Kuantum bilgisayarları yolda

Bilimadamları subatomik partikülleri birbirine iliştirmeyi başararak kuantum destekli bilgisayarlara da yol açılmış oldu.

Teorik olarak birbirinden ayrı iki partikül birbirlerine iliştirildiği zamandan itibaren gelişimleri ortak oluyor. Einstein’ın bile tasarlamakta güçlük çektiği bu iliştirme gerçek oldu. Birbirine iliştirilmiş partiküller mantık devrelerinde kapasite ve hız artırımı sağlıyorlar. ‘Science’ dergisinde yayımlanan makale kuantum fiziğinin yeni kuşak süper-bilgisayarlarda kullanılabileceğine güzel bir örnek teşkil ediyor. Kuantum iliştirilmesi denen bu teknik ayrı iki partikülün iliştirilmeden sonra gelişimlerini ortak olarak sürdürmeleri anlamına geliyor. Birbirinden fiziksel olarak uzakta bile olsa, hatta evrenin iki ayrı köşesinde bile bulunsalar, partiküllerden birinde meydana gelen değişim diğerini de aynı şekilde etkiliyor. Aslında işler bu kadar da basit değil, iliştirme doğanın ve evrenin işlemesinin en temel özelliklerine dayanıyor. Bir partiküldeki değişimin “iliştirildiği diğer partiküle yansıması ışık hızından da daha hızlı gerçekleşiyor; ışık hızının evrendeki en üst sınır olduğu düşünülürse, kuantum teknolojisi ile güçlendirilmiş bir bilgisayarın işlem gücü ve hızı da göz kamaştırıyor. İliştirilmiş partiküllerdeki bu hızlı etkileşim Einstein’ın da kafasını karıştırmıştı. Einstein'in hayali Einstein ancak hayal edebildiği bu teknolojinin müthiş bir fenomen olduğunu biliyordu, kuantum fiziğinin de ötesine geçen bu iliştirilme tekniği evrenin işleyişi ile ilgili birçok ipucu da veriyor. 1970’de Alan Aspect adlı fizik kuramcısı “kuantum iliştirilmesinin” aslında gerçekleşebileceğini ve hatta bilgisayarlarda kullanılabileceğini öngörmüştü. Günümüz telefonları elektron hızıyla çalışıyor, ki gelecekte bilgisayarların ışık hızıyla çalıştırılması hayali gerçek olabilir. Kuantum bilgisayarı, çalışmak için (qubit) kuantum bitlerini “iliştirmek” zorunda. Ancak şimdiye kadar “iliştirme” operasyonu sadece mikrometre (metrenin milyonda biri) seviyesinde gerçekleşti. Maryland Üniversitesi’nden Andrew Berkley bir silikon çip içerisinde 0.7 milimetre üzerinden iki qubit’i iliştirmeyi başarmıştı. Belki milimetre evrenin iki köşesi gibi gözükmüyor ama, ancak kuantum bilgisayarı yaratmak için fazlasıyla yeterli bir uzaklık.