İşçi ve İşverenler… 1 Temmuz’a Dikkat!
Çalışanların, çalışma hayatı boyunca kazançlarının bir kısmını biriktirerek emekli olduktan sonra refah seviyesinde azalma olmaması gibi nedenlerle Devlet, Bireysel Emeklilik Sistemini (BES) yürürlüğe aldı.
Bireysel Emeklilik Sitemi, kısaca BES…
Ülkemizdeki kişisel tasarruf oranlarının gelişmiş ülkelere göre daha düşük olması,
Çalışanların, çalışma hayatı boyunca kazançlarının bir kısmını biriktirerek emekli olduktan sonra refah seviyesinde azalma olmaması gibi nedenlerle Devlet, Bireysel Emeklilik Sistemini (BES) yürürlüğe aldı.
Gönüllülük esasına dayalı bir sistem olmakla birlikte, yapılan düzenleme ile Türkiye’de bu sisteme “KATILIM ZORUNLU”
Kademeli olarak geçişi öngören yasaya göre çalışan sayısı 10 ve üzerinde ancak 50’den az olan işyerleri 1 Temmuz 2018’den itibaren 45 yaşını doldurmamış tüm personelini otomatik olarak bu sisteme dâhil edecek. (İşverenin birden çok işyeri var ise; tüm işyerlerindeki çalışan sayısının toplamının dikkate alınması gerekmekte.)
Kısaca; 10 ve üzeri personel istihdam eden işveren, çalışanlarının ‘Temmuz maaşlarını’ öderken bir kısmını (yüzde 3) keserek işçisi adına Bireysel Emeklilik Fonuna yatıracak.
ÇALIŞANLARIN BES’DEN ÇIKIŞ HAKKI VAR MI?
Otomatik katılım zorunlu olsa da, çalışanlar Bireysel Emeklilik Sistemine girdikten sonra 2 ay içerisinde CAYMA hakkına sahip. Çalışan isterse bir gün sonra bile sistemden çıkabilecek. Maaşından kesilip fona aktarılan tutar da 10 gün içerisinde iade edilecek. Cayma süresinden sonra da çıkışın önünde bir engel yok.
BES’E DEVLET KATKISI VE EMEKLİLİK ŞARTLARI
Otomatik olarak Bireysel Emeklilik Sistemine dâhil olan çalışanların emekli olabilmesi için sisteme giriş tarihinden itibaren en az on yıl sistemde bulunması ve 56 yaşını doldurması gerekmektedir.
Bireysel Emeklilik Sisteminde cayma hakkını kullanmayıp devam eden işçiler için devletin sağladığı avantajlar ise;
-Çalışan, “emeklilik şartını sağlar ise” 1.000 TL teşvik alacak,
-Çalışana, adına yapılan aylık ödemenin yüzde 25’i kadar da devlet katkı yapacak,(Bu tutar takvim yılındaki asgari ücretin yıllık toplamının yüzde 25’ini geçemez.)
-Çalışan, emeklilik şartlarını taşır ve “toplu ödeme almayıp en az 3 yıl maaş bağlanmasını talep eder ise toplam birikimine ilave olarak yüzde 5 daha” devlet teşviki uygulanacak.
EMEKLİLİK ŞARTLARINI TAŞIMADAN SİTEMDEN ÇIKILMASI DURUMUNDA DEVLET KATKISI
Daha önceden de belirttiğim üzere, Bireysel Emeklilik Sisteminden çıkmak isteyenlere ödemelerinden herhangi bir kesinti uygulanmaksızın fonda biriken paraları iade edilir. Fakat devlet teşviklerinden kimin hangi oranda yararlanılacağı ile ilgili “sistemde kalma yılına göre” kademeli bir düzenlemeye gidilmiştir. Bu düzenlemeye göre;
a) BES’ de 3 yıldan az kalanlar devlet katkısından faydalanamaz,
b) 3 yıl kalanlar devlet katkısının yüze 15’ini
c) 6 yıl kalanlar devlet katkısının yüze 35’ini
d) 10 yıl kalan fakat 56 yaşını doldurmadığı için emekli olamayıp sistemden ayrılanalar yüzde 60’ını
e) 10 yıl sistemde kalan ve 56 yaşını dolduranlar devlet katkısının tamamını almaya hak kazanır.
İŞVERENİN SORUMLULUKLARI VE CEZAİ MÜEYYİDE
-Kanun kapsamına dâhil olan işverenler otomatik katılım için ‘Hazine Müsteşarlığı tarafından yetkilendirilmiş en az bir emeklilik şirketi’ ile sözleşme imzalamak,
-Katkı payını çalışanın ücretinden kesip emeklilik şirketine zamanında aktarmak,
-İşveren, katkı payını emeklilik şirketine aktarmaz veya geç aktarır ise, çalışanın birikiminde oluşabilecek parasal kaybı telafi etmek zorunda.
Yukarıda saymış olduğum yükümlülüklerin yerine getirilmesi işverenin sorumluluğunda. Bu sorumluluğu yerine getirmeyen işveren, “yapılan her bir ihlal için 100,00-TL idari para cezası” ile karşı karşıya kalabilecek.
Sonuç olarak BES, ‘katılımın zorunlu’ olması sebebiyle her ne kadar eleştirilere maruz kalmış olsa da;
Sistemden çıkışın serbest olması,
Devletin, sistemde kalan kişilere emeklilik şartlarını sağlaması halinde ‘bir takım teşvikler’ veriyor olması gibi nedenlerle eleştirilmesi gereken değil, desteklenmesi gereken bir uygulamadır.
Ülkemizdeki hane halkı tasarruf oranının “yüzde 15’lerde” olduğu göz önünde bulundurulursa uygulamanın ne kadar yerinde ve işçi lehine olduğu daha da iyi anlaşılacaktır.
NOT: Soru ve görüşleriniz için iletisim@ozkantastan.com adresine mail atabilirsiniz.