İran nükleer görüşmelerinde son gün

İran'ın nükleer programı hakkında bir ön anlaşmaya varılmasını amaçlayan Lozan görüşmelerinde son güne girildi. ABD Dışişleri Bakanı Kerry'ye göre "Bazı hassas sorunlar devam ediyor."

İran'ın nükleer programı hakkında bir ön anlaşmaya varılmasını amaçlayan Lozan görüşmelerinde son güne girildi.

Toplantılara ABD, İngiltere, Fransa, Çin, Rusya ve Almanya ile İran dışişleri bakanlarının yanı sıra AB dış politika temsilcisi katılıyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı John Kerry, dünkü görüşmelerin aydınlatıcı noktaları olduğunu ancak bazı hassas sorunların devam ettiğini kaydederek, "Herkes yarının ne demek olduğunu biliyor" dedi.

Dışişleri Bakanları bu akşama dek anlaşmanın siyasi çerçevesi üzerinde anlaşmaya varılmasını ve 30 Haziran tarihine dek nihai kapsamlı anlaşmanın yapılmasını hedefliyor.

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi de, "maraton gibi" sürdürülen görüşmelerde son aşamaya geldiğini ve kendisinin "temkinli bir iyimserlik" içinde olduğunu, taraflar arasındaki farklılıkların azaldığını söyledi.

Toplantıda İran'da hayatı büyük ölçüde zorlaştıran yaptırımların kaldırılması karşılığında ülkenin nükleer programının sınırlandırılmasına çalışılıyor.

İran öteden beri nükleer programının barışçı amaçlar taşıdığını savunuyorsa da, ülkenin nükleer silah geliştirmesi olasılığından kaygı duyuluyor.

Dünyanın önde gelen ülkelerinin liderleri, İran'ın tek bir silaha yeterli olacak yakıtı üretebilme noktasından en az bir yıl uzak durumda tutulmasını istiyor.

İran'ın üst düzey görüşmecisi Abbas Arakçi, İran televizyonuna yaptığı açıklamada anlaşma konusunda umutlu olduğunu ama bakanların tüm sorunların çözüldüğünü söyleyebilecek noktada olmadıklarını belirtti.

Taraflar arasındaki sorunlar içinde öne çıkan üç nokta şunlar:

• İran'ın nükleer faaliyetlerinin en az 10 yıl süreyle ciddi bir şekilde sınırlandırılmasını isteniyor. Bu süreden sonra İran tüm sınırlamaların kalkmasını talep ediyor. P5+1 grubu ise, sınırlamaların ilk 10 yılı izleyecek 5 yıl içinde aşamalı olarak kaldırılmasından yana.
• İran, BM yaptırımlarının anlaşmadan kısa süre sonra kaldırılmasını istiyor. P5+1 grubu ise yaptırımların aşamalı olarak kaldırılmasından ve nükleer teknolojiyle bağlantılı ithalatın daha uzun yıllar sınırlı tutulmasından yana.
• ABD ile Avrupalı müttefikleri, İran'ın anlaşmaya uymaması halinde BM yaptırımlarının yeniden hızla devreye sokulmasını sağlayacak bir formül istiyor. Rusya'nın da bunu kabul ettiği, ancak Güvenlik Konseyi'ndeki veto hakkını koruyabilmeyi güvenceye almak istediği belirtiliyor.

Anlaşmazlık olan bir diğer konu da İran'ın ileri teknolojiye sahip santrifüj geliştirebilme isteği.

Bu santrifüjlerde uranyum daha hızlı ve daha fazla miktarlarda zenginleştirilebiliyor.

Zenginleştirilmiş uranyum nükleer reaktörlerde yakıt olarak kullanılmasının yanı sıra nükleer bomba yapımında da kullanılabiliyor.

İran'ın baş görüşmecisi ayrıca mevcut nükleer yakıt stoklarını yurt dışına göndermeleri talebini de reddediyor.