İstiklal Mahkemeleri hakkında Araştırma Önergesi

HDP Hakkari Milletvekili Adil Zozani, İstiklal Mahkemeleri'nin uygulamaları hakkında Araştırma Önergesi verdi.

Zozani, Kurtuluş Savaşı esnasında, 18 Eylül 1920 tarih ve 42 sayılı kararı ile kurulan İstiklal Mahkemeleri’nin yaptığı yargılamaların, Türkiye hukuk ve demokrasi tarihi açısından büyük bir utanç olduğunu ifade ederken, bu dönemde yapılan yargılamalara dair, aradan geçen 90-95 yıllık süreye rağmen, halen gerçek verilerin ortaya çıkmadığını ve dönemin yargılamalarına dair belge, doküman ve raporların önemli bir kısmının, kamuoyu bilgisine açılmadığını belirtti.

'KÜRTLERİN KATLİNE NEDEN OLAN KARARLAR MECLİS ARŞİVLERİNDE YER ALMIYOR'

"Özellikle Kürtleri darağacına gönderen Diyarbakır ve Sivas bölgesini kapsayan El Cezire İstiklal Mahkemesi ve Konya İstiklal Mahkemesi’nin yargılamalarına dair raporlar Meclis arşivlerinde mevcut değildir" diyen Zozani, şunları kaydetti:

"Birçok tarihçinin iddiasına göre, Şark, Konya ve El Cezire İstiklal Mahkemeleri’nin başkanlığını yapan Hacim Mühittin Çarıklı’nın, mahkemelerdeki resmi belgeleri Türk İnkilap Tarihi Enstitüsü’ne verdiği, diğer Mahkeme üyelerinin bazılarının da bu belgeleri hiç çıkarmadığı, kendi arşivlerinde bulundurduğunu ve Meclis’e vermediği belirtilmiştir. Oysa 1920’de özel kanunla ihdas edilen ve en temel karakteri yargılananların itirazının olmadığı, yani temyiz hakkının bulunmadığı, yargılananların birçoğunun aynı gün-hafta içerisinde tutuklanarak, yargılandığı ve cezalarının özellikle darağacına göndererek infaz edildiği İstiklâl Mahkemeleri’nin üyeleri, Millet Meclisi’nden oluşmuş ve Meclis’e karşı sorumlu olup, bu belgeleri Meclis’e verme zorunluluğu vardır. Dolayısıyla, TBMM arşivlerinde yer alması gereken raporlar, özellikle de Kürtlerin katline neden olan kararların alındığı Mahkeme belgeleri, Meclis arşivlerinde yer almamaktadır."

Zozani, Amerikalı Tarih Profesörü Bernard Lewis’in “Independence Tribunals” şeklinde tanımladığı İstiklâl Mahkemelerinin; 1789 sonrası Fransa’da kurulan, 1793-1794 yılları arasında “Tribunal Revolutionnaire” şeklinde anılan ve on binlerce kişinin idam edildiği mahkemeler örnek alınarak ortaya çıktığına ve kuruluşunda 29 Nisan 1920'de çıkarılan "Hıyaneti Vataniye Kanunu"nun esas alındığına dikkat çekti.

HDP'li Zozani, tarihsel gerçekliklerle yüzleşme ve hakikatlerin ortaya çıkarılarak toplumsal helalleşmenin yolunu açmak için İstiklal Mahkemeleri hakkında Meclis Araştırması açılmasını istedi.