Kripto para hakkında yasal haklarım neler?

Kripto para hakkında yasal haklara dair önemli soruları Tilegal Avukatlık bürosundan Avukat Savaş İnandıoğlu bfmedia okurları için yanıtladı.

Tilegal Avukatlık bürosundan Avukat Savaş inandıoğlu bfmedia'ya özel açıklamalarda bulundu.

Kripto paraların muhafazası, geleneksel olarak paraların bankalarda muhafazasından oldukça farklıdır. Hukukumuzda henüz Bitcoin ve benzeri paraların tam olarak tanımı yapılmamıştır. Kripto para kişilerin mal varlığından sayılmakta olup, TCK anlamında mal varlığına karşı işlenen suçlar kapsamında, maddi vakıanın detaylarına göre değişmekle birlikte, dolandırıcılık, hırsızlık, güveni kötüye kullanma suçunu veya TCK 243 anlamında bilişim sistemine sızma ve değiştirme suçunu gündeme getirebilecektir. Bu hususlar ceza mahkemeleri tarafından değerlendirilip, somut olayın verilerine göre bir karar bağlanacaktır. Böyle bir durumla karşılaşan birisin derhal bu durumu Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusu şeklinde iletmesi uygun olacaktır, ancak bununla birlikte belirtmek gerekir ki, bu platformların sorumluluğu hangi ülkede kurulu olduğuna, seçim yapılan hukuka, aralarında yapılan sözleşmeye ve o ülkenin düzenlemelerine göre farklılık gösterebilir. Bu hukuki girişimin yanında elbette mağdur kişi, ilgili devletin idari makamlarına, ilgili bakanlıklara da dilekçe vererek idari önlemler alınmasını talep edebilecektir. Bu nedenle, Türkiye’de bulunan bir kişi olan yatırımcı, dünyanın başka bir yerinde, hiç bilmediği, tanımadığı bir kişinin işlediği suça maruz kalır ki, çoğu zaman savcılıklar bu kişileri tespit etme noktasında dahi çok yetersiz kalabilirler. 

Vergi ödemem gerekiyor mu?
Bazı ülkeler vergi konusunda çeşitli düzenlemeler getirmeye çalışmaktadırlar. Kripto paranın en çok kullanıldığı ülkelerden olan Almanya’da özel bir tür para olarak görülmektedir ve özel bir düzenleme ile vergilenlendirilmesi hukuki bir zemine oturtulmuştur. Ülkemizde ise bununla ilgili vergi hukuku açısından açık bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Her ne kadar Bitcoin ve benzerinin statüsü Türkiye’de henüz hukuki olarak düzenlenmemiş olsa da gelir elde etmek amacıyla sürekli olarak yapılan bir faaliyet söz konusuysa bu faaliyet sonucu ortaya çıkan gelir vergilendirilecektir. Zira, Türk Hukuk sisteminde elde edilen gelir, nereden gelirse gelsin belli istisnalar dışında vergiye tabidir. 

Kripto paralar Gelir Vergisi Kanununda düzenlenmiş olan "Değer Artış Kazancı ve Arızi Kazanç" olarak ikiye ayrılmış olan Diğer Kazanç ve İratlar kategorisine yakın olduğu olarak değerlendirilebilir. Bir ticari faaliyet olarak sürekli olarak bu tür paranın alım satımı yapan birinin ticari kazanç sağladığı söylenebilecek, bu durumda kurumlar vergisi söz konusu olabilecektir. Ancak bunun sürekli değil bir seferlik yapıldığı kabul edilirse, gelir vergisi söz konusu olacağı söylenebilir. 

İşlem yaptığım kripto borsası hack’lenirse ne olur?
Kripto para borsası, kısmen alışılagelmiş borsaların çalışma prensipleriyle paralel olsa da, aslında tabi olduğu hukuki statü açısından farklıdır. Temelde kişiler belli fiyatlarla buradan kripto para alırlar ve satarlar. Ancak, menkul kıymetler borsasında olduğu gibi, menkul kıymetin sahibi ile satın almak isteyen yatırımcı arasında bir güven kuruluşu olan aracı kurum yoktur. Yani, buralar aslında doğrudan alım satımın yapıldığı platformdur. Bu borsaların arkasında çoğu zaman sermaye yapısı güçlü yapılar olup olmadığı muammadır ve ilgili devletlerin kontrolünde ve garantisinde bir yapı olmadığından tamamen alıcının güvenine, satıcının da mali yapısı ve ticari basiretine dayalı bir sistem söz konudur. 

Bu yapıların teknik olarak nasıl korundukları, müşterilerine ait değerlerin kötü niyetli üçüncü kişiler tarafından saldırıya maruz kalması da en önemli sorunlardan birisidir. İşte tam da burada devletlerin, bu borsaları denetlemesi, yaptırım uygulaması, karşılık talep etmesi son derece önemli hale gelmektedir. Bir başka değişle, yapılacak düzenlemelerle, sanal olarak yapılan bu işlemlerin en çok maruz kalacağı bilişim saldırılarına karşı, toplumun refahını sağlamakla görevli olan devletlerin kayıtsız kalmaması ve ilk etapta bunları engelleyecek teknik alt yapının oluşturulmasını sağlaması, oluşturmayanların faaliyetlerini durdurmaya kadar gidecek yaptırım uygulaması gerekmektedir. Bu borsaların hack'lenmesi halinde maalesef yatırımcı ile mal sahibi baş başa kalmakta ve çoğu zaman yatırımcının parasını alması oldukça zorlaşmaktadır. 

Kripto para borsalarıyla sözleşme imzalarken nelere dikkat etmeliyim?
Öncelikle bu borsalarda işlem yapanların, bu borsaların hangi ülkede kurulduklarını ve hangi hukuka tabi olduklarına dikkat etmeleri gerekir. Zira, özellikle küçük yatırımcı için ileri karşılaşabileceği bir hukuki sorunda sorumlunun kim olduğu, hangi ülkede dava edileceği, bu ilke hukukundaki koruma tedbirlerini bilmesinde fayda vardır. Hukukta egemen olan sözleşme serbestisi prensibine göre, belli istisnalar dışından taraflar böyle bir sözleşme üzerinde diledikleri şartlarda anlaşabilecektir. Öyle zannediyoruz ki, ileri bu hususta özel konvansiyonlar, genel düzenlemeler yapılıp, bir çok ülke tarafından iç hukuklarına aktarılacaktır. Ancak, mevcut haliyle, bu borsalarla yapacakları sözleşmeleri dikkatlice okumaları, sistemden çıkmak istediğinde parasına kavuşabilmesinin şartlarını, ödeyecekleri hizmet bedelleri gibi önemli konuların sözleşmede nasıl düzenlendiğini çok iyi irdelemeleri gerekmektedir. Bitcoin ve benzeri paralar ile ödeme yapılması vs gibi durumlarda da, geleneksel parada olduğu gibi, kara paranın aklanması ihtimallerine karşılık gerekli incelemelerin yapılarak, tedbir alınmasında fayda olduğunu düşünüyorum.