İran nükleer görüşmeleri: 'anın değeri'

İran'ın nükleer programı hakkında Cenevre'de görüşmeler devam ederken İngiltere Başbakanı Hague tarafların "bu anın değerini anlamasını" istedi. Ama bakanlar bir anlaşmaya varılmasının kesin olmadığının altını çiziyor.

İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, Cenevre'de İran'ın nükleer planlarıyla ilgili görüşmeler üçüncü gününe girerken müzakerecilerin "bu anın değerini anlamasını" istedi.

"Yol kat edildiğini" söyleyen Hague, buna rağmen bir anlaşmaya varılıp varılmayacağı konusunda belirsizliklerin devam ettiğini de söyledi.

Masada, yaptırımların gevşetilmesi karşılığında İran'ın nükleer faaliyetlerini genişletmeyi durdurması önerisi bulunuyor.

Görüşmelere İngiltere, Fransa, Almanya, Amerika ve Avrupa Birliği dışişleri bakanları katılıyor.

Rus dışişleri bakanı Sergei Lavrov ve Çin dışişleri bakanı Wang Yi'nin de görüşmelere katılması bekleniyor.

AB'yi temsil eden Catherine Ashton'ın sözcüsü Michael Mann, delegasyonların sabah saatlerinde görüştüğünü söyledi.

Kendisi "Gelişme kaydediliyor ama insanların tahmin ettiğinden daha karmaşık bir durumla karşı karşıya olduğumuzdan yol kat etmek için sıkı ve etkili çalışıyoruz." dedi.

Cenevre'deki BBC muhabiri James Reynolds, İran'ın nükleer programıyla ilgili görüşmelerde yıllardır bir sonuç alınamamasının ardından, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin seçilmesiyle birlikte hızlı adımlar atıldığına dikkat çekiyor.

Belirsizlik

İngiltere Dışişleri Bakanı Hague, görüşmelerin ivme kazandığını ve geçtiğimiz aylara nazaran daha farklı bir havada gerçekleştiğini açıkladı.

Ama Hague, görüşmelerin başarıyla sonuçlanıp sonuçlanmayacağını görmek için erken olduğunu da sözlerini ekledi.

Fransız dışişleri bakanı Laurent Fabius da anlaşmaya varılıp varılmayacağının kesin olmadığını belirtti.

Reuters haber ajansına konuşan Fabius, görüşmelerde en çok tartışılan konulardan birinin İran'ın Arak nükleer araştırma reaktörünü kapatıp kapatmaması olduğunu açıkladı.

Arak araştırma reaktörünün nükleer silahlarda kullanılabilecek plütonyum üretme ihtimali bulunuyor.

Cuma günü yapılan görüşmeler hakkında İran dışişleri bakanı yardımcısı Abbas Arakçi "Verimliydi ama yapmamız gereken daha çok şey var." dedi.

ABD dışişleri bakanı Kerry toplantıya katılmak için Orta Doğu ve Kuzey Afrika ziyaretini yarıda keserek Cenevre'ye uçmuştu.

Amerikalı bakan Cuma günü AB dış politika şefi Catherine Ashton ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile görüştü.

Batılı ülkeler İran'ın nükleer programıyla nükleer silah elde etmeye çalıştığına inanıyor. İran ise nükleer programının silahlanma değil enerji ve tıbbi tedavi amaçlı olduğunu savunuyor.

İsrail anlaşmaya karşı

Toplantılarda '5+1' olarak bilinen BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi 5 ülke ile Almanya'nın temsilcileri bulunuyor.

İran'da Cuma namazlarında da ülkenin "haysiyetli ve kuvvetli" müzakerecilerinin desteklenmesi istendi.

İran dışişleri bakanı Zarif, "anlaşma taslağı" olduğunu belirterek, anlaşmaya son şeklinin verilmeye çalışıldığını söylemişti.

Olduğu öne sürülen anlaşma hakkında detaylar açıklanmasa da, İran'ın nükleer aktivitelerini dondurması karşılığında yaptırımların hafifletilmesi önerisini içerdiği düşünülüyor.

Bu sırada Amerika başkanı Barack Obama da anlaşma hakkındaki endişelerini gidermek için İsrail başbakanı Benyamin Netanyahu'yla bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Beyaz Saray'dan yapılan açılamada Obama'nın İran'ın nükleer silah elde etmemesi taahhütlüne bağlılığını yinelediği söylendi.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ise "büyük hata" olacağını söylediği böyle bir anlaşmaya "tümden karşı" olduğunu belirtmişti.

İsrail başbakanı, "nükleer zenginleştirme kapasitesini azaltmamasına rağmen" İran'a uygulanan yaptırımların hafifletildiğini öne sürüyor.

Netanyahu, İsrail'in "halkını ve kendisini korumak için gereken her şeyi yapacağını" söylemişti.

Savunma uzmanları, İsrail'in İran'ın nükleer programını aksatmak için askeri yöntemlere başvurabileceğini öne sürmüştü.

BM Güvenlik Konseyi, İran'a 2006 yılından beri nükleer programını dondurmadığı için varlık dondurma ve ulaşımı kısıtlama gibi yaptırımlar uyguluyor.

ABD ve AB de ayrıca ekonomik yaptırımlarla İran'ı programını dondurmaya zorluyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu başkanı Yukiya Amano da İranlı yetkililerle görüşmek için Pazartesi günü Tahran'a gidecek.