Jüpiterde garip parçacıklar

"Yeni Ufuklar" adlı uzay aracı gaz devi Jüpiter'den yeni bilgiler geçti.

Jüpiter'i ziyaret eden 8. uzay aracı olmasına karşın, rotası, zamanlaması ve teknolojisi sayesinde şimdiye kadarki en ayrıntılı keşifleri yapan "Yeni Ufuklar", Jüpiter'in kutuplarında çok sayıda şimşek çaktığını saptadı.

Bilim insanları, uzay aracının Güneş Sisteminin bu en büyük gezegeninin yakından geçerken elde ettiği görüntülerde, Jüpiter'in kuzey kutbunda 6, güney kutbunda 7 yıldırımın görüldüğünü, bunlardan bazılarının Dünya'dakilerden 10 kat şiddetli olduğunu belirttiler.

Jüpiter'in daha önce başka enlemlerinde ve ekvatorunda yıldırımların görüldüğünü, ancak kutuplarında ilk kez tespit edildiğini belirten araştırmacılar, bunun 20 yıldır düşündüklerini doğruladığını ve Jüpiter'in olması gerektiği gibi davrandığını kaydettiler.

"Yeni Ufuklar", Jovian Sisteminde yaptığı gözlemler sırasında, ayrıca Jüpiter'in yeni amonyak bulutlarından oluşan "yaşam döngüsünü", gezegenin belli belirsiz halkasında hızla dönen kaya kümelerini, Jüpiter'in uydusu Io'nun içindeki volkanik püskürmeyi ve gezegenin arkasında bıraktığı uzun manyetik alanda şimdiye dek gözlemlenmeyen parçacıkların varlığını belirledi.

Uzay aracı ekibinin Florida'daki Amerikan Astronomi Birliği toplantıları sırasında sundukları bu ayrıntılı bulgular, Science dergisinin iki gün sonraki sayısında da yayınlanacak. NASA'nın Ocak 2006'da uzaya gönderdiği ve şimdiye kadarki en hızlı uzay aracı olan "Yeni Ufuklar", sadece 13 ayda Jüpiter'e ulaştı.

SIRADA PLÜTON VAR

Halen Jüpiter ile Satürn yörüngeleri arasındaki uzaklığın tam ortasında Dünya'dan 1,19 milyar km uzaklıkta olan uzay aracı, Güneş Sisteminin sınırındaki kaya cisimlerden oluşan Kuiper kuşağına girmeden önce Temmuz 2015'te Plüton ve uydularına ulaşacak. Jüpiter'in çekim gücünü Şubatta bir tramplen gibi kullanarak hızını saatte 14 bin 500 km daha artıran ve böylece saatte 84 bin km hıza ulaşan uzay aracı, Mart ayında da Jüpiter'in uydusu Io'daki dev volkanik püskürmenin fotoğraflarını göndermişti.

YAKITI PLÜTONYUM

On yıl sürecek yolculuğuna 60 metre boyundaki Atlas-5 roketiyle çıkan "Yeni Ufuklar", uzun yolculuğunda radyoaktif plütonyum yakıtını kullanıyor. 700 milyon dolarlık aracın hedefi Plüton, Dünya'ya ortalama 5,7 milyar kilometre uzakta bulunuyor. Ay büyüklüğündeki Plüton'da sıcaklık eksi 253 dereceye kadar düşebiliyor.

Yani atom hareketinin durduğu mutlak 0'dan (-273) 20 derece eksiğine kadar. "Yeni Ufuklar" aracı, İlk Çağ yer altı tanrısından adını alan Plüton'un, 1978'den beri bilinen tek uydusu olan ve adı ''ölü taşıyıcı'' anlamına gelen Charon'u da yakından inceleme olanağı sağlayacak.

Son 30 yıllık hesaplara göre 2274 kilometrelik çapıyla Ay büyüklüğüne yakın olan Plüton'un uydusu Charon'un çapı, 1180 kilometre. Amerikalı astronom Clyde Tombaugh, 75 yıl önce Arizona eyaletinde Flagstaff-Lowell Gözlemevi sayesinde Plüton'u keşfetti. Uydu Charon'u ise yine Amerikalı astronomlar James Christy ile Robert Harrington 1978 yılında buldu.

ROSETTA DA AYNI YÖNTEMİ KULLANMIŞTI

Kuyruklu yıldıza inmek üzere uzaya gönderilen AB'nin uzay çalışmalarının amiral gemisi Rosetta uzay aracı da, yolculuğunu sürdürmek için hafta sonunda Mars'ın çekim gücünü bir tramplen gibi kullanmıştı. 2014'te ''67P/Churyumov-Gerasimenko'' adlı kuyruklu yıldıza inmesi planlanan Rosetta uzay aracının, Kızıl Gezegen'in yörüngesinde yaklaşık 250 kilometrelik irtifada yaptığı ikinci kritik manevra ile kuyruklu yıldızı yakalayabilmek için yeterli hıza ulaşmıştı. Rosetta uzay aracının 2014'te ulaşmayı planladığı kuyrukluyıldıza varıncaya dek iki kez daha Dünya yakınında yer çekimi manevrası yapması planlanıyor.