İşkence şikayetleri hız kesti

İşkence konusunda izlenen devlet politikası tuttu. İşkence ile mücadeleyi ilk hedefleri arasına koyan hükümet, çalışmalarının karşılığını almaya başladı.

Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı’na aylık olarak yapılan başvurularda, işkence, ‘ihlal edilen hak’ kategorisinde alt sıralara düştü. Düzenli raporların yayınlanmaya başladığı ocak ayında ilk sırada yer alan işkence ve kötü muameleyle ilgili şikayetler mayısta 10. sırada yer aldı. Mazlum-Der ve İnsan Hakları Örgütü, Başbakanlık’a işkence ile ilgili şikayetlerin azalmasını ‘sevindirici’ bulurken, bu konuda kendilerine yapılan şikayetlerde de düşüş olduğuna dikkat çekti. Avrupa Birliği’ne uyum kapsamında çalışmalarını hızlandıran Meclis, insan haklarıyla ilgili peş peşe düzenlemeler yaptı. Ancak uygulamada yasal değişikliklerin hayata geçirilmediği eleştirileri gündeme geldi. Gerek Meclis İnsan Hakları Komisyonu gerekse devletin diğer kurumları bu konuda kararlı adımlar attı. Sonuçta Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘işkenceye sıfır tolerans’ gösterileceğini açıklaması ve konuyla ilgili yasal düzenlemeler meyvelerini vermeye başladı. Sivil toplum örgütleri ve uluslararası insan hakları örgütlerinin raporlarında ilk sıra-yı işgal eden işkenceyle ilgili şikayetler alt sıralara düştü. Şikayetlerdeki düşüş, devletin hazırladığı resmi raporlara da yansıdı. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı’nın Ocak 2004’ten itibaren yayınladığı aylık düzenli raporlar bu durumu somut şekilde ortaya koydu. Ocakta işkence ilk sırada bulunurken, mayısta 10. sıraya düştü. 48 kişinin, 139 hak kategorisinde ‘işkence ve kötü muamele'yle ilgili olarak 7 başvuru yapıldı. Tüm hak kategorileri arasında yüzdelik dilimde ise işkence konusu yüzde 5'lik dilimde yer aldı. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı'nın yayınladığı raporda ‘yaşam hakkı' 16 başvuru ile ilk sırayı alırken, onu 14 başvuru ile ‘vatandaşlık hakkı' ve 12 başvuru ile ‘sağlık ve hasta hakkı' izledi. Daha önce 4 rapor yayınlayan Başbakanlık'ın raporlarında işkence, ilk sıralarda yer alıyordu. Ocak 2004'te, 138 hak kategorisinde insan hakları ihlâli iddiası bulunan raporda, işkence ve kötü muamele yasağı ilk sırada yer aldı. Onu, kişi hürriyeti ve güvenliği ile adil yargılanma hakkı ihlal iddiaları takip etti. Şubat 2004'te, 64 kişinin 118 hak kategorisinde insan hakları ihlâli iddiasıyla başvuruda bulunduğu raporda, adil yargılanma hakkı ihlal iddiaları birinci, vatandaşlık hakkı ihlal iddiaları ikinci, sağlık ve hasta hakkı ihlâl iddiaları üçüncü sırada yer aldı. 74 kişinin 177 hak kategorisinde insan hakları ihlâli iddiasıyla başvuruda bulunduğu Mart 2004 raporunda ise şikayet edilen ilk üç şöyle oldu: Adil yargılanma hakkı ihlâli, vatandaşlık hakkı ihlâli, sağlık ve hasta hakkı ihlâli. Nisanda yapılan 134 başvuru arasında ise adil yargılanma hakkı ihlâli iddiaları ilk sıradaki yerini korurken bunu vatandaşlık ile sağlık ve hasta hakkı ihlali iddiaları izledi. Sivil toplum örgütlerinin hazırladığı raporlar da Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı'nın ‘işkence' konusundaki verilerindeki azalmayı doğruluyor. İşkence ve kötü muameleyle ilgili şikayetlerin azalmasından 'memnun' olduklarını belirten İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Hüsnü Öndül, 2003'ün ilk 3 aylık döneminde 392 işkence başvurusuna rağmen, 2004'te bu sayının 336'ya düştüğünü söyledi. Öndül, resmi gözaltı merkezleri dışında yapılan işkencelerin artmasından endişe ettiklerini bildirdi. MAZLUM DER Başkanı Ayhan Bilgen de, işkence iddialarından düşüş olduğunu kaydetti. Türk Demokrasi Vakfı Başkanı Emre Kocaoğlu da işkenceyle mücadelede alınan mesafenin yetirli olmadığını söyledi. Türkiye genelinde 14 bin kişi görev alıyor İnsan hakları alanında yapılan reformların uygulamaya ne ölçüde yansıdığı, aksayan konuların neler olduğu, hangi alanlarda ne gibi gelişmeler kaydedildiği gibi konular üzerinde çalışan İnsan Hakları Başkanlığı, uygulamayı izlemek üzere Türkiye genelinde 81 il ve 850 ilçe olmak üzere toplam 931 insan hakları kurulu oluşturmuştu. 2003 yılı Kasım ayında yeniden yapılandırılan kurullarda, kamu kesimi temsilcilerinin ağırlığına son verilerek sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin ağırlıkta olduğu yeni bir yapıya geçilmişti. Her il ve ilçede 16 üyeden oluşan kurullarda yaklaşık 14 bin kişi görev alıyor. Türkiye şimdi ‘vatandaşlık hakkını’ arıyor Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı raporuna göre mayıs ayında ‘yaşam hakkı’ ile ilgili 16 şikayet yapıldı. Bunu 14 başvuru ile ‘vatandaşlık hakkı’ ve 12 başvuru ile ‘sağlık ve hasta hakkı’ izledi. Sıralamada yer alan diğer şikayetler ise şu kategoride değerlendirildi: ‘Ayrımcılık yasağı’, ‘eğitim ve öğrenim hakkı’, ‘din ve vicdan özgürlüğü’, ‘kişi hürriyeti ve güvenliği’, ‘sosyal güvenlik hakkı’, ‘ifade hürriyeti’, ‘işkence ve kötü muamele yasağı’. Kaynak: Emine Dolmacı / Zaman