memurla, 71 kütüphane ise bir hizmetli ile çalışmalarına devam ederken, birçok kütüphane sadece bir bekçiyle hizmet veriyor. Çalışanların çoğu kütüphaneci değil, 1236 kütüphanede kütüphane eğitimi almamış insanlar çalışıyor. Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nde yaklaşık bin kişilik uzman kadrosu ise boş duruyor, Maliye Bakanlığı’ndan onay çıkmadığı için bu kadroların ancak binde üçüne atama yapılabilmiş. Başkent Ankara’da 43 kütüphaneden 5’i kapalı. Bakanlığın kütüphane konusunda en sorunsuz ili İstanbul. Kentte bakanlığa bağlı 54 kütüphane içinde kapalı kütüphane yok. 1999 Marmara Depremi’nde büyük zarar gören Millet Kütüphanesi ise restorasyonu devam ettiği için kapalı, ancak kütüphanenin kitapları Beyazıt Devlet Kütüphanesi’ne taşındığı için araştırmacılara oradan hizmet veriyor. Son 10 yıl içerisinde bakanlığa bağlı kütüphanelere alınan kitap sayısında da büyük bir düşüş görülüyor. 1995’te kütüphanelere toplam 285 bin kitap alınırken, 2003’te bu rakam 6 bin 700’e düşmüş. AB yolunda ilerleyen Türkiye’de 1435 kütüphanenin sadece 41’inde okura bilgisayarla hizmet veriliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı Basın Müşavirliği’nin 03.01.2005 tarihinde yaptığı açıklamaya göre kütüphanelerin kapalı kalmasının sorumlusu yerel yönetimler ve bakanlık: “Yerel yönetimlerle işbirliği sonucu bakanlığımıza bağlı olarak hizmete açılan kütüphaneler, geçmiş yıllardan bu yana belediyeler tarafından görevlendirilen geçici personelin geri çekilmesi; bakanlığımızca personel ataması yapılmak suretiyle hizmete açılan kütüphanelerdeki personelin de (daha sonra) başka yerlerde görevlendirilmesi nedeniyle 266 kütüphane hizmet verememektedir.” Türkiye’de ‘kapalı kütüphane kavramı’ ne zaman ortadan kalkacak, sorusuna Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nün verdiği yanıt ise ilginç: “Bakanlığımız mevcut personel ve kısıtlı bütçe imkanlarıyla mümkün olduğunca kütüphanelerimizi açık tutma çabası içerisindedir.” ‘Umudumuz, kitapsever bakan’ Türkiye Kütüphaneciler Derneği Genel Başkanı Ali Fuat Kartal, halk kütüphanlerinin durumunu vahim olarak değerlendiriyor. 300’ün üzerinde kütüphanenin kapalı olduğunu; açık olanların ise düşük kapasiteyle hizmet verdiğini söyleyen Kartal, “Yeni Kültür Bakanı’mız çok kitap okuyor. Bizim için bu, umut kaynağı oldu. Kitapsever bakanımız, umarım kütüphanelerin şartlarının iyileştirilmesinde ön ayak olur. Halkımızın da kitap okumasını sağlar. Tek tesellimiz bakanımızın kitabı sevmesi, kendisinden gerekeni yapmasını bekliyoruz.” dedi. Şenlikli kutlama Kütüphaneler Haftası etkinlikleri çerçevesinde İstanbul’daki özel Hoca Üveys Kütüphanesi çeşitli etkinlikler gerçekleştiriyor. Dün başlayan etkinliklerde, bugün saat 15.30’da Dursun Gürlek’in “Ayaklı Kütüphaneler” adlı söyleşisi ve ardından, saat 17.00’de Şebnem Güler’in “Gülücük Kukla Şovu” izleyenlerle buluşacak. Çarşamba günü saat 14.00’te “Lois Borges Söyleşisi”; perşembe günü saat 16.00’ da film gösterimi yapılacak. 2 Nisan Cuma günü ise Fatih Renk Düğün Salonu’nda tüm gün çocuklar için programlar düzenlenecek. (212 525 29 49) ‘Kütüphaneleri toplumun merkezine taşıyacağız’ 41. Kütüphaneler Haftası dolayısıyla Milli Kütüphane’de düzenlenen toplantıda konuşan Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa İsen, 1-2 ay içinde 81 ildeki kütüphaneleri dijital altyapı ile donatacaklarını belirterek, kütüphanecilerin bu konuda olağanüstü çaba göstermelerini istedi. Kendisinin de geçen yılki toplantıda verdiği taahhütlerin tümünü yerine getiremediğini anlatan İsen, “Geçen yıl söylediklerimin hangilerini gerçekleştirdim, hangilerini gerçekleştiremedim diye baktım, size mahcubum’’ dedi. Kütüphanelerin Cumhuriyet döneminden sonra toplum zihninde erozyona maruz kaldığını ifade eden İsen, kütüphaneleri zihniyet olarak toplum merkezine taşımak gerektiğini, bunda kendilerine olduğu kadar kütüphanecilere de görev düştüğünü kaydetti. Kütüphanecilerin yaşadıkları maddi sıkıntıları çözmenin görevleri olduğunu belirten İsen, “Çuvaldızı bize batırın, ancak kendinizde de bir şeyler arayın.’’ dedi. Haber: Tuna Gürel Kaynak: Zaman