Kamu borç yönetimi raporu açıklandı

Hazine, gerekli kurumlara gönderilmek üzere hazırladığı Kamu Borç Yönetimi Raporu'nu yayımladı.

Döviz kurlarının 2003 yılı içinde bütçe hazırlıkları sırasında öngörülenden düşük seviyelerde seyretmesi, döviz cinsi ve dövize endeksli borçların anapara ve faiz ödemelerinin yükünü hafifletirken, yıl içindeki borçlanma ihtiyacı da buna bağlı olarak azaldı. Hazine, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Bakanlar Kurulu'na sunulmak üzeri Başbakanlığa, Sayıştay'a, Maliye Bakanlığı'na ve DPT'ye gönderilmek üzere üçer aylık dönemler itibarıyla hazırlanan Kamu Borç Yönetimi Raporu'nu yayımladı. Toplam 71 sayfadan oluşan Kamu Borç Yönetimi Raporu'na göre, 2003 yılının üçüncü çeyreği olan Temmuz-Eylül döneminde 27,1 katrilyon liralık konsolide bütçe gelirlerine karşılık 32,1 katrilyon lira konsolide bütçe harcaması yapıldı. İlk iki çeyrekteki gelirlerden daha yüksek gerçekleşen konsolide bütçe gelirlerindeki artışın temel nedeni olarak Ağustos ayındaki vergi gelirleri gösterildi. Temmuz-Eylül dönemindeki faiz dışı harcamalar ve faiz dışı denge ise sırasıyla 20,4 katrilyon lira ve 6,6 katrilyon lira olarak gerçekleşti. Böylece, faiz dışı harcamalar, toplam harcamaların birinci çeyrekte yüzde 49,5'unu, ikinci çeyrekte yüzde 50,1'ini oluştururken üçüncü çeyrekte yüzde 63,5'lik kısmını oluşturdu. Öte yandan, yılın ilk iki çeyreğinden daha düşük gerçekleşen faiz ödemeleri nedeniyle faiz dışı harcamalardaki artışa rağmen bu çeyrekte toplam bütçe harcamaları ikinci çeyrekten daha düşük gerçekleşti. Temmuz-Eylül dönemi konsolide bütçe açığı ise 5,1 katrilyon lira olurken, konsolide bütçe açığına emanet ve avans kalemlerindeki değişimlerin eklenmesiyle bulunan 5,6 katrilyon liralık konsolide bütçe nakit açığının finansmanında ağırlıklı olarak iç borçlanma yoluna gidildi. İÇ BORÇLANMA İç borçlanma ile finansmanda, uzun vadeli tahvil ihracının payı kısa vadeli hazine bonosunun payından daha fazla oldu. Dış borçlanmada ise ikinci çeyrekte olduğu gibi yılın üçüncü çeyreğinde net dış borçlanma elde edildi. Böylece dış borçlanma yoluyla da bütçe finansmanına ilave kaynak sağlandı. 2003 yılı Ocak-Eylül döneminde konsolide bütçe gelirleri 71,7 katrilyon lira olarak gerçekleşirken, 2002 yılının aynı dönemine göre nominal yüzde 30, enflasyon etkisi arındırıldıktan sonra ise yüzde 1,6 oranında arttı. 2003 yılı Eylül ayı sonunda vergi gelirleri 2002 yılı Eylül ayı sonuna göre nominal yüzde 43, reel yüzde 12 artış göstererek 60,1 katrilyon liraya ulaştı. Vergi dışı gelirler kalemi 2002 yılı Eylül ayı sonuna göre nominal yüzde 14, reel ise yüzde 32,2 oranında azalış gösterdi. Vergi dışı normal gelirlerdeki azalışın temel nedeni 2002 yılında 3 katrilyon lira olarak bütçeye aktarılan Merkez Bankası safi hasılatının 2003 yılında sadece 12 trilyon lira olarak gerçekleşmesi gösterildi. Diğer taraftan, 2003 yılının ilk dokuz aylık döneminde konsolide bütçe harcamaları 101,6 katrilyon lira seviyesinde gerçekleşirken, bu tutar 2002 yılı Eylül ayı sonuna göre yüzde 27'lik nominal artış ve yüzde 0,4'lük reel azalışa karşılık geldi. Aynı dönemde, transfer harcamaları kaleminde yer alan faiz harcamaları ise 46,6 katrilyon lira ile 2002 yılının aynı dönemine göre nominal yüzde 18 artarken, reel olarak yüzde 7,1 azaldı. İÇ BORÇLANMA SENET İHRAÇLARI 2003 Temmuz-Eylül dönemi içerisinde 18,7 katrilyon lira tahvil ve 10,6 katrilyon lira bono olmak üzere toplam 29,3 katrilyon lira tutarında iç borçlanma senedi ihracı gerçekleştirildi. Temmuz-Eylül döneminde yapılan nakit iç borçlanmalar içinde döviz cinsinden borçlanmaların payı, söz konusu dönemde yoğunlaşan döviz cinsi borç itfalarına bağlı olarak yılın ilk yarısına oranla 15,9 puan artış gösterirken, sabit faizli borçlanmaların payı ise aynı seviyelerde kaldı. 2003 yılı Eylül sonu itibariyle nakit iç borçlanmanın yüzde 93,9'u sabit faizli, yüzde 6,1'i değişken faizli oldu. Borçlanmanın borçlanılan para birimine göre dağılımına bakıldığında ise yılın ilk dokuz aylık döneminde yüzde 12,7'sinin döviz cinsinden, yüzde 87,3'ünün ise lira cinsinden senet ihracı yoluyla gerçekleştirildi. Ocak-Eylül 2003 döneminde gerçekleştirilen toplam 90,7 katrilyon lira tutarındaki nakit borçlanmanın 72,1 katrilyon liralık kısmı iskontolu lira cinsi senet ihalelerinden sağlandı. Kalan tutarın 10,6 katrilyon liralık kısmı döviz cinsi DİBS ihalelerinden, 4 katrilyon liralık kısmı doğrudan satışlardan, 3,4 katrilyon liralık kısmı değişken faizli devlet tahvili ihalelerinden ve 560 trilyon liralık tutarındaki kısmı ise TAP satışlarından oluştu. BORÇLANMADA VADE UZADI 2003 yılı içinde Türk Lirası cinsi iskontolu senetler 2002 yılına göre daha uzun vadeli olarak ihraç edildi. Özellikle yılın ikinci yarısında bir önceki yılın aynı dönemine göre ağırlıklı ortalama vade 3 ay kadar uzadı. Bu yıl toplam nakit iç borçlanmanın ortalama vadesine bakıldığında özellikle Nisan ayı sonrasında vadelerin uzadığı görüldü. Borçlanma vadelerinin uzaması borçların çevrilme riskinin azaltılmasına önemli bir katkı sağladı. 2003 yılının Ocak-Mart döneminde 9.6 ay olarak gerçekleşen kümülatif ortalama vade, yılın ikinci üç aylık dönemi sonunda 10.2 aya ve yılın üçüncü üç aylık dönemi sonunda 10.8 aya çıktı. Türk Lirası cinsi iskontolu senetlerin ortalama ihraç maliyetleri karşılaştırıldığında, 2003 yılında aylık ortalama maliyetin Haziran- Eylül döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 25-30 puan daha aşağıda gerçekleşti. Diğer taraftan nakit iç borçlanmanın döviz cinsi borçlanmalarda da dahil ortalama maliyeti de 2003 yılı içinde Irak savaşına ilişkin belirsizliğin sona erdiği Nisan ayı sonrasında kademeli olarak azaldı. MALİYET AZALDI Kümülatif ağırlıklı ortalama maliyet ise Mart ayında yüzde 54.2, Haziran ayında yüzde 51.8, Eylül ayında yüzde 48.2 gerilerken, 2002 yılı Ocak-Eylül dönemine göre kümülatif maliyette 10.2 puanlık bir azalma kaydedildi. 2003 yılının üçüncü çeyreği sonu itibarıyla uluslararası piyasalarda tahvil ihracı yoluyla temin edilen kaynak tutarı 5.3 milyar dolar düzeyine ulaşırken ortalama vade süresi 8,03 oldu. Bu itibarla son çeyrek öncesi tüm yıl hedefinin üzerinde bir kaynak sağlanarak borçlanma vadeleri uzatıldı. 2003 yılının üçüncü çeyreğinde sağlanan proje finansmanı 1.2 milyar dolar olurken proje finansmanın yüzde 37'si ulaştırma, yüzde 11'i enerji sektörüne ait durumda bulunuyor.