Kritik eyaletler başkanı belirleyecek

ABD'de yapılan kamuoyu yoklamaları, Başkan George Bush ile Demokrat rakibi John Kerry arasındaki yarışın başabaş gittiğini gösteriyor. Peki kim bu kritik eyaletler?

Ancak ulusal kamuoyu yoklamaları, Seçiciler Kurulu yüzünden yarışın asıl doğasını yansıtmıyor. Bir avuç dolusu kilit eyalet, seçimlerin sonucunda belirleyici olabilir. Kilit eyalet nedir? Başkanlık yarışının rekabete dönüştüğü sadece bir kaç eyalet var. New York, Illinois ve California gibi eyaletlerde, John Kerry iki haneli rakamlarla önde gidiyor. Georgia, Teksas ve Wyoming gibi eyaletlerde ise, George Bush en az 20 puan önde. Ancak bu kilit eyaletlerde yarış ya çok kıyasıya sürüyor ya da adaylardan biri bir ya da iki puan önde gidiyor. Adaylardan biri bile bu eyaletlerde kazanamayabilir. Bu eyaletler neden önemli? ABD Başkanı doğrudan seçilmiyor, kimin başkan olacağına dolaylı yoldan, Seçiciler Kurulu vasıtasıyla karar veriliyor. Eyaletlere ve Columbia bölgesine (Washington) dağılmış 8 seçiciler kurulu üyesi var. Maine, Nebraska ve bu seçimlerden sonra büyük ihtimalle Colorado dışında tüm eyaletlerde, Seçiciler Kurulu için oy hakkı, "kazanan herşeyi alır" ilkesine göre belirleniyor. Yani bir eyalette en çok oyu alan aday, o eyaleti temsil edecek Seçiciler Kurulu üyelerinin tamamını kazanmış oluyor. Bir adayın seçilebilmesi için 270 oy alması gerekiyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde oylar, kabaca yarısı Kerry'e yarısı da Bush'a olmak üzere, ikiye bölünmüş durumda. Bu güçlü şekilde kendilerine bağlı eyaletlere rağmen, adayların herhangi birisi henüz kazanmasına yeterli olacak 270 oya sahip değil. Bu yüzden, hala rekabet ortamının olduğu bir avuç kilit eyalet, yarışın kızıştığı yerler olarak karşımıza çıkıyor. Kamuoyu yoklamaları Evet, yani yarışın asıl durumunu, ülke geneline yayılan yoklamalar değil, daha çok eyalet bazındaki kamuoyu yoklamaları ve bu yoklamaların Seçiciler Kurulu'na etkisi gösteriyor. Ulusal kamuoyu yoklamaları yarışın kıyasıya geçtiğini açık biçimde ortaya koyuyor ama, Seçiciler Kurulu bazında kimin kazanacağını yansıtması şart değil. Hangi eyaletlerde hala rekabet yaşanıyor? Başkanlık yarışı dokuz eyalete kadar inmiş durumda: New Mexico, Florida, Ohio, Pennsylvania, Wisconsin, Iowa, Minnesota, Nevada ve New Hampshire. Adaylar, tüm kaynaklarını bu eyaletlere aktarıyorlar. Bu eyaletlerde yayınlanan televizyon reklamlarını artırılıyor. Hem adaylar hem de yardımcıları, kararsızları son dakikada yanlarına çekebilmek için ülkenin farklı köşelerindeki bu eyaletleri baştan başa katediyorlar. Bazı yorumcular, alaycı bir tavırla Başkan Bush'un asıl Pennsylvania Valiliği için yarışabileceğini söylüyorlar. Ne de olsa Bush, bu eyalette tam 43 miting düzenledi. Devletin kamuoyu yoklamalarına göre kim önde? Zogby İnteraktif Kamuoyu Araştırma Kuruluşu'na göre 22 Ekim Cuma günü itibariyle, George Bush 264'e 274 oyla Seçiciler Kurulu'nda kazanan taraf olacak. Zaten, George Bush 2000 seçimlerinde de Al Gore'u 266'ya 271 oyla geçmişti. Ayrıca Gore, Bush'tan 500 bin daha fazla oy toplamıştı. Yarışın başa baş gitmesine bağlı olarak geçmişte Florida'da yaşananlara benzer sorunlar çıkması bekleniyor mu? Evet, üstelik bu sorunlar şimdiden başladı bile. Dünyadaki tüm seçim sistemlerinde belli bir miktarda sahte oy kullanıldığı ya da oy pusulaları üzerinde oynandığı kabul ediliyor. Ancak Amerikan seçim sistemindeki zaaflar bu durumun ciddiyetini artırıyor. Çünkü taraflardan birinin zaferi elde etmesi, bazı kilit eyaletlerdeki birkaç yüz oya bağlı olabilir. ABD, bu sorunları 2000 seçimlerinden sonra düzeltmeye çalıştı. Çıkarılan bir yasa ile seçimlerde kullanılan delikli kart sisteminin değiştirilebilmesi için mali yardım toplanmaya çalışıldı, ancak Ohio gibi kilit önemdeki bir eyalette hala eski sistem kullanılıyor. Yasa, ayrıca seçmen kaydı teyit edilmemiş seçmenlerin, geçici pusula kullanarak oyunu vermesini sağlıyor. Pek çok kişi, başkanlık yarışı başa baş gittiği takdirde, bu geçici pusulaların yasal mücadeleye imkan verebileceği endişesinde. İŞTE KİLİT EYALETLER Florida - 27 oy Pennsylvania - 21 oy Ohio - 20 oy Minnesota - 10 oy Wisconsin - 10 oy Iowa - 7 oy Nevada - 5 oy New Mexico - 5 oy New Hampshire - 4 oy BBC