İşte Başkanlık sisteminin 5 sırrı!

AK Parti seçim beyannamesinde Başkanlık sistemi nasıl açıklandı? İşte 'Başkanlık sistemi'nin 5 esas temeli...

İNTERNETHABER.COM- AK Parti'nin seçim beyannamesinde başkanlık sistemi nasıl yer aldı? Bildirgede nasıl bir başkanlık sistemine yer veriliyor? Bildirgede yer alan ile Tayyip Erdoğan'nın öngördüğü başkanlık sistemi ne kadar uyuşuyor? İşte Başkanlık sisteminin 5 esas temeli...

BAŞKANLIK SİSTEMİ SEÇİM BİLDİRGESİNDE NASIL ANLATILDI?

Yeni Şafak yazarı Ali Bayramoğlu'nun Al Jazeera'de yayınlanan analizine göre, Başkanlık sistemi tartışması, seçim sonrasına bırakılmış... Bayramoğlu, Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun kaleme aldığı üç sayfalık başkanlık rejimi bölümünün 'bir açık sistem tanımı yapmadığını ve farklı hasassiyetler açısından bir ara yol bulduğunu' ifade etti.

"AÇIK KAPI"

Bayramoğlu'na göre, 'Bildirgede sistemin mekanizmalarına ilişkin kısa bir paragraf bulunuyor. Bu paragrafta, başkanlık sistemlerinin en temel direği olan, iki farklı seçim ve meşruiyetin varlığından kaynaklanan (yasama ve yürütme arasındaki) güçlü kuvvetler ayrılığı fikrini vurgulamayan bir tanımla karşılışıyoruz. Metinde yer alan yasama ve yürütmenin müstakil çalışması ifadesi bu açıdan hem oldukça zayıf hem kuvvetler ayrılığının nasıl işleyeceğiyle ilgili bir fikir vermiyor. Dolayısıyla ortada Erdoğan'ın başbakanlık tahayyülünün önünü tıkamayan, en azından ona karşı çıkmayan bir formül var. Buna karşılık, yetkinin tek elde toplanmaması ve denetimi ilkesine, “demokratik denge ve kontrol mekanizmaları” ifadesiyle açık kapı bırakıldığını görüyoruz. Bu da özellikle denetim açısından farklı hassasiyetlerin devreye girmiş olduğunu gösteriyor.'

"BAŞKANLIK SİSTEMİ 5 TEMEL ESAS ÜZERİEN OTURTULDU"

Bayramoğlu, AK Parti’nin 330 sayfalık bildirgesinin başkanlık sistemine ayrılan üç sayfalık bölümünde, sistemin aslında şu 5 esas üzerine oturtulduğunu ifade etti.

İşte o 5 esas: 

1- Önce mevcut sistemin ürettiği sorunlar anlatılıyor. Bunlar, Erdoğan tarafından da sık dile getirilen iki başlılık, devlet ve siyaset alanı arasındaki kategorik ayrım ve bundan doğan “sistem blokajı” riski ile parlamenter sistemin temsili dokusundan doğan “istikarsızlık” riski olarak tarif ediliyor.

2- Gelinen ara noktanın, cumhurbaşkanın halk tarafından seçilmesi ve bunun yarattığı meşruiyet artışının, bu artışla doğan cumhurbaşkanının yetkisizliği hâlinin AK Parti’yi de kuşatan bir şekilde sistem tarafından taşınmaz olduğu ve düzenlenmesi gereği anlatılıyor.

3- AK Parti’nin hedeflerinin, politikalarının, siyaset tarzının etkin ve dinamik bir yönetim gerektirdiği, bunun karşılığı olarak başkanlık sisteminin benimsendiği ilan ediliyor. Mevcut sistemin başbakana verdiği kuvvetli yetkilerin neden ve nasıl etkin yönetim ihtiyacını karşılamadığının izah edilmemesi, ister istemez Tayyip Erdoğan'ın mevcut siyasi statüsünün düzenlenmesiyle ilgili sorunu akla getiriyor.

4- Başkanlık sistemi mekanizması olarak, yukarıda altını çizdiğimiz gibi “yasama ve yürütmenin müstakil olarak etkin olduğu, demokratik denge ve kontrol mekanizmalarının öngörüldüğü” bir sistem tanımı getiriliyor. Ancak bu tanımın AK Parti çevrelerinde güç temerküzüne karşıtlığı ima ettiği kadar, kasıtlı bir muğlaklığı içerdiğini de belirtmek gerekiyor. Zira bu mekanizmalar içi farklı biçimlerde doldurulabilecek bir çerçeve olarak ele alınıyor.

5- Metindeki en önemli husus ve yenilik, başkanlık sisteminin adem-i merkeziyetçi bir yapıya geçişi ve özelikle toplumsal farklılıkların siyasi temsiline açık kapı bırakılmasını da içermesidir. Zira böyle bir ihtimal Türkiye’nin idari yapısının elden geçirilmesi, yerel yönetimler bazında merkeze yönelik yeni ve güçlü bir denetim ve sınırlama mekanizmasının beraberinde gelmesini içerebilir.

Sonuç olarak bugün itibarıyla söylenmesi gereken şudur: Seçim bildirgesindeki başkanlık sistemi tanımı, hem Erdoğan’ın hem ondan farklı düşünen AK Parti çevrelerinin hassasiyetlerini kuşatacak ortalama ifadeler içermektedir. Bununla birlikte denge ve denetim mekanizmalarının kısa bir paragrafta yer bulması belli bir endişe taşıyan kesimlere ve AK Parti çevrelerine siyasi vurgu olarak görülebilir.

Asıl tartışma seçim sonrasına bırakılmıştır. Metin ortak paydayı sağlamıştır.