Kontrolsüz spora başlamayın

Spor, sağlıklı yaşam demek. Ancak son zamanlarda genç sporcuların ani ölümleri sıkça yaşanıyor.

Böyle bir tehlikeyle karşı karşıya kalmamak için spora başlamadan önce rutin sağlık kontrolünden geçmek gerekiyor. Sağlıklı yaşam adına spor yapmak son zamanlarda oldukça moda. Zaten bu nedenle spor salonlarına yazılıyoruz, sabahları sahilde yürüyüşe çıkıyoruz, bisiklete biniyoruz, tenis öğreniyoruz... Spora başlamadan önce, hiçbirimiz bir spor sağlığı merkezine gidip kendimiz için en uygun olan sporu seçmiyoruz, spor yaparken dikkat edilecek noktaları öğrenmiyoruz. Sadece amatörce spor yapanlar değil profesyonel anlamda spor yapan birçok kişi de bu noktalara dikkat etmiyor. İster amatör ister profesyonel olun spor bilinçli yapıldığı takdirde yararlı olduğunu unutmamak gerekiyor. Aksi halde sakatlanmalar, yaralanmalar ve hatta ani ölümler görüldüğü biliniyor. Her ne kadar sporda ani ölümler çok sık gözlenmese de son zamanlarda rastlanan genç, profesyonel sporcuların ölümlerinin akıllarda soru işareti bırakıyor. Acıbadem Hastanesi Bakırköy Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Zeki Öngen “Lise ve üniversite çağlarındaki genç insanlarda spor sırasında görülen ölümlerin çoğunun altında doğuştan bozukluklar yatmaktadır. Diğer nedenler ise kalp kasının iltihabı ve erken yaşta görülen damar sertliğidir.” diyor. Aslında bu ölümleri spora başlamadan önce yapılacak muayene, çekilecek elektrokardiyografi gibi basit incelemelerle önlenebilir. Acıbadem Hastanesi Kadıköy Spor Hekimliği Bölümünden Uzm. Dr. Çağlayan Yergin spor yapmayı planlayan herkese şu uyarıda bulunuyor: “Spora başlamadan önce ve aktif spor yaparken kişinin bir uzman hekime danışarak fiziksel kapasitesi hakkında bilgi sahibi olması gerekir.” Erkekler risk altında Sporda ani ölüm görülme olasılığı çok düşük bir ihtimal. Uzm.Dr. Çağlayan Yergin istatistiksel olarak Türkiye için bir oran vermenin zor olduğunu belirterek A.B.D.’de yapılan araştırma sonuçlarından bahsediyor: “1975 – 1983 yılları arasında yapılan bölgesel bir çalışmada, atletlerde 30 yaşın altında görülen ani ölüm sıklığı 200.000’de birdir. 30 – 65 yaş arasında ise 7.600 kişide birdir.” Yaşla birlikte ölüm oranının artıyor. Bununla beraber erkeklerde ölüm oranının daha yüksek olduğu görülüyor. Acıbadem Hastanesi Kadıköy Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Sabri Narman bunun nedenini şöyle açıklıyor: “Son yıllarda özellikle genç erkek sporcularda, spor yaparken ani ölümlerin görüldüğünü bildiren pek çok rapor vardır. Bunun en önde gelen nedeni kadınların spor etkinliklerine erkekler kadar katılmaması ve katılımlarında erkekler kadar ağır spor yapmamalarıdır.” Kalıtımsal faktörler Spor dalları arasında futbol, basketbol ve atletizm ani ölümün en sık görüldüğü spor dalları arasında yer alıyor. Ölümler spor sırasında ya da etkinlikten hemen sonra görülüyor. Bunun sebebi spor dalının ağır olmasından kaynaklanmıyor. Ölümlerin altında yatan nedenleri Prof. Dr. Öngen şöyle açıklıyor: “Ölümlerin nedeni %90 ritim sorunudur. Sağlıklı kalp kasından ritim bozukluklarının oluşması beklenen bir durum değildir. Kalp kasının, herhangi bir nedene bağlı olmaksızın daha çok kalıtımla geçen bir bozukluk nedeniyle kalınlaşması, genç sporcu ölümlerinin en önde gelen sebebidir. Ailesinde bu tür hastalığı olduğu bilinen kişiler, eğer spor yapacaklar ise bu yönden, bir kardiyolog tarafından incelenmelidirler. Hele bu kişilerin yakınlarında erken yaşta birden ölüm öyküsü varsa, bu kişilerin özellikle yarışmalı sporlar yapması engellenmelidir.” Sinyalleri önemseyin Yapılan araştırmalar aniden ölen sporcuların yüzde 80’inin ölmeden birkaç hafta önce bazı rahatsızlıklardan yakındıklarını ortaya koyuyor. Prof. Dr. Narman bu belirtileri şu şekilde sıralıyor: · Göğüs ya da mide ağrısı · Sırt ağrısı · Baş dönmesi · Düzensiz kalp atışları · Yorgunluk 35 yaş ve sonrası... Genç sporcu ölümleri yanında, önemli olan bir başka konu ise özellikle 35 yaşından büyük kişilerin spor yaparken karşılaşacakları riskler. Bu grup ani ölümlerin en sık rastlanan nedeni olan damar sertliğinin görüldüğü yaş grubunu oluşturuyor. Ancak bilindiği gibi bu yaş grubuna düzenli egzersiz öneriliyor. İşte bu noktada Prof. Dr. Öngen 35 yaş sonrası spora başlayacaklara şu önerilerde bulunuyor: “Bu kişiler spora başlamadan önce mutlaka hekime danışmalıdır. Damar sertliği yüksek olan olgularda, egzersiz EKG’si ve ekokardiografi incelemeleri, basit inceleme yöntemlerine eklenmelidir.” Sıcaklara dikkat! Ani sporcu ölümlerinin bir sebebi de sıcak çarpmaları. Yazın yaklaştığı şu günlerde sıcak bitkinliğine ve çarpmasına karşı özellikle dikkatli olmak gerekiyor. Prof. Dr. Narman sıcak çarpmasında karşılaşılan belirtileri şu şekilde sıralıyor: “Solukluk, kas krampları, bitkinlik, kuvvetsizlik, baş dönmesi baş ağrısı, bulantı, kusma ve baygın en çok görülen tablodur. Cilt genelde soğuk ve nemlidir.Ciltte terleme olur veya olmaz.Nabız hızlı ve zayıftır. Solunum yüzeysel ve hızlıdır. Bazı vakalarda bilinç kaybı gelişir.” Sıcak çarpmasını önlemek için dikkat edilmesi gereken noktalar ise şunlar: · Serinlemek · Spor öncesi 10-14 gün sıcak iklime alışmak · Sportif aktivite süresince her 20 dakikada bir bol su içmek · Kafein,alkol ve fazla şeker içeren içeceklerden kaçınmak · Sportif aktivite süresince sık mola almak · İnce, bol ve açık renk giysi giymek.