Kanserde genetik haritalama nedir? Tedavide oldukça etkili!

Kanser hastalığındaki tedavi yöntemleri gittikçe çeşitleniyor. Özellikle kişiselleştirilmiş tedavi yöntemleri etkili sonuçlar veriyor. Peki kişiselleştirilmiş yöntemleri, kanserin genetik haritalandırılması nedir nasıl yapılır?

Kanser ağımızın en önemli sağlık problemlerinden biri olarak listenin üst sıralarında yer alıyor. Kanserin tedavisindeki genel yaklaşımlar, yerini “kanser hücresine yönelik” kişiselleştirilmiş yöntemlere bırakıyor. Kanser hücresinin içi “kanserin genetik haritalandırması” çıkarılarak görüntüleniyor, hücreye verdiği hasar tespit ediliyor. Hasarın boyutuna göre sadece hastalıklı kanserli hücreye özel uygulanan ilaç tedavisi, kişinin sağlıklı hücrelerine zarar vermeden hastalığı yenmesini sağlıyor. Doç. Dr. Serkan Keskin, kanser tedavisindeki yeni gelişmeler hakkında bilgi verdi.

KONTOLSÜZ ÇOĞALAN HÜCRELER KANSERE NEDEN OLUYOR: Vücuttaki milyarlarca hücre bulunduğu organa göre şekil almaktadır. Karaciğer, akciğer, mide, dalak hücrelerinin görevleri o organa özgüdür. Hücrelerin içinde bulunan iletim sistemleri hücrenin yüzeyinden çekirdeğine kadar çeşitli sinyaller göndermektedir. Bu sinyal yollarının ve hücre çekirdeğinin düzenli ve koordineli olarak işlemesi yaşamın devam etmesi için önemlidir. Eğer bir kopukluk meydana gelirse hücre çekirdeğine gereksiz sinyaller iletilir. Bu da hücrelerin kontrolsüz olarak bölünmesi ve çoğalmasına neden olur. Kontrolsüz olarak çoğalma normal hücrelerin fonksiyonlarını bozarak kanserin insan hayatına girmesine neden olmaktadır.

AGRESİF KANSER HIZLI ORTAYA ÇIKIYOR: Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarının başında gelmektedir. Kansere yol açan etkenler öncelikli olarak; sigara, beslenme bozukluğu, aşırı kilolar, hareketsiz yaşam ve stresli hayat tarzı şeklinde sıralanmaktadır. Bu risk faktörlerinin kansere yol açması için hücrelerde birtakım genetik değişikliklere neden olması gerekir. Bu zararlı genetik değişiklikler insan vücudunun savunma sistemi tarafından yenilemediği anda kanser süreci başlamaktadır. Kanser bir anlık bir olay ya da bir anda gelişen bir hastalık değildir. Kimi kanserler aylar içinde kimi kanserler ise yıllar içinde gelişerek kişide hayati risk oluşturmaya başlar. Bu durum, kanserin “agresifliği” ile ilişkilidir. Eğer kanser agresif bir yapıdaysa aylar içinde, agresif bir kanser değilse yıllar içinde ortaya çıkmaktadır.KANSER TÜRÜNE VE HASTAYA ÖZEL TEDAVİ: “Kanser tedavisi evreye göre belirlenmektedir. Erken evrede teşhis edilen hastalık, cerrahi yöntem ile tedavi edilebilir. İleri evrelerde teşhis edilen kanser türlerinde ise tedaviye kemoterapi ve radyoterapi dahil olmaktadır. Kemoterapi, aslında sistemik tedavi olarak isimlendirilir. Yani tüm vücudu ilgilendiren tedavi anlamına gelir. Sistemik tedavi içinde de kemoterapinin yanında akıllı ilaçlar ve immünoterapi yer almaktadır. Kanserde ilaç tedavisi hastalığın çeşidi, evresi, hastanın yaşı, genel durumu, ek hastalıkları, tümör karakteri, tümörün agresiflik derecesine göre belirlenmektedir. Eğer ilaç tedavisi uygulanacaksa, bunun ameliyat öncesi mi yoksa ameliyat sonrası mı yapılacağına karar verilmesi gerekmektedir. Erken evrelerde bu tedavi basamakları gündeme gelirken, ileri evrelerde ilaç tedavisi sıklıkla kullanılmaktadır.

BASİT BİR KAN TESTİ İLE KANSERİN HÜCREYE VERDİĞİ HASAR TESPİ EDİLEBİLİYOR: Bir zamanların en korkulan hastalıklarından biri olan kanser, günümüzde kişiye özel tedavi ile korkulacak bir hastalık olmaktan giderek uzaklaşmaktadır. Tedaviye yönelik yeni gelişmeler her geçen gün devam etmekte ve kansere neden olan hücreye özel tedaviler ön plana çıkmaktadır. Kanser hücresinin genetik haritasını çıkaran yeni nesil tedavi yönteminde, kanser hücresinin içi daha net olarak görülebilmektedir. “Yeni Nesil Dizileme” NGS (Next Generation Sequencing) olarak adlandırılan bu yöntemle, kanser dokusu incelemesi veya kan testi yapılmaktadır. Alınan kanserli hücre üzerinde yapılan araştırmalar ile 600’e varan gen yani hücrelerin çoğalmasına zemin hazırlayan 600 yolda oluşacak hasar tespit edilerek, bu noktalardaki bozulmanın onarımına yönelik ilaç tedavisi uygulanmaktadır.İMMİNOTERAPİNİN ETKİSİ DE ÖLÇÜLÜYOR: NGS incelemesi sonucunda hastalara kimi zaman hap, kimi zaman da çeşitli serum tedavisi uygulanmaktadır. Bu inceleme aynı zamanda immünoterapinin ne kadar ekili olabileceğini de ortaya koymaktadır. Yapılan testte kanserin ileri evrede çıkması, immünoterapinin olumlu sonuçlar vereceği ve kişinin hastalığı yenebileceği müjdesini verebilmektedir.

İLAÇLARIN YAN ETKİSİNİ AZALTIYOR: Kanser tedavisinde yeni bir dönemin başlamasını sağlayan “kanserli hücreye özel tedavi” yani NGS yönteminde kanserin haritası çıkarılarak hangi noktada hasar olduğu, hangi noktanın tamire ihtiyacı olduğu belirlenerek, tedavinin bu doğrultuda gerçekleşmesi planlanmaktadır. Meme kanseri olan bir hastadan alınan hücre veya kan örnekleri ile hastalığın genetik incelemesi yapılır. Bu inceleme sonucunda kanserin hangi yoldaki bozukluğa bağlı olarak ortaya çıktığı ve hücreye ne kadar zarar verdiği tespit edilir. Sonrasında da bozukluğu tamir edecek ilaç belirlenerek, buna göre tedavi planı yapılır. Böylece hem daha etkili tedavi hem de yan etkileri az olan ilaçlar kullanılarak hastanın sağlığına kavuşmasının yolu açılır.