Kıdem tazminatı düzenlemesi nasıl yapılacak?

2015 yılı kıdem tazminatı bekleyenlere büyük müjde geldi. Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı düzenlemesi nasıl olacak? Kıdem tazminatı şartları ve 5 soruda kıdem tazminatı ile ilgili merak ettiğiniz her şey haberimizde.

Çalışma Bakanlığı'na göre; çalışanların yüzde 10'u kıdem tazminatı alabiliyor. Bakan Çelik, sadece bir günde 505 işçinin tazminatını alamadığı için başvurduğunu açıkladı. Daha önce tartışılan tasarıya göre; işveren kurulacak fonda ayda %4 oranında prim ödeyecek. Paraya 15 yıl dokunulmayacak. Sonunda işçiler her yıl için 15 günlük ücret tutarında hak kazanacak.

YARI YARIYA DÜŞEBİLİR

Bu tasarı, şu anki kıdem tazminatı hakkından neredeyse yarı yarıya kesintiye gidilmesi anlamına geliyor. Fonda birikecek paranın değerlenmesi sonrası bu farkın ortadan kalkacağı ifade edilmesine rağmenişçi tarafı "hak kaybı yaşanacağı" konusunda ısrar etti ve kayba neden olabilecek herhangi bir adımı genel grev nedeni sayacağı pek çok kez ifade etti.

 

Başbakan Ahmet Davutoğlu “Ekonomide Dönüşüm Programı” kapsamında işgücü piyasasını etkinleştirmede yeni dönemle ilgili önemli ipuçları verdi. Eylem planının en önemli maddelerinden birisi ise kıdem tazminatı. İşte Milliyet'ten Cem Kılıç'ın köşesine taşıdığı kıdem tazminatıyla ilgili ayrıntılar...

Kıdem tazminatı konusunda daha önce atılan adımlar sonuca ulaşmadı, kıdem tazminatı fonu hayata geçemedi. İşçi tarafı kıdem tazminatında hak kaybına neden olabilecek bir adımı genel grev nedeni sayacağını ifade etti. Bu yüzden mutabakat sağlanması şart.

“Her 1 yıllık kıdemin karşılığı 1 aylık brüt ücret” şeklindeki düzenleme aslında diğer ülkelere göre daha kapsamlı bir hak. Ancak diğer ülkelerde sosyal korumayı sağlayan başka mekanizmalar da var. İşsizliksigortasından daha fazla kişinin yararlandığı, esnek çalışmanın yaygın olduğu bu ülkelerde kıdem tazminatı tamamlayıcı bir hak.

KARŞILIK AYRILMIYOR

İşverenler için önemli bir maliyet olan kıdem tazminatı işverenleri zorluyor. Tazminat için şirket kasasında karşılık ayrılmalı ancak birçok işletme için planlanamayan bir maliyet olan kıdem tazminatı, ödenmesi halinde işverenleri finansal açıdan zorluyor.

 

Kıdem tazminatında gündeme gelen fon düzenlemesi, işverenler tarafından yüzde 4 oranında prim ödenmesini ve biriken paranın 15 yıl boyunca işçi tarafından dokunulamamasını öngörüyordu.
Bu sistem işçi adına tazminatın fonda birikmesini ve bu sürenin sonunda her yıl için ortalama 15 günlük ücret tutarında tazminatın hak kazanılmasını sağlıyordu. Kıdem tazminatı hakkından yarı yarıya kesinti anlamına gelen düzenleme işçilerin tepkisini çekmişti.

Fonda birikecek paranın değerlenmesi sonrası bu farkın ortadan kalkacağı ifade edilmesine rağmen işçi tarafı bu hesaplamanın doğru olmadığını ve hak kayıplarının yaşanacağına dikkatleri çekmişti.
Bu nedenle işçi tarafının bu endişesini ortadan kaldıracak bir adımın atılması şart. Bu eksiklik giderilir ve daha fazla işçinin tazminata erişmesi mümkün hale getirilip, mevcut haklardan geri adım atılmazsa bu mesele çözüme kavuşturulabilir.

Aksi halde çalışma barışının kalıcı olarak bozulması söz konusu olacak.

KIDEM DÜZENLENECEK

Başbakan Ahmet Davutoğlu, 10. Kalkınma Planı’nda belirlenen 25 öncelikli dönüşüm programından son pakette yer alan sekiz programı ve bunlara ilişkin 380 eylem planını açıkladı. Sekiz başlıktaki program 380 adet eylemden oluşuyor.

Kıdem tazminatı sisteminde yaşanan sorunların çözümü için ilgili sosyal taraflarla istişare içinde gerekli mevzuat düzenlemelerini yapacaklarını bildiren Davutoğlu, şunları kaydetti: “Bu çok uzun süredir gündemimizde. Bununla ilgili etkin ve herkesle istişare içinde bir politika gerçekleştireceğiz. İşsizlik sigortasından yararlanma koşullarını esnetmek ve yararlanma sürelerini artırmak için mevzuat çalışmaları yapacağız. Mevcut esnek çalışma sistemlerini daha güvenceli hale getirecek yeni esnek çalışma sistemlerini içeren mevzuat çalışması yapacağız.”

İşsizlik sigortası alan sayısı artacak

 

Başbakan’ın açıklamalarına göre işsizlik sigortası fonundan daha fazla işsiz yararlanabilecek. İŞKUR’un verilerine göre Ekim 2014 döneminde işsizlik sigortasından 261.360 kişi yararlanmış. Aynı dönemde toplam işsiz sayısı 3 milyon 43 bin. Yani işsizlerin yalnızca yüzde 8.5’i bu sigortadan yararlanabiliyor. Bu da, basit olarak her 10 işsizden yalnızca birisine karşılık geliyor. İşsizlik fonunda biriken para tutarı ise 80 milyar TL’ye karşılık geliyor.

120 GÜN ŞARTI KISALIYOR

İşsizlerin işsizlik sigortasından yararlanamama nedenlerinden en önemlisi son 120 gün kesintisiz prim ödemiş olma şartı. Bu şartın kaldırılması veya kısaltılması ile işsizlik sigortasından yararlanacak işsiz sayısı artacaktır.

Diğer yandan işsizlik sigortasından yararlanmak için son 3 yıl içerisinde en az 600 gün prim ödeme koşulu da esnetilirse fondan yararlanan kişi sayısı artar.

Bu konudaki denge gözetilirken işsizlik sigortasından maaş alan kişilerin çalışmak yerine işsizlik maaşı almayı tercih etmelerini engelleyecek mekanizmaların da planlanması gerekiyor. Aksi takdirde kaş yapalım derken göz çıkartılabilir.

5 SORUDA KIDEM TAZMİNATI

1- Kıdem tazminatında şu anki uygulama ne?

Aynı işverene bağlı en az 1 yıl çalışmış olan ve iş sözleşmesi belirli nedenlerle son bulan işçi bu tazminatı alabiliyor. Askere gidecek işçi, evlendikten sonra 1 yıl içinde işinden ayrılan kadın işçi, 8.9.1999 öncesi sigorta girişi olan ve 15 yıl 3.600 gün sigortalılık süresini dolduran işçi, emekliliği gelen işçi de işinden ayrılınca kıdem tazminatı alabiliyor. Her 1 yıllık çalışma karşılığında 1 aylık brüt ücret tutarında tazminat alınıyor.

2- Peki kıdem tazminatı fonu ne getirecek?

Bireysel esasa dayalı kurulacak fon ile işçinin hesabında tazminatın birikmesini ve belirli bir süre sonunda işten çıkış nedenine bağlı olmaksızın bu tutarın işçiye ödenmesini öngörüyor. Bu fona işveren tarafından her ay belirli oranda prim ödenecek.

3- İşveren neden istemiyor?

İşverenler şu anki uygulamada yalnızca 10 işçiden 1’ine kıdem tazminatı ödüyorlar. Fon hayata geçerse her işçi için aylık prim ödemek durumunda kalacaklar. Diğer yandan işçi istifa etse de belirli bir süre sonunda kıdem tazminatını alabileceği için işverenler çalışanlarını ellerinde tutamamaktan korkuyorlar.

4- Fon gelirse hak edilmiş tazminatlar ne olacak?

Bu toplu para işverenden alınarak fona devredilecek veya birikmiş tazminatlar işçiye ödenerek fona yeni bir başlangıç yapılacak. Türkiye’de birçok işveren kıdem tazminatı için herhangi bir karşılık ayırmadığından toplu ödemelere karşı duruyor.

5- Kıdem tazminatında işçi ne istiyor?

İşçi mevcut hakkının korunmasını ve 1 yıllık çalışması karşılığında 30 günlük ücreti tutarındaki kıdem tazminatı hakkının sürmesini istiyor. Kıdem tazminatı fonunda 1 yıl karşılığı 12 ila 15 gün arasında tazminat ödenmesi planlanıyordu.

Almanya’da bir yıla yarım maaş ödeniyor

Almanya Bireysel nedenlerle işten çıkarma gerçekleşmiş ise kıdem tazminatı uygulanmıyor. Eğer fesih işletmenin gerekleri veya zorlayıcı nedenlerle gerçekleşmiş ise çalışan 3 hafta içerisinde durumu mahkemeye taşımadığı taktirde kıdem tazminatı alabiliyor. Her 1 yıl için 15 günlük ücret şeklinde kıdem tazminatı ödemesi yapılıyor.

Avustralya 2 yıl kıdemi olana 4 maaş, 3 yıl kıdemi olana 6 maaş, 4 yıl kıdemi olana 7 maaş 4 yılın üzerinde kıdemi olana 8 maaş kıdem tazminatı veriliyor. 15’ten az çalışanı olan işletmelerde uygulanmıyor.

Danimarka Mavi yakalılar için uygulanmıyor. Beyaz yakalılar için 12 yıl kıdemi olana 1 maaş, 15 yıl kıdemi olana 2 maaş, 18 yıl kıdemi olana 3 maaş kıdem tazminatı veriliyor.
Hindistan 1 yıldan fazla süredir aynı işletmede çalışanlar için ekonomik nedenli ve bireysel yetersizlik sebebiyle gerçekleşen fesihlerde bir yıl çalışma için 15 günlük ücret, 6 ay ve fazla için bu oranlı uygulama söz konusu.

İtalya hiçbir çalışana uygulanmıyor

Polonya Emeklilik durumunda yıl başına 1 aylık ücret olarak kıdem tazminatı veriliyor.
Slovenya 1-5 yıl arası çalışanlar her yıl için 6 günlük, 5-15 yıl arası çalışanlar her yıl için 7.5 günlük, 15 yıldan fazla çalışanlar her yıl için 10 günlük kıdem tazminatı alabiliyor.
Portekiz Her yıl için 1 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı söz konusu.
İsveç Genel bir düzenleme yok. Toplu iş sözleşmelerine konulabiliyor.
Hollanda 40 yaşından küçük çalışanlar için 1 aylık ücret, 40 yaşından büyük çalışanlar için 1.5 aylık ücret tutarında kıdem tazminatı alınabiliyor