Krizin nedeni Karabağ iması

Tarihi protokolde son dakika pürüzü tam bir skandala döndü. Kriz Türk heyetinin bulduğu formülle aşıldı, yeni dönem gergin ve sessiz başladı

İNTERNETHABER HABER MERKEZİ

Tarihi ana dakikalar kalmıştı ki... Son anda patlak veren kriz yeni döneme gölge düşürdü. Ermeni Dışişleri Bakanı Nalbantyan'ın son andaki müdahalesiyle protokol süreci tehlikeye girdi.

Nalbantyan; Türk heyetinin açıklama metnindeki Karabağ imasına itiraz etti.  3 saatin ardından krize açıklama yapmama formülü bulundu ve imzalar atıldı.. Böylece ilişkilerin normalleşmesini öngören yeni dönem gergin ve sessiz başlamış oldu.

İsviçre'deki tarihi protokol süreci şöyle gelişti:

Aslında her şey yolundaydı... Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu çok umutluydu; 'Pürüz yok, dualarınızı esirgemeyin' demişti Türkiye'den yola çıkarken...

İsviçre'deki tarihi üniversitede; ilk devlet üniversitesi olma sıfatını taşıyan Einstein'ın üniversitesi olarak da bilinen Zürih Üniversitesi'nde hazırlıklar tamamdı saatler 18.00'i gösterirken.

DAVUTOĞLU BEKLEDİ ERMENİ BAKAN GELMEDİ

18.15'te krizin ilk sinyalleri gelmeye başladı. Protokol akışında bir eksiklik vardı.. Evsahibi İsviçre ile Fransa ve Rusya'nın dışişleri bakanları ile AB'nin Yüksek Komiseri Javier Solana tören için hazırdı. Dışişleri Bakanı Ahmed Davutoğlu da protokolün imzalanacağı salonda yerini aldı. Ancak Ermeni heyetinden kimse yoktu.

Arabulucu Hillary Clinton ise tam üniversiteye doğru yola çıkmışken son anda Ermeni kanadından gelen haberle oteline geri döndü.

NALBANTYAN'DAN KARABAĞ İMASINA İTİRAZ

Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan, Davutoğlu'nun tören sonrasında yapacağı konuşmanın metnine itiraz ediyordu. Davutoğlu konuşma metnini Yukarı Karabağ sorununa doğrudan atıf yapmadan bölgenin istikrarına vurgu yaparak hazırlamıştı. Nalbantyan altı çizilmese de gizli Karabağ imasından rahatsız oldu...''Bu süreç ön koşulsuz olarak sürmeli" mesajını verdi.

TÜRKİYE DE İTİRAZ ETTİ MEKİK DİPLOMASİSİ BAŞLADI

Bunun üzerine Türkiye de Nalbantyan'ın konuşma metnini tartışmaya açtı. Metinde tarihi olaylara atıfta bulunulmasına itiraz edildi... Ve böylece süreç çıkmaza girdi. Ardından da mekik diplomasisi başladı..

Protokolün imzalanacağı salon boşaltıldı. Davutoğlu ve diğerleri; basın mensupları salondan çıkarıldı.

İşte tam da bu dakikalarda yani krizin ikinci saatinden itibaren bir bilgi kirliliği yaşanmaya başlandı... Protokol krizine bir de medya krizi eklendi. Resmi açıklamalar yapılmadığı için haber kaynakları birbiriyle çelişen bilgiler aktarmaya başladı.

ERMENİ BAKAN MUAMMASI: NALBANTYAN SIR OLDU

Örneğin Ermeni Dışişleri Bakanı Nalbantyan'ın nerede olduğuna dair bilgiler tam bir muammaydı.. Hatta AFP üstüste geçtiği haberlerle kendini yalanladı. Nalbantyan'ın üniversiteye doğru yola çıktığı duyuruldu önce; ardından yola çıkan araçtaki kişinin aslında Ermeni bakan değil Ermeni büyükelçi olduğu belirtildi. Bunun üzerine yeni bir tartışma başladı... ''Eğer protokolü Ermeniler adına büyükelçi imzalayacaksa Türkiye adına kim imzalamalı? Bakan mı büyükelçi mi'' gibi bir dizi spekülasyon dakikalarca tartışıldı haber kanallarında...

Krizin tırmanması üzerine arabulucular devreye girdi... Davutoğlu Ankara'yla temasa geçti. Gül ve Erdoğan'ı arayarak bilgilendirdi. Türkiye tören sonunda 'açıklama yapılmaması' formülünü geliştirdi. ABD, Rusya ve Fransa da bu formüle tam destek verdi. Ancak Nalbantyan buna da itiraz etti. Hillary Clinton Nalbantyan'ı sessiz törene ikna etti.

Ve Ermeni heyet sonunda üniversiteye geldi... Bakanlar salonda yerlerini aldı. Saatler 21.17'yi gösterirken 3 saatlik bir gecikmenin ardından imza töreni başlamış oldu. 5 dakika süren imzaların ardından toplu fotoğraf çekildi.

Nalbantyan tören boyunca gergindi; suratı genelde asıktı. Ahmed Davutoğlu imzaların atılmasıyla rahatlamış bir görüntü verdi.. Genelde gülen yüzü yine eksik olmadı; objektiflere de iki bakanın farkı böyle yansıdı...

İLK DAKİKA ŞOKU... PROTOKOL KRİZİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?

Türkiye ile Ermenistan arasında tarihi imzalar saat 18.00'de yapılması planlanan imza töreni ile atılacaktı. Önce 50 dakikalık bir gecikme yaşandı. İsviçre'de ne olup bittiği anlaşılamadı... Saat 18.50 itibarıyla yapılan açıklama skandalı ortaya koydu; törenin belirsiz bir süre için ertelendiği duyuruldu.

İsvçre'den imzaların atıldığı haberleri beklenirken ilk krizi Reuters haber ajansı duyurdu.. reuters törendeki açıklamalarla ilgili pürüz çıktığını; imzaların bu nedenle geciktiğini bildirdi. Amerikan yetkililer; son dakika krizinin ardından 'Süreç çökmedi.. Uzlaşma arıyoruz' açıklaması yaptı.

TÜRK HEYETİN AÇIKLAMASINA MÜDAHELEYE KALKTI

Saat 18.50 itbarıyla imza töreninin belirsiz bir süre için ertelendiği açıklandı. Belirsiz bir süre ifadesi; krizin boyutuyla ilgili ipucu veriyor.

Son dakika krizini Ermeni heyet çıkarttı... Ermeni Dışişleri Bakanı Nalbantyan Türk heyetin açıklama metnine müdahaleye kalkınca protokol süreci kilitlendi....

AP Ajansı ise haberinde 'Türk yetkililer Hillary Clinton'a yeni metin götürdü' ifadesi kullandı... İddialara göre Türk heyet Amerikalı diplomatların kaldığı otele yeni metni götürdü. Ancak bir yandan da Ermeni heyetle irtibatını sürdüren Amerikalı diplomatlar bu son metni Ermeni heyete kabul ettiremedi.. İtirazın Türk heyetinin hazırladığı ikinci metne geldiği belirtiliyor. Ancak ikinci metnin neden hazırlandığı ise bilinmiyor.

ERMENİ HEYET SALONA GELMEDİ BİLE

Zürih'teki AFP muhabirinin geçtiği haber ise tam bir skandalı anlatıyor... Habere göre Ermeni ve ABD heyetleri, imza töreninin yerel saatle 17.00'de (TSİ 18.00) düzenlenmesi beklenen Zürih Üniversitesi'ne gelmedi. Türk heyeti salondaydı... Ancak Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve yanındakiler Ermeni heyet salona gelmediği için tören salonundan ayrıldı.

Amerikalı sözcü Ian Kelly, ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın oteline döndüğünü açıkladı.

Kelly, Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbantyan'ın da Amerikan heyetinden bir yetkiliyle görüşmesinin beklendiğini kaydetti.

Tarafların süreci iyi yönetemediği ve son dakika krizinin iki tarafa da olumsuz yansıyacağı eleştirileri yapılıyor.

TARİHİ PROTOKOL KRİZİNDE TANSİYONU YÜKSELTEN DAKİKALAR... SON DAKİKA KRİZİ NASIL ORTAYA ÇIKTI... PROTOKOL ŞOKUNU DAKİKA DAKİKA OKUMAK İÇİN TIKLAYIN...

SAAT 21.32: Dünyanın gözü önünde imzalanan protokolde suratlar 3 saatlik krizin ardından asıktı... Özellikle de Nalbantyan'ın. Güleryüzüyle dikkat çeken Türk Dışişleri Bakanı Davutoğlu'nun yüzü bile pek gülmedi.

SAAT 21.25: Ve imzalar Amerikalı diplomatlar ve İsviçre Dışişleri Bakanı'nın önünde atıldı... Ermeni ve Türk bakanlar imzayı tamamladı; arabulucular alkışladı. Konuşma yapılmadı..

SAAT 21.19: Diplomaside sessizlik.. Sessiz protokol... Heyetler açıklama yapmayacak. Kriz konuşma yapılmaması formülüyle çözüldü.

SAAT 21.17: İmzalar atılıyor. Nalbantyan bilmecesi de çözülmüş oldu. Ermeni bakan şu anda imza atıyor.

SAAT 21.14: Ve tören 3 saati aşkın gecikmenin ardından başladı... Kriz çözüldü, uzlaşma açıklama yapılamaması yönünde sağlandı.

SAAT 21.13: Türk heyetinden edinilen bilgiye göre 'Bakanlar imza törenine girecek. Ancak konuşma yapılmayacak. Konuşma yapılmaması yönünde karar alınarak kriz çözüldü'.

SAAT 21.11: Hürriyet gazetesi diplomasi muhabiri Uğur Ergan'ın İsviçre'den verdiği bilgiye göre Nalbantyan muamması hala netlik kazanmış değil. Nalbantyan'ın binada olup olmadığı hala belli değil.

SAAT 21.09: Bilgi kirliliği sürüyor. 21.00'te imzalanacağı duyurulmuştu. Ancak şu dakika itibarıyla hala imzaya oturulmadı.

SAAT 20.56 CNN Türk'ün haberine göre Türk heyeti 'Hala çalışılıyor, belirsizlik sürüyor' açıklaması yaptı..

SAAT 20.37: Ermenistan Dışişleri bakanlığı protokolün saat 21.00'de imzalanacağını açıkladı.

SAAT 20.25: Nalbantyan yerine Aznazur protokolün imzalacağı üniversiteye geldiği için şimdi yeni bir tartışma yaşanıyor. Protokole imza atacak kişi büyükelçi Aznazur olacaksa diplomasiye göre masanın karşı tarafına oturacak kişinin de aynı düzeyde olması gerekiyor. Yani Türk heyetinin adına imzayı Dışişleri bakanı Davutoğlu yerine Türk büyükelçinin yapması gündemde.

SAAT 20.23: NTV'nin haberine göre şu anda üniversitede bulunan kişi Ermeni Dışişleri bakanı Nalbantyan değil Ermeni büyükelçi Aznavur.. Aznazur diasporanın önde gelen isimlerinden biri. Ancak Nalbantyan'ın neden protokolün yapılacağı salona gelmediği bilinmiyor.

SAAT 20. 21: Tam bir bilgi kirliliği yaşanıyor... Nalbantyan'ın üniversiteye geldiği bildirilmişti. Bunu duyuran ise Fransız haber ajansı AFP'ydi. Ancak AFP daha sonra Nalbantyan'ı getirdiği sanılan konvoydan Ermeni Büyükelçi Aznazur'un çıktığını belirtti.

SAAT 20.15: Dışişleri bakanlarının imzalar için bir araya geldiği belirtiliyor.

SAAT 20: 10: Dışişleri Bakanı Ahmed Davutoğlu'nun da imzayı atıp atmayacağı tartışılıyor.

SAAT 20.03: Farklı kaynaklara göre ise Nalbantyan henüz üniversiteye ulaşmadı... Heyetler henüz bir araya gelmedi. 

SAAT 19.57: Tören salonunun kapıları açıldı... Gazetecileri tören salonuna alma hazırlığı var...

SAAT 19.50: Ermeni Dışişleri Bakanı Nalbantyan'ın da protokolün imzalanacağı Zürih Üniversitesi'ne geldiği belirtiliyor.

SAAT 19.42: Hillary Clinton şu anda protokolün imzalanacağı otelde. Ancak imzaların atılacağı kriz nedeniyle salon boşaltılmıştı.

SAAT: 19.39 Hillary Clinton, Dışişleri Bakanı Nalbantyan ile otelde görüşmesine son vererek otelden ayrıldı ve protokolün imzalanacağı Zürih Üniversitesi'ne doğru yola çıktı. Ancak Nalbantyan'ın nereye gittiği konusunda bir bilgi yok.

SAAT 19.17: Arabuluculuğu Hillary Clinton yürütüyor. İlk dakikalarda protokol törenine katılmayacağı açıklanan Clinton'ın aslında son dakika pürüzü nedeniyle üniversiteye gelmediği anlaşıldı.

SAAT 19.10: Arabulucular devrede; müzakerelerin arabulucular tarafından sürdürüldüğü belirtiliyor.

PROTOKOL TÖRENİNE KİMLER KATILIYOR

İsviçre'nin Zürih kentindeki protokol törenine Türkiye adına Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Erivan adına ise Ermenistan Dışişleri Bakanı Edvard Nalbantyan katılıyor.  

 İmza törenine Rusya Dışişleri  Bakanı Sergey Lavrov, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner, Avrupa Konseyi'ne  başkanlık eden Slovenya'nın Dışişleri Bakanı Samuel Zbogar ile AB Ortak Dış  Politika ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi Javier Solana da katılması bekleniyor. Ancak temsilcilerin henüz imza salonunda görülmediği belirtiliyor.

AP ajansının haberine göre son dakika gelişmesi daha önce törene katılacağı açıklanan Hillary Clinton'un törene katılmayacağı yönünde.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün geçen yıl Eylül ayında Erivan'a yaptığı ziyaretle başlayan yakınlaşma süreci dahilinde, 1 Eylül 2009'de Türkiye ve Ermenistan dışişleri bakanlıkları iki ülke arasında protokollerin imzalanması için mutabakata varıldığını açıklamıştı.

Varılan mutabakata göre, imzalanacak olan protokollerin yürürlüğe girmesi için Türkiye ve Ermenistan meclislerinin onayı gerekiyor.

Türkiye ile Ermenistan arasındaki son resmi belge 13 Ekim 1921’de Kars’ta imzalanmıştı.

PROTOKOLLER NE GETİRECEK?

Protokoller, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden inşa edilmesini öngörüyor.

Protokole göre, Türkiye ve Ermenistan karşılıklı olarak temsilcilikler açacak ve dışişleri bakanlıkları arasında düzenli siyasi istişare gerçekleştirilecek.

Ayrıca Türkiye ve Ermenistan, aralarındaki sınırı uluslararası hukukun ilgili antlaşmalarında tarif edildiği şekliyle karşılıklı olarak tanıdıklarını teyit etmiş olacak. Protokolün yürürlüğe girmesinden itibaren 2 ay içerisinde de sınır açılacak.

Tarihsel sorunlar için de, kaynak ve arşivlerin tarafsız bilimsel incelemesini yapmak üzere bir alt komite kurulacak. Komitede Türk, Ermeni ve İsviçre temsilcileriyle diğer uluslararası uzmanlar yer alacak.

İngiliz Financial Times gazetesi, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini öngören protokollerin imzalanmasının, bölgesinde barışı destekleyen bir strateji izleyen Türkiye için bir zafer olacağını yazdı.

DIŞ BASININ YORUMLARI DİĞER SAYFADA... OKUMAK İÇİN TIKLAYIN..

Financial Times gazetesi, iki ülke ilişkilerinin normalleştirilmesi için atılacak imzalarla, hem diplomatik ilişkilerin yeniden inşasının sağlanacağını, hem de sınırın açılacağını belirtti.

ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton'ın da imza törenine katılacağını anımsatan gazete, bunun da ABD'nin Kafkasya bölgesine verdiği önemi gösterdiğini bildirdi.

Financial Times, "Bölgesinde barışı destekleyen bir strateji izleyen Türkiye için bu bir zafer olacak" yorumunu yaptı.

Times gazetesi ise, "Ermenistan ve Türkiye yüzyıllık husumete bugün son verecek" diye yazdı.

AVRUPA'NIN SIN KAPALI SINIRI DA AÇILACAK

Haberde, yüksek düzeyli diplomatlar tarafından da izlenecek imza töreninde Türkiye ve Ermenistan Dışişleri Bakanlarının imzalayacağı protokollerle, "Avrupa'nın son kapalı sınırının açılacağı" kaydedildi.

Gelecek Çarşamba günü oynanacak Türkiye-Ermenistan maçına da değinen gazete, "Bu maç, ilişkilerin yeniden inşası için son tarih niteliği taşıdı" yorumunu yaptı. Times, imza töreninin, iki ülke kamuoylarındaki çeşitli grupların protestolarına yol açtığını da yazdı.

İKİ ĞLKE ARASINDA TARİHİ GELİŞME

Fransa'daki siyasi gazeteler de, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesini "tarihi gelişme" olarak yorumladı.

Liberation gazetesi, iki ülkenin ilişkileri gerilimden arındırma yolunu tercih ettiğini yazarken, aradaki mevcut sorunlara rağmen, iki ülke yönetiminin bugün bir araya gelerek tarihi protokole imza atacağını duyurdu.

Gazete, Fransa Dışişleri Bakanı Bernard Kouchner'in, "bunun bölge barışı ve istikrarına büyük katkı yapacağı" yolundaki açıklamasına yer verdi.

Le Figaro gazetesi de geniş bir şekilde verdiği haber-yorumda, geçmişteki önemli sorunlara rağmen, iki ülke yöneticilerinin ilişkileri normalleştirme kararı aldığını yazdı.

Yukarı Karabağ ve enerji hattı konusundaki gelişmelere ayrıntılı yer verilen haberde, bu konuların bölge ülkeleri ile Rusya ve ABD'yi de yakından ilgilendirdiği yorumu yapıldı.

Le Figaro'daki yorumda, "Rusya ve ABD bölgede rakip. Ancak ortak çıkarları var. Bölgede istikrar istiyorlar. Bu amaçla Ermeni, Azeri ve Türk işbirliğini destekliyorlar" ifadesi kullanıldı.