Kürdistan meselesi 1921’de reddedildi

TBMM Kürt sorunu için tarihi bir toplantıya hazırlanıyor. İlk kez 1921 tarihinde Meclis’te ele alınan bu konuda bakın neler olmuştu...

Nergis DEMİRKAYA
İNTERNETHABER

ANKARA- Kürt sorununu çözmek için hükümetin başlattığı Demokratik açılım için yarın TBMM’de tarihi bir toplantı yapılacak. İktidar ve muhalefet partilerinin yaşanan sorunla ilgili görüşlerini anlatacağı toplantı ilk değil ama.

Meclis bu sorunu ilk defa 1921 yılında görüştü. Tarih Araştırmacısı Yılmaz Koç’un “Unutulanlar” kitabında yer alan bilgilere göre 17 Mart 1921 tarihinde, TBMM’de Kürdistan ile ilgili bir genel görüşme yapılmıştır. Bu görüşmede, Kürdistan Meselesi diye bir mesele mevcut olmadığına dair doğu vilayetlerinden gelen telgraflar okundu.

Bu görüşmede yaşananlar şöyle anlatılıyor:
Meclisi yöneten Başkan, “Son günlerin hadisesi durumuna gelen Kürdistan meselesi ile ilgili olarak Kürt kardeşlerimize böyle bir meselenin olmadığına dair telgraflar göndermişlerdir. Bunlardan bir tanesini okuyalım” diyerek bir telgrafın okunmasını istedi. Çok sayıda aşiret reisinin imzasının olduğu telgraf şu şekildeydi:

“Ankara’da Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine,
Kürtler, küçük lokmanın pek kolay yutulacağını vaktinden çok evvel anlamışlardır. Türk birliğinden ayrılmak zihniyetinde bulunanları Kürtler kendi milletinden saymazlar. Kürtlerin mukadderatı, Türkün mukettaratıyla beraberdir. Biz Kürtler TBMM hükümetinden başka kurtarıcı beklemediğimiz gibi. itilaf devletlerinden merhamet dilenmeye tenezzül etmiyoruz. Misak-ı Milli dahilinde sulh yapılmasını temin için bütün varlığımızla hükümetimize yardım edeceğimizi, TBMM hükümeti dahilinde Kürtlüğün ayrı bir unsur olarak bilinmesini hiçbir zaman işitmek istemediğimizi arz ve başarılar temenni ederiz.”
Bu telgraf okunduktan sonra Hariciye Vekaletine havale edildi.

24 Mart 1921 tarihinde tekrar Kürdistan meselesinin mevcut olmadığına dair muhtelif yerlerden telgraflar olduğu bildirildi.

Meclis Başkanı, Kürdistan meselesini mevcut olmadığına dair telgraflar diyerek bu telgrafların nerelerden geldiğini teker teker okudu.

31 Mart 1921 tarihinde de TBMM’ye bu konuda telgraflar gelmeye devam etti. Malatya Milletvekili Fevzi Efendi, bu telgraflara eğer Meclis’e gönderilmişse cevap yazılması gerektiğini söyledi. Oturumu yöneten Başkan, bu telgraflardan bir tanesinin daha okunmasını istedi. Bu telgrafta da şöyle yazıyordu:

"Altı buçuk asırdır ki, Türkiye idaresinde rahat ve huzur içinde yaşıyoruz. Hiçbir zaman Türkiye’den ayrılarak ayrı bir hükümet kurmak, Kürtlerin hatırına gelmemiştir. Tarihimiz, dinimiz ayrılık kabul etmeyecek bir manevi ve maddi mahiyet ile birbiriyle iç içedir. Kürdistan namına konferansta söz söyleme yetkisi, yalnız Büyük Millet Meclisi hükümetini temsil eden Türkiye heyeti üyelerine aittir. Onlardan başka Kürdistan namına söz söylemek isteyen herhangi bir cemiyet ve ferde tarafımızdan hiçbir vakit yetki ve vekalet verilmemiştir. Memleketimizin vaziyetiyle, tarihiyle ve iksitadiyle, bir Ermenistan idaresine az çok benzetilmekten pek uzak olduğunu bütün hakseverler tasdik ederler. Binaenaleyh, öyle bir hayal ile uğraşmayacağımızı ve konferans heyeti azasından kati surette ümitli olduğumuzu heyet üyelerine bildiririz."

Bu telgraf da okunduktan sonra Yozgat Milletvekili İsmail Fazıl Paşa, telgrafların nelerden geldiğini sordu. Başkan bir çok yerden cevabını verdikten sonra Kütahya Milletvekili Cemil Bey bu telgraflara Meclis namına teşekkür yazılmasını istedi.

Böylece Kürdistan meselesi olmadığına dair görüşmeler de bu çerçevede bitti.